Alþýðublaðið - 08.08.1987, Síða 13

Laugardagur 8. ágúst 1987
13
Barátta Margrétar
Thatcher fyrir því að
hindra Breta í að lesa
um athafnir leyni-
þjónustunnar, er að
verða hreinasti
skrípaleikur. Dýr
skrípaleikur og að-
hlátursefni. Allur
heimurinn þekkir
leyndarmálið, það eru
bara Bretar sem ekk-
ert mega vita.
Sú meginregla innan bresku
leyniþjónustunnar að starfsmenn
skuli hlíta algerri þagnarskyldu,
einnig eftir að þeir hafa látið af
störfum, hefur orðið tilefni hinnar
undarlegustu málsmebferðar í máli
Peter Wright, fyrrverandi starfs-
manns leyniþjónustunnar. Wright
skrifaði endurminningabókina
„Spycatcher" (Njósnaraveiðari)
þar sem hann segir opinskátt frá lífi
sínu og starfsaðferðum Ieyniþjón-
ustunnar. Það vakti mikinn úlfaþyt
innan bresku stjórnarinnar, sem
höfðaði mál á hendur Wright og út-
gáfufélaginu í Sidney í Ástralíu og
vildi stöðva útgáfu bókarinnar.
Þegar hefur verið varið sem svar-
ar 30 milljónum ísl. kr. í þessi mála-
ferli, enda þótt bókin sé þegar kom-
in út í Bandaríkjunum og þaðan sé
hægt að fá hana senda hvert á land
sem er.
Prentfrelsið
Ekki nóg með það. Hæstiréttur
hefur kveðið upp þann úrskurð að
banna breskum blöðum að birta út-
drátt úr bókinni eða ræða efni
hennar og ennfremur má ekki
minnast á réttarhöldin í Sidney eða
yfir höfuð nokkuð það sem snertir
þetta mál. Þetta þykir breskum
blöðum súrt í brotið og lögfróðir
menn telja það álitamál hvort dóm-
ur þessi stangist ekki á við hið róm-
aða, breska prentfrelsi lögum og
venjum samkvæmt.
Stjórnarandstaðan hefur mót-
mælt þessum úrskurði hástöfum og
meira að segja hafa heyrst mót-
mælaraddir frá stjórnarliðum í
neðri deild þingsins. Bent er á að
lögin sem Hæstiréttur dæmdi eftir
og varð ekki sammála um innbyrðis
— atkvæði féllu 2:3 — séu óljós og
þurfi endurskoðunar við svo að
ekki þurfi aftur að koma til skerð-
ingar á prentfrelsinu, eins og það er
orðað.
Denning lávarður, fyrrum forseti
Efri deildar þingsins sagði í sjón-
varpi nýverið að hann harmaði nið-
urstöður dómaranna og lýsti þeirri
skoðun sinni að reglur leyniþjón-
ustunnar um leynd mætti ekki
leggja til grundvallar í málum sem
eru afgreidd innan dómskerfisins.
Jafnframt fjölgar óðum þeim
blöðum sem hafa verið kærð fyrir
að hundsa hæstaréttardóminn.
Blöðin „The Sunday Telegraph",
„The Observer“, „The Independ-
ent“, The Sunday Times“ og „The
Guardian“ hafa öll verið kærð og
„The Daily Mirror“ mun áreiðan-
lega fá á sig kæru vegna forsíðunn-
ar þann 31. júlí, þar sem farið er
háðuglegum orðum um hæstarétt-
Peter Wright, fyrrverandi starfs-
maöur leyniþjónustunnar, sem
skrifaði endurminningabókina
„Spycatcher".
ardóminn og myndir af dómurun-
um standa á haus. í vikublaðinu
„The New Statesman“ birtist nýlega
margra síðna umfjöllun um „Spy-
catcher" eftir blaðamanninn
Duncan Campell, sem oft hefur
velgt bresku stjórninni undir ugg-
um.
Skotar mega tala
Ýmsar aðferðir eru notaðar til að
ganga á snið við lögin. Til dæmis
sýndi einkarekna sjónvarpsstöðin
ITV fréttirnar í tvennu lagi um dag-
inn. í innlendu fréttunum var ekki
minnst á „Spycatcher“ en í sérstök-
um skoskum og norrænum frétta-
þætti var málið ýtarlega reifað.
Allt í allt hafa réttarhöldin og öll
kærumálin kostað mikið fé, sem
skattborgarar þurfa að greiða. Talið
er að samanlagður kostnaður fram
til þessa nemi sem svarar 50—60
milljónum ísl. kr.
Fíflin ykkar
„Lesið allt um málið... nema hér
— FÍFLIN YKKAR", var forsíðu-
fyrirsögn „The Daily Mirror" þann
31. júlí s.l. með þessum hætti sýndi
blaðið skömm sína og fyrirlitningu
á hæstaréttardóminum sem bann-
aði alla umfjöllun um „Spy-
catcher“ og til frekari áréttingar var
myndum af þremur hæstaréttar-
dómurum snúið á haus. i athuga-
semd sem fylgdi stóð að heldur vildi
blaðið eiga það á hættu að sýna
breskum dómstólum óvirðingu en
að virða ekki lýðræðið og réttindi
þess.
Hin hörðu viðbrögð blaðanna
stafa þó ekki af dálæti þeirra á höf-
undi bókarinnar, Peter Wright.
„The Daily Mirror“ kallar hann
peningagráðugan, gamlan mann,
sem hefði átt að halda sér saman.
Ástæðan er sú að í höfuðstöðvum
CIA í Virginíu, i höfuðstöðvum
Hluti af forsíöu The Daily Mirror
þann 31. júll s.l. Þar stendur: Lesiö
allt um þaö... nema hér FÍFLIN
YKKAR.
KGB í Moskvu og alls staðar þar á
milii hafa menn nú þegar lesið bók-
ina, sem er nú þegar komin út í
meira en 135.000 eintökum.
Sum blöðin hafa lýst því yfir að
þau muni ekki virða dóminn, önnur
hafa fundið aðferðir til að snið-
ganga hann, t.d. með því að birta
orðréttar tilvitnanir úr dómnun
sjálfum, þar sem efni bókarinnar
kemur fram meira og minna.
„The Independent“ hafði stórar
eyður í blaðinu einn daginn, til að
sýna hvar umfjöllun um Wright-
málið hefði að réttu lagi átt að vera
og að blaðið teldi sig vera undir rit-
skoðun.
Skosku blöðin hafa allan tímann
birt frásagnir af bókinni og réttar-
höldunum, því að ákvarðanir
breskra stjórnvalda gilda ekki þar í
öllum greinum. Á sama hátt hefur
verið hægt að fjalla um májið í fjöl-
miðlum undir skoskum merkjum,
eins og sjónvarpsstöðin ITV gerði.