Alþýðublaðið - 29.03.1989, Blaðsíða 3

Miðvikudagur 29. mars 1989
3
FRETTASKYBING
Verkfallsboðanir farnir að hafa áhrif
Rikisstjórnin býður
skammtimasamning
Ríkið er í lykilhlutverki í samningaviðræðun-
um. Enn hefur ekkert miðað í viðræðum en fjár-
málaráðherra boðaði í gær að skammtíma-
samningur kæmi til greina. BHMR telur hins-
vegar samningstímann eiga að vera niðurstöðu
samninganna. ASÍ og VSÍ bíða átekta.
EFTÍR KRISTJÁN KRISTJÁNSSON
Indridi H. Þorláksson, formaður samninganefndar ríkisins
og Ólafur Ragnar Grimsson, fjármálaráðherra, setjast aö
samningaborði með viðsemjendum sinum í gær. A fund-
inum kom fram aö Ólafur telur nú skynsamlegast að
semja til skamms tíma með það í huga að langtímasamn-
ingur taki þegar gildi þegar sá skammi rennur sitt skeið.
Lítið virðist miða í
samningaátt í þeim við-
ræðum sem aðilar vinnu-
markaðarins eiga í um
þessar mundir. Fyrir pásk-
ana virtist svo sem tillaga
frá Starfsmannafélagi rík-
isstofnana um flata krónu-
töluhækkun og 50.000 kr.
lágmarkslaun hefði hleypt
einhverju skriði á viðræð-
urnar en í Ijós hefur komið
að ríkið telur þessar kröfur
allt of háar. Miðað var við
6.500 krónu hækkun á öll
Iaun en ríkið býður ekki
hærra en 2000 krónur.
Ríkið í aðalhlutverki
Ljóst er að hið opinbera
er í lykilaðstöðu hvað þessa
samningagerð varðar. Ekki
einasta virðast átökin
hörðust hjá þeim verka-
lýðsfélögum sem semja
beint við ríkið, heldur virð-
ist allt framhald á öðrum
vettvangi ráðast af fram-
göngu ríkisstjórnarinnar
og þeirra efnahagsráðstaf-
ana sem hún kann að grípa
til í náinni framtíð. As-
mundur Stefánsson, forseti
ASÍ, sagði í samtali við Al-
þýðublaðið að það væri
nokkuð augljóst að ekki
yrði mikil hreyfing á mál-
um hjá ASÍ, fyrr en Ijóst
væri hvaða stefnu málin
tækju hjá hinu opinbera og
þeirra viðsemjendum.
„Mér sýnist það hljóti að
koma fram á næstu tveim-
ur til þremur dögum hvern-
ig þetta skipast.“ Ásmund-
ur lagði hinsvegar áherslu á
að samningsgerðin mætti
ekki dragast lengi úr þessu,
þó vissulega væri enn timi
til stefnu þar sem samning-
ar væru enn ekki lausir hjá
öllum.
Samningar við rikið
ganga ekkert
Hingað til hafa samn-
ingar við rikið ekkert geng-
ið en nú virðist sem skriður
gæti komist á, enda eru
verkföll 12 BHMR félaga á
næsta leiti ef ekki semst,
aðeins rúm vika þar til þau
eiga að hefjast. Bæði Ög-
mundur Jónasson, for-
maður BSRB, og Páll Hall-
dórsson, formaður
BHMR, létu hinsvegar lítið
af þeim viðræðum sem
þegar hafa farið fram við
hið opinbera. Ögmundur
talaði um samningaþóf af
hálfu ríkisins og botnlaust
óraunsæi af hálfu fjár-
málaráðherra við tilboði
Starfsmannafélags ríkis-
ins. Páll sagði að óhætt
væri að segja að enn hefði
ekkert miðað í þeim við-
ræðum sem BHMR og að-
ildarfélög þess hefðu átt i
við ríkið.
Páll Halldórsson: „Það
er alveg óhætt að segja að
ekkert hafi miðað. Það eru
enn ekki farnar í gang nein-
ar alvöru viðræður. Ef ekki
fer að komast skriður á
samningaviðræðurnar sé
ég ekki annað en að verk-
föllin vofi yfir. Hinsvegar
er ég ekki svartsýnn, mað-
ur er það aldrei en auðvitað
getur brugðið til beggja
vona ef ekkert fer að breyt-
ast. En til þess þarf ríkið að
komast út úr þeim farvegi
að tala stöðugt um kaup-
mátt fyrsta ársfjórðungs
og fara að ræða við okkur
um nýjan kjarasamning.
Þeir vita það alveg að þetta
er alveg út í loftið sem nú er
að gerast.“
Skammtíma-___________
samningur með________
tryggingu lausnin?
Af hálfu margra verka-
lýðsfélaga hefur verið
áhugi á því að samið verði
til skamms tíma með ör-
uggum tryggingum. Oftast
tala menn um til næsta
hausts og að vorið og sum-
arið verði notað til að
semja nánar um önnur at-
riði sem varða kjör fólks,
skattamál, vaxtamál, verð-
lagsmál og fleiri atriði sem
geta talist kjarajafnandi
fyrir launafólk. Ólafur
Ragnar Grímsson, fjár-
málaráðherra, hefur lýst
því yfir að þetta sé ekki
nægur tími til að semja um
slíka pakka. Hinsvegar
virtist hann vera að draga í
land í gær og féllst á að fara
leið skammtímasamnings
með langtímasamning í
huga þegar sá fyrrnefndi
rynni út. Ögmundur Jón-
asson sagði að innan BSRB
ætti hugmyndin um
skaihmtímasamning mikið
fylgi og menn þar stefndu
að því sem hann kallaði
bráðabirgðsamkomulag
með tryggingu en tíminn
fram á haust yrði notaður
til að ræða nánar félagsleg
atriði.
En það eru ekki öll félög
á þeirri skoðun að semja
eigi til skamms tíma, t.d. er
viðhorfið nokkuð annað
hjá BHMR. Páll: ‘Samn-
ingstíminn ræðst algerlega
af því hvað í samningunum
felst og hvað þeir kosta
mikla vinnu. Ef að samn-
ingar kosta mikil átök
verða þeir að halda eitt-
hvað. Samningstíminn
verður að vera afgangs-
stærð, niðurstaða þess sem
i samningnum felst. Hver
tryggingin verður, sem er
stórt atriði og hvað hann
kostar."
FRETTIN BflK VIÐ FRETTINA
AÐ STANDA VÖRÐ UM
TJÁNINGARFRELSIÐ
Miklar umræður hafa farið fram um sjón-
varpsmyndina Lífsbjög í norðurhöfum og þær
umræður sem fram fóru í sjónvarpssal í kjölfar
sýningar á myndinni. Hafa mörg stóryrði verið
látin falla og þá sérstaklega í garð þeirra sem
ekki reyndust vilja fallast á það einhliða al-
menningsálit á starfsaðferðum grænfriðunga
sem myndin skapaði. Raunar byrjuðu þessar
umræður áður en frumsýningin fór fram í sjón-
varpi þvi grænfriðungar reyndu að koma i veg
fyrir sýningu hennar.
Allir voru sammála að
ekki skyldi orðið við svo
ósvífinni kröfu því með
henni væri reynt að vega að
tjáningafrelsi í landinu.
Sumir líktu kröfum græn-
friðunga við tilraunir mú-
hameðstrúarmanna til að
stöðva sölu á bókinni
Sálmar satans. Það eina
sem vantaði til að full-
komna þennan samanburð
var að grænfriðungar hafa
ekki kveðið upp opinberan
dauðadóm yfir Magnúsi
Guðmundssyni eins og þeir
múhameðstrúarmenn hafa
gert yfir Salman Rustie.
Nú er það svo að fæstir
íslendingar sem fordæma
herferðina á hendur Rustie
og bókar hans hafa lesið
þessa sálma sem svo mjög
hafa ýft skap áhangenda
Múhameðs. Enda eru
menn ekki að taka afstöðu
með eða á móti bókinni
sem slíkri, heldur að verja
tjáningarfrelsið. Á sama
hátt hafa einstaka menn
gagnrýnt sitt hvað í mynd
Magnúsar, en þeir hafa
ekki mælt á móti sýningu
hennar. í báðum þessum
tilvikum er það mjög auð-
velt fyrir okkur að berja
okkur á brjóst og fordæma
þá sem ekki eru jafn ein-
lægir boðberar skoðana-
og tjáningarfrelsis og við
íslendingar. Móðganir
Rustie í garð Múhameðs
koma okkur hvort sem er
ekkert við og í Lífsbjörg-
inni erum við í hópi góðu
mannanna sem reyna að
verja hendur sínar gagn-
vart yfirgangi illþýðisins í
samtökum grænfriðunga.
Man nokkur ,,Dauða
prinsessunnar“
Um mitt ár 1980 ákvað
sjónvarpið að sýna mynd
sem var nefnd „Dauði
prinsessunnar”, en hún
hafði þá verið sýnd víða
um lönd og vakið athygli
og umtal. Breskur sjón-
varpsmaður var höfundur
þessar leiknu heimildar-
myndar sem byggðist á
sönnum atburðum er áttu
sér stað í Saudi-Arabíu. í
stuttu máli hafði það gerst
að prinsessan Mashall var
talin hafa orðið uppvís að
hórdómi og var hálshöggv-
in á torgi í Jeddah ásamt
ástmanni sínum.
Strax og Saudi-Arabar
fréttu af gerð þessara heim-
ildarmyndar urðu þeir æfir
og hótuðu þeim illu sem
dirfðust að taka myndina
til sýningar. Ýmsar sjón-
varpsstöðvar sem höfðu
keypt sýningarréttinn
hættu þá við að taka
myndina á dagskrá og þá
einkum í þeim ríkjum sem
höfðu mikilla hagsmuna
að gæta vegna viðskipta
við olíufurstana i Saudi-
Arabíu. Önnur ríki létu
hótanir sem vind um eyru
þjóta og voru Bretar þar á
rneðal með þeim afleiðing-
um að þeir urðu að kalla
heim sendiherra sinn í
Saudi-Arabíu.
Nú stóð svo á hér á landi
að Flugleiðir voru með um-
fangsmikla pílagríma-
flutninga frá nokkrum mú-
hameðstrúarríkjum til
Jeddah vissan tíma ársins.
Þessir samningar voru
Flugleiðum rnjög mikils
virði og þá ekki síst í Ijósi
þeirra gífurlegu erfiðleika
sem félagið var að brjótast
út úr auk þess sem píla-
grímaflugið veitti mörgum
Islendingum atvinnu og
góðar tekjur. Forráða-
menn fálagsins og starfs-
fólk lögðu því fast að út-
varpsráði að koma í veg
fyrir sýningu myndarinnar
á þeim forsendum að sýn-
ingin gæti stefnt samning-
um um pílagrímaflugið í
voða. Ýmsir aðrir aðilar
tóku undir þetta sjónar-
% mið.
Sama dag og „Dauði
prinsessu“ var á dagskrá
sjónvarps kom útvarpsráð
saman og fjallaði um mál-
ið. Samþykkt var með sex
atkvæðum gegn einu að
taka myndina af dagskrá.
Meirihlutinn sagðist virða
þau sjónarmið sem fram
hefðu komið hjá starfs-
fólki Flugleiða. Auk þess
hefði sýning myndarinnar
verið ákveðin fyrst og
fremst vegna þess umtals
sem hún olli en ekki vegna
gæða og því væri hægt að
fallast á að hætta við sýn-
inguna. En Erna Ragnars-
dóttir sagði að tjáningar-
frelsi og sjálfstæði Ríkisút-
varpsins vægi þyngra en
önnur sjónarmið sem fram
hefðu komið þótt hún
hefði á þeim fullan skiln-
ing. Hún greiddi því at-
kvæði gegn því að hætta
við sýninguna. „
Frelsið
hefur margar hliðar
Ég skal ekki dæma hvort
þáverandi meirihluti ú|g
varpsráðs hafi gert rétt
þegar hann ákvað að hætt
skyldi við sýningu á um-
ræddri mynd um hin
grimmilegu örlög prinsess-
unnar arabísku. En þetta
dæmi sýnir að þegar á
herðir þá er alltaf hægt að
finna ástæður fyrir því að
takmarka tjáningarfrelsi.
Á hverjum degi eru hinir
og þessir að reyna að hafa
áhrif á fréttaflutning fjöl-
miðla. Stundum með því
að koma fréttum á fram-
færi en í öðrum tilfellum
að reyna að hindra birtingu
frétta eða hafa áhrif á
hvernig fréttir af hinum og
þessum málum eru með-
höndlaðar. Oftast er þó í
reynd um nauðaómerkileg
mál að ræða sem varða fáa.
En það sýnir sig á ummæl-
um fjölda fólks um um-
ræðuþáttinn í kjölfar Lífs-
bjargar að það vill ekki að
þeim sé hleypt að sem ekki
eru • sömu skoðunar og
fjöldinn.
Ef útlendingar tækju sig
til og gerðu sjónvarpsmynd
þar sem þeir þættust^eta
sýnt fram á að vísindaveið-
ar okkar á hval væru
ómerkilegt yfirskin og rök
okkar fyrir þessum veiðum
tætt í sundur lið fyrir lið,
„Ef útlendingar tækju sig til og geröu sjónvarpsmynd þar
sem þeir þættust getá sýnt fram á að vísindaveiðar okkar
á hval væru ómerkilegt yfirskin og rök okkar fyrir þ'essum
veiðum tætt í sundur líö fyrir lið, þá er ég ekki i vafa um að
þjóðin krefðist þess að allt verði reynt til að stöðva slíkan
lygaáróður áður en hann birtist á skjám hingað og þangað
um heiminn," segir Sæmundur Guðvinsson í grein sinni
sem fjallar m.a. um viðbrögð viö myndinni Lifsbjörg i
Norðurhöfum.
þá er ég ekki í vafa um að
þjóðin krefðist þess að allt
yrði reynt til að stöðva slík-
an lygaáróður áður en
hann birtist á skjám hing-
að og þangað um heiminn.
Það er ekki nema mannlegt
og eðlileg viðbrögð í hæsta
máta. Engu að síður er það
svo, að fjöldi manna er
þeirrar skoðunar að við sé-
um að fara í kringum veiði-
bann Alþjóðahvalveiði-
ráðsins með þessum vís-
indaveiðum. Talsmenn
veiíanna halda að með því
að koma rökum okkar og
góðum ásetningi á fram-
færi erlendis getum við
unnið almenning þar á
okkar band. En í augum
fjölmargra Bandaríkja-
manna eru hvalveiðar ein-
faldlega villimennska og
skiptir nákvæmlega engu
hvaða heiti við gefum þess-
um veiðum.
Hvað sem líður hvalveið-
um og grænfriðungum,
Sálmum satans og Dauði
prinsessu þá skulum við
horfast í augu við hræsn-
ina sem einkennir okkur í
þessum málum sem svo
mörgum öðrum. Öll höfn-
uin við rógi um náungann
og viljum ekki taka þátt í
slíku athæfi, en engu að
síður lifum við og hrær-
umst í gróusögum um ná-
ungann. Og öll erum við
ákafir talsmenn óhefts
tjáningarfrelsis þar til
hætta er á að það bitni á
okkur eða okkar hagsmun-
um. Þá ber að takmarka
frelsið með öllum tiltæk-
um ráðum. Mannskepnan
er nú bara einu sinni svona
þegar grannt er skoðað.