Tíminn - 13.01.1968, Page 9

9
LAUGAKDAGUR 13. janúar 1968. TIMINN
Otgefandi: FRAMSÖKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjórj- Kristján Benediktsson Ritstjórar: Pórarinn
Þórarinsson (áb) Andrés Krtstjánsson Jón Beleason og IndriOl
G. Þorsteínsson Fulltrúi ritstjóraar- Tómas Karlsson Aug-
lýsingastjóri■ Steingrimui Gíslason Ritstj.skrlfstofui ' Eddu-
búsinu slmai 18300—18305 Skrifsofur Bankastræti 7 Af-
greiðslusimi 12323 Auglýsingasimi 19523 Aðrar skrifstofur
sími 18300. Ásikriftargjald kr 120.00 á mán. Innanlands — í
lausasölu kr 7 00 eint. — Prentsmiðjan EDDA b. f.
Fyrir skömmu var birt hér í blaðinu grein eftir dansk-
an ritstjóra, sem vinnur á vegum dönsku sparisjóðanna.
Grein hans fjallar um það efni, að aukin tækni og hag-
ræðing í þjónustu atvinnuveganna stórauki fjármagns-
þörf þeirra. Hann bendir t. d. á að fyrir nokkrum árum
hafi það verið áætlað, að það kostaði um 50 þús. kr- fjár-
festingu að sjá einum manni fyrir atvinnu í iðnaði, en
nú sé ekki óalgengt að það kostaði 200 þús. kr. Nú eru af-
köstin hinsvegar meiri, en það breytir ekki því, að fjár-
magnsþörf iðnaðarins hefur margfaldazt.
Hinn danski ritstjóri ræðir í þessu sambandi um
reynzlu Svía. Hann segir, að „samkeppnishæfni sænsks
iðnaðar sýni, að launakjörin ráði ekki úrslitum um rekst
urinn í jafn ríkum mæli og fjárfestingarmöguleikarnir“.
Styrkur Svía liggur í því, að þeir ráða yfir miklu fjár-
magni, sem þeir veita í vaxandi mæli til atvinnuveganna.
Það er ekki aðeins að sparifjársöfnun sé þar veruleg,
heldur eiga sér stað miklar sjóðamyndanir. Hinn almenni
lífeyrissjóður í Svíþjóð nemur orðið um 18 milljörðum
sænskra króna og hefur atvinnurekendum verið lánaðar
rúmlega þriðjungur af því fé. Mörg samtök eiga einnig
gilda sjóði og er unnið að því jafnt af atvinnurekendum
jg verkalýðsfélögum, að þessir sjóðir láni atvinnuveg-
unum.
Síðast, en ekki sízt, er að nefna það, að afskriftaregi-
ur eru hagstæðar í Svíþjóð og fyrirtækjunum þannig auð-
veldað að safna eigin fé.
Það er sorgleg staðreynd, að þeir aðilar, sem hafa
ráðið mestu hér á landi um efnahagsmálin seinustu
10 árin, hafa lokað augunum fyrir þessari staðreynd,
hinni sívaxandi fjármagnsþörf atvinnuveganna vegna
tækninnar og hagræðingarinnar. Aðalstefna Seðla-
bankans hefur verið að „frysta" sem mest af hinu
takmarkaða sparifé þjóðarinnar í stað þess að veita
því til atvinnuveganna. Áratugur er liðinn slðan Fram
sóknarflokkurinn hóf baráttu fyrir stofnun almenns
lífeyrissjóðs, en ríkisstjórnin hefur svæft málið hing-
að til. Afskriftareglunum hefur ekki verið breytt með
tilliti til hins nýja viðhorfs. Þannig mætti lengi telja.
Þetta er ein meginskýring þeirrar hörmulegu öfug-
þróunar, að meðan framleiðni atvinnuveganna hefur
aldrei aukizt meira í nágrannalöndum okkar en eftir
1960, hefur hún nokkurn vegin staðið í stað hér á landi,
þegar síldveiðarnar eru undanskildar. Þó er hér um að
ræða mesta góðæriskaflann í íslenzkri sögu og hefur því
aldrei gefizt betra tækifæri til að vinna stórvirki á þessu
sviði. í stað þess höfum við ekki gert meira en standa í
stað sökum blindu ráðamannanna.
Svo fullkomin hefur blinda þessara manna verið, að
þeir hafa kallað það ábyrgðarleysi, þegar sparifjárfryst-
ingin hefur verið gagnrýnd. Og seinast í fyrradag er Vísir
að deila á Helga Bergs fyrir þá tillögu hans að verja
nokkrum hluta gjaldeyrisvarasjóðsins til hagræðingarlána
í stað þess að eyða honum til innflutnings á kexi og
skrani.
Það er von, að atvinnuvegirnir séu í erfiðleikum, þeg-
ar skammsýnustu íhaldsjálkar, sem ekkert fylgjast með
þróuninni, ráða mestu um mál þeirra.
Vaxandi fjármagns-
þörf atvinnuveganna
Walter Lippmann ritar um alþjóðamál:
Það er hægt að semja um frið,
án skilyrðislausrar uppgjafar
Talsmenn stjórnarinnar grípa til furðulegra blekkinga
í frjúlsu lýðrtæðislandi þekkj
ast ýmsar aðferSir til að trufla
kerfið og ónýta, og eru ekki
einu sinni allar ólöglegar. Það
er lagabrot að múta kjósend-
um, troða aukaseðlum í at-
kvæðakassana eða fals taln-
ingu. Þeir, sem slíkt fremja
geta átt von á að lenda í fang-
elsi, ef upp um þá kemst.
Ens til eru fágaðri aðferðir
til að bafa rangt við án þess
að brjóta lögin, og eru sumar
hverjar meira að segja taldar
viðhlítandi. Og þó stefna þær
að eyðileggingu innsta kjarn-
ans í starfsemi lýðræðiskerfis-
ins. Einna algengust þessarra
aðferða er að ganga með ö’.lu
framhjá öflugustu andstæðing
unum í rökræðum og snúa
málfærslu sinni og rökleiðslu
þe9s í stað að þeim andstæð-
ingum, sem minnst eru virtir
og veikastir eru fyrir.
Við höfum inú fyirir augum
mjög ljóst dæmi um þessa mis
notkun lýðræðislegrar mál-
færslu. Demokratarnir. sem
fylkja sér um Johnson, eru að
reyna að þrengja deiluna ura
styrjöldina í Vietnam unz hún
virðist einungis standa milli
fremstu og virtustu stuðnings
manna þeirra annars vegar,
(svo sem Eisenhowers hers-
höfðingja), og hinsvegar sund
urleits samsafns „hippía" frið
kaupenda, bremnenda kvaðn-
ingarskírteina, hlutleysingja
umboðs- og stuðningsmanna
Hanoimanna, Pekingmamna og
Moskvumanna, ofbeldissinn
aðra negra o.s. frv.
ÞETTA er að hafa rangt við
í lýðræðissamfélagi. Það er
innsti kjarni og eðli lýðræðis-
skipulagsins, að frjálsar rök-
ræður veiti ríkisstjórninni að
hald. Ekki er unnt að koma
sér saman um sannleikanm.
draga hann fram i dagsljósið
og ákveða stefnu, sem eining
er um, með öðru móti en frjáls
um rökræðum, Eigi þetta að
fara vel úr hendi þurfa hinir
beztu memn einir að leggja
hönd á plóginn og hinir snjöll
ustu talsmenn að túlka hvert
sjónarmið ef rökleiðslan á að
verða ósvikin, leiða sannleik-
ann í ljós og tryggja viður-
kennda, rétta niðurstöðu.
Ráðist ríkisstjórnin að veik-
ustu andstæðingunum og forðí
ist fangbrögð við þá öflugustu
eyðileggur hún þessa aðferð
frjálsrar þjóðar til þess að
finna sannleikann og koma sér
saman um. hvað rétt sé. RÖk-
ræðurnar eru eyðilagðar með
því, að beina málfærslu sinni
að þeim andstæðingum, sem
Theodore Roosevelt forseti
nefndi „hið hálfgeggjaða kög-
ur“. Hin málefmalega deila er
eyðilögð þegar látið er í veðri
vaka, að hún standi ekki við
Mansfield, Fulbright, Thrust-
on Morton, John Sherman Coo
per, Hatfield, eða hershöfð
ingja eins og Ridgway, Gavin
og Shoup. samfélög hásKÓla-
manma víðsvegar um landið
frá Harward til Berkley og
fjöldann allan af prestum
hinma ýmsu kirkjudeilda.
Þegar forseti Bandaríkjanna
talar eins og andstæðingar
hans heima fyrir séu aðeims
„fcröfuspjaldaberendur", sem
margir hverjir hefðu brýna
þörf á að fara í bað og láta
klippa sig, hefir hann undan-
brögð í frammi og hliðrar sér
hjá hita rökræðnanna. Hann
flýr málefinið sjálft.
VIN’SÆLAjSTA leiðin til að
skjóta sér undan heiðarlegum
rökræðum og falsa þær á styrj
aldartímum er að grípa til
hinna látnu hermanna. Sé
unnt að láta líta út fyrir. að
gagnrýnendur styrjaldastefn-
unnar séu að vanvirða hina
dánu, eða láti sem þeir viti
ekki af föllnu hermönnunum
og bregðist þeim, verður naum
ast um frekari rökræður að
tala. Johmson forseti hefir grip
ið til þessara aðferða nokkr-
um sinnum, einkum þegar
hann hefir verið að sæma
látna menn. Og nú er gefið
í skyn, að sakir um svik við
hina föllrnu hermenn nái einn-
ig til þeirra, sem vilja heyja
styrjöldina með öðrum hætti
en gert er, ásamt þeim, sem
miæla með samnimgaviðræðum
og eru reiðubúnir að semja
um miál, sem ríkisstjórnin te!-
ur ekki umsemjanleg.
Eisenhower hershöfðingi
neitaði að heyja bandaríska
styrjöld í Vietnam meðan
hann sat á forsetastóli, en hef-
ir nú lagt að mörkum sinin
skerf til blekkiaðferðanma:
„Stingi nokkur republikani
eða demokrati upp á því, að
við hverfum á burt frá Viet-
nam og snúum baki við þeim
13000 Bandaríkjamönnum, sem
þar létu líf sitt í baráttumni
fyrir frelsinu. . .“ ,
Þetta er ein af þessum
hvellu upphrópunum, sem eiga
að láta líta út fyrir, að hið
umdeilda efni sé sjálfsannað.
og er ætlað að ónýta rökræð-
urnar. Sé þetta tekið alvarlega
sem grunduð yfirlýsing um
stefnu Eisenhowers hershöfð-
ingja í Víetnam-málinu, nlýt-
u.r það að tákna, að bandarísk-
ur her geti aldrei hnriið á
burt frá Vietnam, þvert ofan
í Manila-yfirlýsinguna. Það get
ur sem sé aldrei orðið öruggt,
— og jafnvel ekki einu sinni
verulega senmilegt, — að mál-
staður frelsisins sé tryggður.
SÉ ekki unnt 'að fullyrða
þetta getur nálega hver sem
er, nálega hvenær, sem er,
haldið fram, að við höfum snú
ið baki við hinum föllnu her-
mönmum. Þessi rökleiðsla er
svo áberandi uppbólgin, að
enginn stjórnmálamaður við
völd getur { raun og veru sætt
sig við hana.
En Bandarikjamenm hafa
iðkað þessa uppbelgingu mark
miða okkar langt úr fyrir hið
framkvæmanlega og raunveru-
lega í nálega öllum þeim styrj
öldum, sem þeir hafa háð á
þessari öld. Og þar sem við
höfum aldrei getað staðið við
hin málskrúðugu fyrirheit, hef
ir ávallt mátt halda fram, að
við höfum snúið bakinu við
föllnu hermönnunum.
í heimsstyrjöldinni fyrri ætl
uðum við að binda endi á all
ar styrjaldir. í síðari heims-
styrjöldinni ætluðum við að
hefja nýtt friðartímabil undir
þrískiptri stjórn Bretlands
Ohurchills, Rússlands Stalíms
og Bandaríkja Roosevelts. í
Kóreustyrjöldinni ætluðum við
að sanna, að unnt væri a£
stöðva árás þegar Sameinuðu
þjóðirnar legðu hönd á plóg-
inm. í Vietnam-styrjöldinni ætl
uðum við að mynda og vernda
í Suður-Vietnam sjálfsstjórn-
arríki, og hafa hemil á K'ín-
verjum í framtíðinni.
Hafa hermennirnir, sem
féllu þessum styrjöldum,
fórnað lífi sínu til einskis, og
höfum við smúið við þeim baK-
inu?
Vlð höfum reynt að standa
við skrúðmæli fyrirfieitanna
og afleiðingarnar venjulega
orðið þær, að við höfum talið
okkur knúða til að berjast fyr-
ir skilyrðislausri uppgjöf óvin
ariins. Þegar hann verður að
sætta sie vjð auðmvkineu skil-
yrðMausrar uppgjafar má í svip
líta svo á, að hmir föllnu hafi
ekki til einskis látið Iíf sitt.
Ein af undantekningun-
um frá þessari bandarísku
reglu um styrjaldir á 20. öld-
inini er einmitt Kóreustyrjöld-
in, sem var til lykta leidd þeg-
ar Eisenhower hershöfðingi
sat á forsetastóli. Þá vair ekki
um neina skiljTðislausa upp-
gjöf að ræða. Þá var komið á
friði með samningum, friði ár
þess að sigur ynnist.
Eisenhower hershöfðine:
ætti að athuga vel og gaum-
gæfilega sinn gang aður i.
hann skuldbindur sig, flok.K
sinn eða þjóðina tii að líta sv,
á, að saminm friður, án skil- (
yrðislausrar uppgjafar og án
unnins sigur, sé svik við föllnu
hermennina þrettán þúsund.
Hershöfðineimn ættí einnie
að reyna að forðast að ganga
í gildruna. sem formælendur
styrjaldarinnar eru búnir að
leggja. Hún er í því fólgin, að
segja þjóðinni, að bandarískur
her verði óhjákvæmilega að
halda kynru fyrir í Vietnam
þar til búið er að koma því
í kring, sem er j raun og veru
ómögulegt, að setja á laggirn
ar í Saigon ríkisstjórn, sem sé
andstæð kommúnistum og Kín
verjum en hlynnt Bandaríkja-
mömnum og geti staðið á eig-
in fótum. án stuðnings banda-
rískra hersveita. Samkvæmt
stefnu Johnsons í styrjöldinni
er þetta skilyrði fyrir samning
um af hálfu Bamdaríkjanna, en
beri leiðtogar Republikana-
flokksins nokkurt skyn á, hvað
framkvæmanlegt sé í veruleik-
anum, — einnig í sambandi
við úrslitin í forsetakosningum
um árið 1968, — ganga þeir
ekki i þessa gildru.
Vlð getum gengið út frá því
Framhald á bls. 15. P