Tíminn - 19.04.1968, Blaðsíða 6

TÍMINN
FÖSTUDAGUR 19. apríl 1968
Guðrún Árnadóttir
frá Oddssföðum
f dag verður ge'rS frá Dómkirkj
unni í Reykjavík utför Guðrúnar
Árnadóttur frá Oddsstöðum. Hún
lézt á Borgarspítalanum í Reykja
vík á páskadag 14. þ. m.
Guðrún var fædd að Oddsstöð
um í Lundarreykjadal 15. októ;
foer 1900. Foreldrar hennar voru
Árni Sveinbjörnsson, hreppstjóri
á Oddsstöðum og bústýra hans Arn
dís Jónisdóttir. Foreldrar Arn-
dísar voru' Jón Guðmundsson,
bóndi á Múlastöðum i Flókadal
og kona hans Þrúður Jónsdóttir.
Árni var sonur Sveinb.iörns Árna
eionar, hreppstjóra á Oddsstöðum,
og konu hans GuðlaUgar Kristjánsr
dóttur frá Skóeakpti. Árni á Odds
stöðum var aðsópsmikil sveitar
höfðingi og ógleymafilegur þeim
er spu hann. Kristleifur Þörsfelns
son lýsir honum svo: „Hann var
einn af þeim mönnum, sem vakli
þá eftirtekt við fyrstu sýn, að
eigi var unnt að gleyma, svo var
gerfi hans og Svipmót hvasst og
betjulegt' Ha.nn var raramur að
afli og skjótur til átaka, ef leik
þurfti að skakka og í engu var
hann miðlungsmaður."
Guðrún ólst upp hjá foreldrnm
sínum á Oddsstððum, unz faðir
hennar dó árið 1912. Næstu árin
var hún á ýmsum stöðum í Borg
arfirði m. a. á Tnnri-Skeljabrekku
hjá Einari Þórðarsyni bónda þar.
eu áríK 1Q17 fluttist hún tiT Revkia
vikur Hinn 8. júlí 1922 siftist fcún
Btarna Tómassyni sjómanni. er
síðar va.r um áratusa sfeeið á dráft
arbátnum Magna. Biii'Sgu þau í
R.evkiavík alla tíð. sfðustu rúm
30 árin á Hofsvallaeötu 21 Þau
fcjónin eignuðust ekki börn. en
kiörsonur þeirra. er bau ólu upp
frá fæðingu var Hlöðver Örn
Biarnason f. 6. október 1926.
Hann var efnilegur ateerfispiltur,
er mikils mátti af vænta. he-fði
honum enzt aldur en hann
lézt af afleiðingum bílslyss 30.
jííní 1949 aðeins 22 ára gamail.
Vnr bá mikill harmur kveðinn að
fonpldrum hans og mun Gnðrúnn
að ýmsu levti hafa fundizt. að
eftir bað ætti hún á bak að sjá
hamiu tnudösum æfi sinnar.
Guðrún var mjög félagslynd og
tók mikinn bátt í ýmiskonar fé-
lagsskap. H"n bafði alltaf lifandi
áihuga á þjóðmálum og tók virkan
bátt í baráttu alþvðunnar fyrir
bættum kiörum. Starfaði bún að
miklum áhuga fram á síðustu ár
í samtökum alþvðufólks. m. a. í
Máifundsfélagi iafnaðarmanna.
Guðrún var árum saman í stjórn
Kvæðamannafélagsins Iðnnnar,
enda hafði hún mikið yndi af
alþvðukveðskap. Sjálf var fcún
ágætlega skáldmælt. og hausr’ð
1949 gaf hún út lióðabðk Genmn
spor Þá bók helgaði hún minnin.gu
Hlöðvers sonar síns. enda bera
mörg Ijóðanna merki bess að
henni var harrtnur i huga.
Þótt Guðrún ætti heima í
Reykjavík frá 17 ára aldri, fannst
henni hún þó aldrei festa rætur
að, fullu í þéttbýlinu:
„Yndi er angri blandið
útlaga fram við sæinn,
þeirra er sífellt syrgja
sveitina og gamla bæinn.“
Hugur hennar leitaðf löngum til
æskustöðvanna og upp í Borgar-
fjörð fór hún á hverju sumri, er
hún gat þvi við komið. Þá Komu
fcinar Ijúfu bern'skuminningar
upp í huga hénnar:
„Ekiki er margt sem eins á jörð
■ ' yljar hjarta mínu,
sjái ég bjartan Borgarfjörð
'búinn skarti sínu.“
Guðrún var glæsileg í sjón,
fríð og gjörvileg. Hún klæddist
gjarnan íslenzkum búningi á mann
fundum og bar hann kvenna bezt.
Um hana má segja líkt og föður
hennar, er é'g hygg, að hún Hafi
líkzt mjög í sjón og ’raun, ; að
hún hafi vakið þá ettirtekt við
fyrstu „tsýn, er ekki. var ,unnt að
’gÍeymaV'ög í. en’gu hafí' hún 'verið
rnjðlúri'gskona.'
■Skólámenntunar; háfcri fcún ekki
notið umfram. bárna'fræðslii', ’en
húgur hiennár stöð ávallt fil fróð
leifcs og menntunar. Hún var -prýði
lega gáfuð, víðlesin og margfróð,
enda sílesandi, er henni gafst .fóm
frá önnujp dagsips. Hún var
nokkuð skapmikil. en drenglynd
og vinföst.
Við Guðrún vorufh násiíyld og
meðan ég var í menritaskó'la, átti
ég heimá hjá þeirn 'hjónum á
veturna. Þau komu síðan fram
við mig, sem væfi ég sonúr þeirra
og ávailt fannst mér.' að , hjá
þeim ætti ég mitt, annað. heimili.
Það er því að ,líkum, að .margar
minningar komi upp í hugann.
þegar horft er til bafca yfir pim-
lega þri'ggja árátusa kvririi. Eii um
þá(5 sícaí ekki fiöTýréa fré’k'ar. Ég
vil aðeins með þessum fáu orðum
þakka Guðrúnu handleiðslu henn
ar, vináttu og kærleika, sem aldrei
bar skugga á öll þessi ár.
■ Ég votta eiginmanni hennar og
öðrum aðstandendum innilegustu
samúð mína og fjölskyldu minn-
ar.
Björn Sveinbjörnsson.
Guðrún Ámadóttir skiáldkona
frá Oddsst'öðum lézt á páskad'aigs-
morgun síðastliðinn.
Guðrún var fædd haustið 1900,
hinn 15. októtoer, að Oddsstöðum
í Luindarreykjadal, og voru fioreldr
ar hennar Arndí'S Jónsdóttir og
Árn.i Sveintojörnisson, béndi og
hreppstjóri á Oddsstöðum. Móðir
.Sveintojarnar var Guðrún Kristjáns
d'óttir frá Skógar'koti í Þingvalila-
sveit Jónssonar.
Á OddS'Stöðum ólst Guðrúm upp
til 11 ára al'durs, en þá dó faðir
hennar, og var hún næstu árin
með móður sinni á ýmsum stöð-
um í Borgarfirði.
Það kom snemma í ljós, að
Guðrún Árnad'óttir var óvenjuleg-
um gáfum gædd. Hún var bráð-
næm, lestrarþráin var óslökkvandi,
O'g fróðl'eiksfýsn sinni svalaði hún
í viðræðum við það samiferða-
fólk, sem eitthvað vissi öðrum
meira. Hugur hennar var vakandi
og leitandi, og fljótt kom í ljós,
að hún var bæði söngvin og skáld-
mælt vel. Lærði hún ung að leika
á þau hljóðfæri, sem þá voru helzt
ti'ltök, að efnalitlir unglingar gætu
eignazt — harmoniku og gítar.
Leitaði ljióðrænn hugur hennar á
fyrri árum oft á vit þeirra vina.
Nærri má geta, að þessi unga,
gáfaða stúlka, hefur alið með sér
drauma og þrár til nánls og
mennta. En þess var enginn kost-
ur, að sl'íkir draumar gætu rætzt.
Barnaskólanámið eitt varð hennar
hlutskipti Um anmað eða meira
| var efcki að tala. — En samt varð
, Guðrún Árnadóttir vel menntuð
I kona í góðri merkingu þess orðs.
Hvortt'veggja var, að hún var rik
af menningu hj'antans, og svo var
hún ávallt ólþreytandi í þekking-
arleit siinni. Henni nægði ekki að
isj.á með annaira augum. Hún var
viðsýn að upiplagi og þarfnaðist út-
'sýnar til allra átta. Tryggvi Þór-
hallsson undirfojió Guðrúnu. undir
fermingu og fenmd'i hana og gerði
það á þainn hátt, að hams minntist
hún með þakklæti og virðingu æ
síðan.
Sagt er mér, að Guðrún hafi í
æsku verið alv'örugefin stúlika og
stundum farið einförum. En í
hó'pi ungmenna hafi hún þó verið
glöð og gáskaifulll á góSum stund-
I um. Var hún meðal stofnenda
'Uin'gme.nnafé'lags í sveit sinni og
mótaðiist sjálf varanlega af ho.ll- j
um og þroskandi amda þes'S félags-
skapar. Kjörorð ungmennafélag-'
anna: „íslandi allt“, var henni há-
leitt b'oðorð, en ekki innantómur!
;,ifrasi“.
Kornuing fór Guðrún að yrkja.
Kristmann Guðmundsson skáld,
frændi hennar, fór að heimsækja
þessa ungu fræniku, se,m svo mikið
orð fór af í Borgarfjairðarby'ggð-,
um fyrir gáfu.r og góða hæfileika,1
og þótt hún væri þá ekki nema 10
ára, hafi hún þá svaráð spurn-
ingu hans um framtíðardra'Umaina |
með þessari setningu: „Mig lang- í
ar til að verða ljóðskáld, ef ég þá!
þori“. (Sbr. „ísold svarta, bls. 67).!
Og Guðrún var Ijóðsbáld. Það j
dyl's.t en.'gum,, sem Les Ijóðabók
hennar: „Gengin spor“, sem út;
kom árið 1049. Þá á hún einnigl
nokkur kvœði í Borgfirzkum ljóð-|
um og einstöku kvæði í ýmsum!
blöðum. Auk þess muin hún láta|
eftir si'g í handritum eigi minna;
en út hefur komið. — Hún var:
svo vand'lát og kröfuihörð við
sjállfa sig, að hún hikaði — þorði
varla að láta lj'óðaástfó'Stur sín
fara fyrir almenningssjónir. —
Kemur það heim við það, sem
hún sagði ung við Krisfmamn
frænda sinn. — „Ef ég þá þori“.
Þegar Guðrún var 16 ára, flutt-
ist hún ásamt móðuír sinni til
Reykjaví'kur. — Geta þeir, sem
•nokkra þek'kingu hafa á kjörum
verkakvenna fyrir 1920, gert sér
á huigarlund, hvort þar muni hafa
verið auður í búi. En þær mæðg
urnar björguðust af. Hver vinnu-
stund, sem til féll, var notuð, og
farið í síld á sumrin.
Þann 8. júlí sumarið 1022 giffti'st
G'Uðrún Bjarna Tómassyni sjó-
manni, og var heimili þeirra lengst
um á Hiofsvallagötu 21 hér í borg.
Þeim hjónum varð ekki barna
auðið, em kjörbarn tóku þau sér.
Það var drengur,_ og hlaut hann
nafnið HLöðver Örn. Varð hann
þeim hjónum til mikiLs yhdis,
enda voru þau mjög samtaka um
uppeldi haiis. Rann hann\.upp sem
fífill í túina íturvaxinn, vel íþrótt-
um búinn, og mannvænlegur, vin-
sæLl og dáður af ölLum, sem hon-
um kynntust. 9áu þau Guðrún og
Bjarni um, að hann skyldi eiga
góðrar menntunar kost, hvort eð
væri utain lands eða innarf.
En sikyndilega bar ský fyrir
sólu. Hlöðver — einkasonurinn
ástfó'lgni — fórst í bílslysi árið
1049, í bilóma Lífsins, aðeins 22ja
ára gamall.
Með bessum atburð'i var sár
harmur kveðinn að þeim hjiónum.
Og Guðrúnu var það slíkt áfall,
að hún beið þess seint eða aldrei
bætur.
Guðrún Árnadóttir var sjálfstæð
í skoðunum. Sannfærina hennar.
hivort sem var í þjóðmiálum eða
öðrum máluim, var undirbyggð.
Skoðanir hennar voru engar láns-
fjaðrir fná vinum eða kunnimgjum.
Þær voru efcki hennar, fyrr en
bún hafði tileinkað sér þær við
eigin rýni og athugun. — Það
var áreiðanlega margt, sem mótað
hafði stjómmáLaskoðanir hermar
sem vinistri sinnaðs jafnaðar-
m'anns. En þeiin, sem þekktu
'hana bezt, ber saman um, að
sterkur grunntónn í lífsskoðun
hennar hafi verið afsliáttadaus
'kröifu'hartóa fyrir rétti fólksins —
alþýðU'Stéttanna — til jafns við
alla aðra. Og þá fainnst henni ekki
minna um það vert að f'ólkið
sjálft hefði mannrænu til að
krefjast réttar síns af fuLLri djörf-
ung, án auðmýktar.
Þannig kynntist ég Guðrúnu
Árnadóttur í Alþýðufliokknum og
urn margra ára skeið í Mál'funda-
félagi jafin'aðarmanna. Og sem
kveðja frá féiögum hennar þar,
eru þessi orð rituð.
Annar fél'agisskapur vissi ég
l'íka, að var Guðrúnu sérstak'l'ega
kær. Það var Kvæðamannafélagið
Iðunn. f því hafði hún lengi
verið virkur fél'agi og mörg ár
sem ritari í stjórn þess. f því
f'élagi naut h’agmælska hennar
sín vel og þar kumni hún vel við
sig, enda í þeim félagsskap miargt
hagleiik'S- og smiekkmanna á ís-
Ienzka tungu, svo sem hún sjáif
var.
Guðrún hafði um no'kkurt skeið
kenint alvarLegs hj'artasjúkd'óms,
legið á sjúkrahúsi, en fengið
niO'kikurn b-ata og komizt heim
aiftur. Fyrir piáskana var húm vel
hress og ræddi áhugamál sin í
síma við vini og kunningja.
En svo virðist sem hún hafi
vitað, hvenær dauðann bæri að
hiöndum.
Það haifði verið hennar fasta
venja síðan 1049 að gamga að
miorgni páskadags út í kirkjugarð
inn og leggja blóm á leiði Hlöð
vers sonar síns. En að þessu sinni
iét hún það ekki bíða páskadags
ins. Lauagrdaginn fyrir páska bað
hún manrn sinn að korrra með sér
í þessa för. Og saman inntu þau
af hendi þessa árlegu minningar-
og helgiathöifn. En á pá'skadags-
morgun var Guðrún Árnadóttir
frá Oddsstöðum liðið lík.
Hún var mikil'hæf gáfukona,
sem gott var að kynnast og kært
að minnast.
Hannibal Valdimarsson.
Magnús Jörgensson
í dag verður jarðsungínn frá
Fossvogskirkju Magnús Jörgens-
son, fyrrum bóndi á Gilsstöðum í
Hrútafirði. Magnús var kominn
fast að níræðu þegar hann lézt,
en hann var fæddur 28. ágúst
1879.
í befcn fáu orðum, sem ég minn
ist Magnúsar hér í blaðinu. ætla
ég ekki að fara út í ættartölur,
því ég veit að aðrir munu geta
gert því efni betri skil en ég.
Árið 1928 fluttist Magnús hing-
að til Reykjavíkur frá Gilsstöðum
í Hrútafirði. En hér vann hann
alla tíð sjálfstætt sem ökumaður,
og þá með hest og kerru. enda
var hann í hópi þeirra síðustu,
sem notuðust við þau gömlu flut.n
ingatæki.
Árið 1930 giftist Magnús Sess-
elju Guðlaugsdóttur frá Sogni í
Kjós, mestu myndarkonu. Hjóna
band þeirra var traust og ham-
ingjuríkt, en konu sína missti
Magnús árið 1951. Þau hjónin
eignuðust eina dóttur, Aðalheiði
Guðfinnu, sem gift er Einari
Guðmundssyni trésmið. Einnig
ólu þau upp tvö fósturbörn. Elín
borgu Tómasdóttur og Valdimar
Daníelsson, sem starfar við Reykja
'dkurhöfn.
Kynni mín af Magnúsi hófust er
és gerðist leigjandi hjá honum.
en hann átti þá heima inni við
Suðurlandsbraut Ég tel það mikla
gæfu fyrir mig að hafa kynnzt
Masnúsi. Hann var traustur og
hreinn og beinn. kátur og hnytt
inn í svörum. os hafði eaman af
að gera að gamni sínu Masnús
var stórhöfðinsi f lund, - með af-
brigðum duglegur. og vildi láta
öil verk sanga vel. enda kapps-
Puliur að bveriu sem hann sefck
í sinni heimabyggð ferjaði hann
fólk vfir Hrútafjörð. og sá um
uppskipun á vörum úr skipum sem
komu til Borðeyrar Þótti hann þá
oft taka vel til hendinni.
Ein.s og fyrr segir starfaði
Magnús ætíð sjálfstætt. En hin
síðari ár starfsævinnar vann hann
hjá Olíufélaginu h. f. (Esso).
Aðalfceiður dóttir Magnúsar
fluttist ásamt Einari mann. sín-
um norður að Múla í MLðfirði.
Hafði Magnús löngum sumarvist
fcjá þeim. Átti hann líka þang-
að miklá lífsánægju að sækja,
enda voru dótturbörn hans einstak
ir sólargeislar í lífi hans. Hin
síðari ár dvaldist hann á veturna
hjá Elínborgu fósturdóttur sinni
og manni hennar, Sigurjóni Jóns
syni, en þau bjugg þá á Selja-
landi. sem nú er horfið.
Með þessum fáu orðum um
Magnús vildi ég og fjölskylda min
þakka frábærlega góð kynni okk
ar af Magnúsi. þakka honum
marga skemmtun og margan
greiða. Hann var drengskapar
maður i hvívetna og slífcra manna
e-r alltaf gott að minnast Svo
votta ég aðstandendum samúð
mína.
Örn Einarsson.