Tíminn - 23.03.1968, Blaðsíða 9

LAUGARDAGUR 23. marz 1968.
TÍMINN
ttaww
Otgefandl: PRAMSOKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjórl Krlstján Benediktsson Ritstjórar- ÞórartaD
Þórarinsson (áb) Andrés Krlstjánsson Jón Helgason og Indriði
G. Þorsteinsson Fulltrúi ritstjórnar- Tómas Karlsson Aug-
lýsingastjóri Stelngrimui Gtslason Ritstj.skrifstofUT ' Eddu
húslnu simar 18300—18305 Skrifsofur Rankastræt) 7 Af-
greiaslusimi- 12323 Auglýslngaslml 19523 Aðrai skrtfstofur
sími 18300 Askriftargjald kr 120 00 á mán tnnanlands — í
lausasíilu kT 7 00 eint - Prentsmiðjan EDDA h t
Því, sem var sleppt
Morgunblaðið staðfestir óbeint í gær þá frásögn Tím-
ans, að yfirlýsing sú um atvinnumál, sem ríkisstjórnin
birti í lok verkfallsins, sé útdráttur úr ítarlegum atvinnu
málatillögum, sem Alþýðusamband íslands sendi rikis-
stjórninni meðan á verkfallinu stóð. í útdrætti ríkis-
stjórnarinnar er það talið upp, sem hún taldi sig geta
fallizt á í tillögum Alþýðusambandsins.
Samkvæmt þessu er það ljóst, að það þurfti lang-
vinnt allsherjarverkfall til að knýja ríkisstjórnina til að
lofa því að tryggja síldarflutninga á komandi sumri, að
hraða athugunupi á byggingu nýtízku togara og fiski-
báta, að athuga hvort hægt sé að au'ka vinnslu innanlands
á afla togaranna, og að athuga hvort hægt sé að auka
unglingavinnu á komandi sumri. Það þurfti m.ö.o. verk-
fall til að fá ríkisstjórnina til að sinna þessum málum.
Út af fyrir sig er þetta góðra gjalda vert. Vissulega
er betra að ríkisstjórnin fáist til að gera eitthvað heldur
en ekki neitt. En hitt er verra, að stjórnin sleppir í út-
drættinum mörgum þeim höfuðatriðum í tillögum Al-
þýðusambandsins, er beinast að eflingu sjálfra atvinnu-
veganna. Fyrsti liðurinn í tillögum Alþýðusambandsins
hljóðaði til dæmis á þessa leið:
„Ríkisstjórnin hlutist til um, að aukinn verði til
muna rekstrarlán frá því sem nú er, til þeirrar at-
vinnustarfsemi, sem mikla þýðingu hefur fyrir fram-
leiðslustarf þjóðarinnar. Verði með þeim hætti kapp-
kostað að örfa atvinnulífið og koma í veg fyrir tíðar
stöðvanir, sem orðið hafa í framleiðslunni vegna
skorts á rekstrarfé."
Á þetta höfuðatriði er ekki minnzt einu orði í útdrætti
ríkisstjórnarinnar. Það strandaði á hinni þröngsýnu pen-
ingamálastefnu Gylfa Þ. Gíslasonar bankam.álaráðherra
og félaga hans.
Annar liðurinn fjallaði um það að hafnir yrðu samn-
ingar um smíði 4—6 s'kuttogara og hafinn undirbúning-
ur að smíði ekki færri en 15 fiskibáta á þessu ári. í út-
drættinum er aðeins Iofað athugun á þessum málum.
Þriðji liðurinn í tillögum Alþýðusambandsins hljóð-
aði á þessa leið:
„Gerðar verði sérstakar ráðstafanir af hálfu
þess opinbera til að auðvelda innlenda iðn-
aðinum að standast hina hörðu samkeppni við
hömlulausan innflutning erlends iðnaðarvarnings og
koma í veg fyrir frekari samdrátt í iðnaðarstarfsem-
inni. í þessum tilgangi verði iðnaðinum veitt eftir-
talin fyrirgreiðsla: a) aukið rekstrarfé, m.a. með því
að iðnaðurinn fái sömu kjör um endurkaup fram-
leiðsluvíxla eins og aðrir framleiðsluatvinnuvegir, b)
felldir verði niður eða stórlækkaðir tollar af innfluttu
hráefni og vélum til iðnaðarins, c) iðnaðarframleiðsla,
þar með talið vélar, tæki og smíði, sem samkeppnis-
færar eru um verð og vörugæði, skuli njóta þeirrar
verndar, að innflutningur sambærileara vara sé tak-
markaður, ef ekki bannaður, d) ríki, bæjarfélög og
aðrar opinberar stofnanir, kauni fyrst og fremst inn-
lenda iðnaðarframleiðslu til notkunar á sínum vegum".
Ekkert af þessum atriSum er tekið upp í útdrátt
ríkisstjórnarinnar. Og þannig mætti rekja þetta áfram,
ef rúm væri til. í tillögum Alþýðusambandsins er mörk
uð markviss heildarstefna til eflingar atvinnuvegunum.
Næstum öllu því, sem stuðlar beint að eflingu at-
vinnuveganna, er sleppt í útdrætti ríkisstjórnarinnar.
DONALD H. LOUCHHEIM:
Franska stjórnin giímir nú
við mjög vaxandi atvinnuleysi
Hyggst m.a. að draga úr því með halla á f járlögunum.
DE GAULLE
Á IIVERJUM morgni safnast
fjöldi manna s'aman við Rue
Réauimur, rétt hjiá kauphölilinni
í Paríis, úti fyrir aifgreiðisliu
„France-Soir“, útbreiddasta
blaðs landsins. Klukikan hálf
tíu að morgini kemur hreyfing
á. Þegar sala á fyrstu útgáfu
dagsins hefst treðst fj'öldinm
nær. Sumir eru búnir að bíða
frá því klu'kkan átta til þess að
verða framarlega í röðinni.
Sölumaðurinn við afigreiðslu-
borðið afihendir blöðin hratt og '
vélrænt og hver einasti kaup-
andi flettir undir eins upp á
auglýsimgum eftir starfsmönn-
um, í von um að verða á und-
an öðrum að koma auga á laust
startf.
Þessi diaglegi mannisafnaður Samhliða þessu varð franskur
við Rue Réaumur endurspeglar útfilutningur að láta í miinni
þann vanda, sem orðinn er pokann fyrir erlendri sam-
einna erfiðashur viðfangs í efina keppni á heimsmarkaðinum og
hags- og stjórnmálum Frakk- innfiluttar vörur ruddu sér til
lands. eða atvinnuleysið. Sam- rúms í aukmum mæli á imnlend
kivœmt áætiua opimberra aðila um markaði. Hiutur fransks
er nú um hiálf mlljóa manna iðnaðar varð þvi minni en hann
atvinnulaus í Frakklandi, en hefur orðið undangengin tíu
swo margir hafa atvinnuleysingj ár. Vefnaðarvöru.framleiðslan
ar aldrei orðið síðan i krepp- minmikaði um 9% og bílafram-
umni á fjórða tng aldarinnar. leiðlslan um 13%.
Stofnunin O.E.C.D. (Organi-
zation for Ecomomic Oooperati-
on and Developmemt) er ytfir-
leitt varfœrin í spá sinmi, en
álit hennar virðist staðfesta ugg
franskra launþega. Þessi stafn-
un tuttugu og einnar þjóðar
gaf út í febrúar hina árlegu
skýrslu síma um horfur í Frakk-
landi, og eru þær þar taldar
„mjiög óvissar".
ATVINNULEYSIÐ hefur
aukizt um helming á síðast
liðnu ári. Starfsmenn ríkis-
stjórnarinnar segja að vísu, að
aftur sé farið að draga úr at-
vimmuleysinu, en launþegar
verða æ áhyggjufyUri og órórri.
Um fjórðumgur atvimnuieysiagj
anna er saman kominn í París
og næsta nágrenmi hennar, og
þar var fyrir skömmu látin fara
fram skoðanakönaun. Leiddi
hún í ljós, að sjöumdi hver
launþegi óttast að hanm missi
ativinnu sína á þessu ári.
Samkvæmt opinberum skýrsl
um jókst atvinnuleysið hratt
árið 1967 og fækkaði starfandi
laumiþegum beinlínis á áriau,
en það hefiur ekki áður komið
fyrir síðam síðari heimsstyrj-
öldinni laiuk. Jafnframt fœkk-
aði daglegum vinnustundum
þeirra, sem við störf voru Op-
iniberar töJur leiða í Ijós, að
launagreiðslur, sem atvimnurek
endur inatu af höndum árið
1067, voru jafnar og árið 1S66,
enda þótt að verðlag hækkaði
um 3,3% í Frakklandi árið
1967.
Aukið atvinnuleysi og hækk-
amdi framfærslukostnaður hafa
haft mikil sálræn áhrif í Frakk-
landi. Viðskiptajöfrar hafa ver-
ið tregir tii fj'árfestingar og
launþegar hafa lagt til hliðar
allt, sem þeim hefur verið unmt,
til þess að geyma tii „mögru
áranna“, sem þeir þykjast sjó
fyrir. Talið er, að 44% þjóðar-
irtnar geri ráð fyrir minnkandi
kaupmætti og auknum erfiðleik
um efnalega árð 1068, en ein-
ungis 8% vænti rýmkandi hags.
ÞESSI almenni ótti hefur
komið fram í samdrætti í
frönsku efnahagslífi. Árið 1067
minnkaði heildarneyzla lands-
manna um nálega tvo af hundr-
aði. Sparnaður níu fyrstu món-
uði ársins iókst tvöfalt hraðar
en á sama tíma árið áður.
ÞRÁTT fyrir óvissuna gerir
ríkisstjórn de Gaulles lítið úr
erfiðleikum atvinnuleysisins.
Bent er á, að hálf milljón at-
vinnuleysingja sé ekki nema
um 2% % starfhæfra Frakka,
eða lægri humdraðshluti at-
vinauleysingja en bæði í Banda
níkjunum og öðrum löndum í
Evrópiu.
Engu að síður líta margir
með mokikurri tortryggni á
skýrslu ríkisstjómarinnar um
atvinnuieysið. Fram undir lok
síðastliðins árs héldu fulltrú-
ar ríkisstjórnarinnar fast við
hina hefðbuadinu mælistiku á
atvimmuleysið, eða skráðar ófull
nægðar umsókniir um atvinmu.
Þær nema nú 285 þúsundum.
Flestir franskir sérfræðingar
telja þó, að þarna komi ekki
fram nema um það bil helmimg
ur hiims raunverulega atvianu-
leysis, sem þeir halda að nái
til um 450—500 þúsumd manma.
Það var fyrst í janúar í ár
að rikisstjómin viðurkenndi
opinberlega að þessi áætlun
vœri sennilega rétt. En sumir
gagnrýnendurnir álíta jafnvel
að þessi áætlun sé algert lág-
mark, sem ekki taki allt at-
vimnuleysið með ’ reikninginn,
einkum atvinnuleysi meðal
kivenma.
AUKIÐ atvinnuleysi heíur að
verulegu leyti /erið óhjákvæmi
leg og jafnvel heilbrigð afleið-
ing af viðleitni ríkisstjórnarnn
ar til bess að þoka iðnaði og
landbúnaði til nútíma horfs.
Tugir þúsunda franskra smá-
bænda hafa verið knúðir til að
hætta og sú þróun kann enn
að h'alda áfram með auknum
hraða vegna nýrra samþykkta
Efaahagsbandalagsins í lamd-
búnaðarmálum. Ákvæðin
þrengja verulega kost hinna
óhagikvæmu, frönsiku smábúa,
en ýta umdir stórbúin, sem rek
in eru með nútíma sniði.
Samhliða þessu hefur aukin
framleiðni í iðnaði dregið úr
fjölgun starfa á þvi sviði. Til
dæms minakaði atvinna árið
sem leið um 1,4%, vikiulegur
vinnutími hvers starfandi
manns styttist um 1,2% og
samt nam hagvöxturinn um 4
af humdraði.
Sumir fróðir menn álíta, að
framleiðniaukning geti enn
orðið það mikil í Frakklandi,
að atvinnu'leysi haldi áfram að
aukast og ef til vill að miklum
mua, jafnvel þótt settu marki
um 5% hagvöxt verði náð.
EINiN gagnrýnandinn, Albim
Ohaland'on, þingmaður Gaull-
ista og kunnur bankamaður,
heldur fram, að fraoisikÍT iðn-
reikendur gætu nú sagt upp
400 þúsund starfsmönnum án
þess að draga úr framleiðsl-
unni ef yfirgripsmiklum umbót
um væri komið á.
Ríkiisstjórnin franska á þvi
úr verulega vöndu að ráða.
Anmars vegar er nauðsyn pess
aí færa allt athafnalífið i nú-
tímalegra horf, og hins vegar
er hin bráða stjórnmálanauðsyn
að útvega aukna atvimnu.
Vera má, að ríkisstj órninni
stafi hvað mestur vandi af því,
bve margt ungt fólk er meðal
hinna atvinaulausu, eða ef til
vill um þrir af hverjum tíu.
Þetta fólk hefur ekki misst
vinnu sína, heldur mistekizt að
fiá vinnu.
Árekstur efniaihags- og stjórn
málamarkmiða hjá ríkisstjórn-
inni hefur komið fram í nais-
munandi og á stundum gagn-
stæðum viðbrögðum Georges
Pompidou fiorsætisráðherra og
Miohei Debré fjármálaráðherra.
FRANSKA ríkisstjórain lagði
í janúar fram áætlun um „stuðn
ing“ til auknimgar neyzlu og
atvinnu, er nam sem svaraði
37 milljörðum ísl. króna. Þá
gerði hún einnig ráð fyrir
greiðsluihalla á fjárlögum 1068,
sem nemur um það bil 20 mill-
jörðum ísl. króna.
Gagnrýaendur úr öllum aðai-
flotekum stjórnarandstöðunnar
og jafnvel meðal þingmeiri-
hluta ríkisstjórnarinnar hafa
þó talið þessa áætlun ófiull-
nægjandi. Þeir benda á, að ríte
isstjórnin hafi við to'k liðins
árs gert ráðstafanir, sem hæfck-
uðu verð á opmberri þjónustu
og samgöngum, sivo og iðgjöld
til almaanatrygginga, um leið
og dreg:ð var úr bótum. Þetta
tvennt muni soga til sin gífiur-
legar fíárfúlguir á árinu 1968,
einteum frá beim, sem erfiðast
eiga efnalega.
Gagnrýnendurnir Ufta því svo
Framhald ð bls 12.