Tíminn - 19.04.1968, Blaðsíða 9

FÖSTUDAGUR 19. apríl 1968
TIMINN
& 1>
filliís
Otgefandi: FRAMS0KNARFLOKKURINN
Pramkvæmdastjórl: Krlstján Benediktsspn Ritstjórar- Pórarinn
Þórarinsson íábi Andrés Kristjáhsson lón Belgason og Indriðl
G. Þorsteinsson Kulltrú) ritstjórnar- Tómas Karlsson Ang-
lýsingastjóri: Steingrimui Gislason Ritstj.skrlfstofm t Eddu
húslnu simar 18300—18305 Skrifsofur- Bankastrætl 7 Af-
greiðslusimi' 12323 Auglýsingasími 19523 Aðrar skrifstofur
sími 18300 Askriftargjald kr 120 00 á mán Innanlands — í
lausasölu kT 7 00 eint - Prentsmiðjan EDDA b. f.
Endurreisn atvinnuvega
í ræðu sinni í eldhúsdagsumræðunum rakti Ólafur
Jóhannesson, formaður Framsóknarflo'kksins, hrakfalla-
sögu ríkisstjórnarinnar og benti á, að aldrei hefði getu-
leysi ríkisstjórnarinnar til að ráða fram úr málefnum
þjóðarinnar orðið ljósara en nú þegar harðnað hefði
nokkuð í ári. Þær ráðstafanir sem gerðar hafa verið
undanfarið, gengislækkunin með öllum sínum tilbrigð-
«m, mótsögnum og hliðarsporum eru táknrænar um
vinnubrögð ríkisstjórnarinnar.
Um höfuðviðfangsefnið nú sagði Ólafur m.a.:
„Það þarf að breyta um stefnu gagnvart undirstöðu-
atvinnuvegunum. Það þarf að koma þeim í það horf, að
þeir geti starfað og byggt sig upp með eðlilegum hætti.
Það þarf að draga úr fjármagns'kostnaði þeirra, einkan-
lega með því að stórlækka vexti af stofnlánum þeirra
og rekstrarlánum. Það þarf einnig að létta af þeim ýms-
um opinberum gjöldum, sem á þá hefur verið hlaðið að
undanförnu, og þeir fá ekki undir risið. Það þarf að
fullnægja lánsfjárþörf þeirra með eðlilegri hætti en átt
hefur sér stað á allra síðustu árum. Einkanlega þarf að
gefa þeim kost á sérstökum lánum til hagræðingar og
framleiðniaukningar en á því sviði er umbóta þörf í
ýmsum atvinnugreinum. Þá þarf og að taka ýmsa þjón-
ustustarfsemi við undirstöðuatvinnuvegina til gagngerr-
ar endurskoðunar. Þar er áreiðanlega hægt að koma við
margvíslegri hagræðingu. Það er enginn vafi, að með
þeim hætti má spara undirstöðuatvinnuvegunum veru-
legar fjárhæðir. Ég nefni t. d. bankakerfið, olíudreif-
inguna og tryggingarnar. Hvaða vit er í öllum banka-
byggingunum og bankaútibúunum. Halda menn að þetta
kosti ekki neitt? Og ætli væri ekki hægt að spara eitthvað
í mannahaldi, ef bankar væru sameinaðir? Ætli það
ýæri ekki hægt að koma við hagræðingu í olíudreifing-
unni. Mörgum sýnist það. Tryggingar eru sagðar hér
miklu dýrari en annars staðar. Sjálfsagt liggja til þess
eðlilegar orsakir. En það er samt vissulega ástæða til að
athuga þau mál. Sjálfsagt má hér einnig nefna ýmsa
viðgerðarþjónustu. Líklegt er, að þar mætti koma við
ýmissi hagræðingu. Með þeim ráðstöfunum, sem hér
hafa verið nefndar, má eflaust stórbæta aðstöðu atvinnu-
veganna. En hækkun framleiðslukostnaðar er ekki nema
önnur hliðin. Hins þarf einnig að gæta, að gera útflutn-
ingsafurðirnar sem verðmætastar. Þess vegna þarf m. a.
að leggja ríka og vaxandi áherzlu á vöruvöndun og gæða-
eftirlit. Einnig þarf að sinna markaðsleit og markaðs-
könnun með allt öðrum hætti en hingað til.
Framsóknarflokkurinn telur að taka þurfi upp stjórn
í fjárfestingarmálum. Það skipulagsleysi, sem þar hefur
ríkt að undanförnu, fær ekki staðizt. Það er þjóðarheild-
inni of dýrt. Hitt er annað mál, að þar má ekki fara út
1 neina ofstjórn, svo sem átti sér stað á dögum fjárhags-
ráðs, er menn voru sektaðir fyrir að nota sementslatta til
að steypa garð við hús sín. En þá fóru aðrir með stjórn
þeirra mála en Framsóknarmenn. Það þarf einnig að
gæta meira hófs í innflutningi en að undanförnu. Þjóð-
in hefur ekki efni á eins og nú er ástatt, að dýrmætum
gjaldeyri sé sóað í hreinan óþarfa. Það verður að sporna
við viðskiptahallanum áður «n við erum komnir
alveg á kaf. Allir eru sammála um, að landbúnaður verði
að njóta verndar og ekki eigi að leyfa innflutning land
búnaðarvara. íslenzkur landbúnaður stæðist ekki slíka
samkeppni Ég held. að hið sama eisi við um ýmsan inn-
lendan iðnað. Hann getur ekki þrifizt,nema hann njóti
verndar.“
af forsetaefnum republikana
Samt er líklegt, að hægri menn hindri framboð hans.
NBLSON Rockefeller fylkis-
stj'óri í New York er farinn að
þoka sér hægt og gætilega í
étt til forsetaeuibættisins.
Snemma í þessum mániuði
myndaði hann kjarna starfs-
liðs í kosningabaráttuinni. Hann
ætlar að hefja opinberan ræðu-
flutni.ng um þjóðmál almemnt
á fundi ritstjóra dagblaðanna,
sem haldinn er í Washington
núna npp úr miðjum mánuðin-
um, og lætur nú í það skína,
að hann sé öruggur um sigur
í kosninigunum sjálfum, ef hon
um aðeins auðnist að fá sig út-
nefndan sem frambjóðanda.
Og þetta E3F er aht annað
en hégómi, en ærinnar athygli
er vert, að niánustu samstarfs-
menn Roberts Kennedys öld-
nmgaideildarþingimanns halda
hinu sama fram. Þeir eru sann-
færðir um, að Kennedy geti
sigrað Nixon fyrrverandi vara-
forseta, en ailt öðru máli gegni
um Rockefeller, og margir
áhuigamenn um stjórnmál virð-
ast hallast á sömu sveif.
EtNS og sakir standa er að-
staða Rockefellers dálítið hjá-
kátleg. Hann tekur eikki enn
þátt í kapphlaupinu, en sígur
öllu fremur afturábak inn í
framtíðina. Mjög er nei'kvætt
fyrir hanin að taka ekki enm
þátt í framiboðsbaráttu. E.n
hann treystdr á annmarikana,
sem þeir Kennedy og Nixon
eiga við að stríða. Hann huigsar
sem svo, að verið geti að hinir
tregari og íhaldssamari repu-
blikanar taki þann kost að halla
sér heldur að honum en að
láta Nixon tapa fyrir Kennedy.
Vitaskuid er ekki enn úr-
hættis íyrir Rockefeller að ná
þeirri aðstöðu, að úrslitin geti
á honum oltið. Honum er nokk
ur bagi að því að vera ekki
með í prófkjörunium og reyna
sig þar við Nixon. En Eisen-
hower hershöfðinigi lét próf-
kjöriin lönd og leið árið 1952
og kom ekki einu sinni heim
fná Evrópu fyrr en í júní um
sumarið. Eigi að síður t&kst
honum að færa Republikana-
floikknium heim eina sigurinn,
sem hann hefur öðlazt í for-
setakosningum um 36 ára skeið.
AÐSTAÐA Rockefellers er
furðulegust og mótsagnakennd-
ust að þvi leyti, að hann hef-
ur mi'klu meiri möguleika á að
sameina þjóðina en flokkinn
sinn og að sigra í kosningun-
um sj'álfum en í baráttunni
um tilnefninguna, Hann er til
vinstri við meirihluta Repu-
blikanaflokksins en til hægri
við þá Humphrey varaforseta
og Kennedy öldungadeildarþing
mann. Samt er hann ekki svo
langt til hægri að hann geti
ekki vænzt öflugs stuðnings
hinna framsæknari afla í báð-
um flokkum, og einnig meðal
þeirra, sem óháðir eru.
Veigamestu meðmælin með
Rockefeller — auk þeirrar trú-
ar, að hann hafi möguleika á
að lað? að sér nægilegt fylgi
utan Repuiblikanaflokksins til
þess að ná kosningu — er
Nixon og Roikefeller
reynsla hans og hin trausta
fótfesta, sem hann hefur í
New Yonk. Hann hefur tekizt
á við hina tilfinnanlegu örðug-
leika stórborganna í Bandaríkj-
unum lengu-r en nokkur annar
huigsanlegur frambjóðandi,
nema ef vera skyldi Humiphrey
varaforseti.
ROOKEFEliLER nýtur miklu
meiri hyHÍ en Ndxon meðal
verkalýðsins og negranna og
annarra minnihlutahópa. Hann
hefur um fjórðung alinar haft
reynislu af afskiptum af utan-
ríikismálum og einkum málum,
er snerta Mið- og Suður-
Ameríku, eða allt síðan í heims
styrjöldinm síðari að hann
gegndi störfum sem aðstoðar-
utanríkisráðherra. Þá hefur
hann einnig sýnt og sannað,
að hann kann þá list að laða
að sér gáfum gædda og mikil-
hæfa menn til opinfoerra starfa
og láta sér haldast á þeim.
Ekki stendur Rockefeller
jafn föstum fótum og Nixon
í Miðvesturríkjunum, fjalla-
ríkjunum eða Suðurríkjuinum
og hann er eitur í beinum
íhaldsmannanna umihverfis
GoHwater, þar sem þeir hafa
ek'ki enn fyrirgefið honum nð
hann snéri við þeim bakinu
í kosninigunum árið 1964 En
eins og sakir standa nú er
hann talinn hafa góða mögu
leika á að sigra í fjölmennustu
fylkjunum, og enn hefir eng
inn uinnið sigur í forsetakosn
ingum og lotið lægra haldi
bæði í New York og Kaliforn-
íu, bar sem Nixon er ekki
sérlega vinsæll, þrátt fyrir a!1
góð tengsl í báðum þessum
ríkjum.
MJÖG milkið veltur á, hvort
Rockefeller fekst að fá mikinn
fjöHa manna til að hlýða á
þær ræður, sem hann er að
búa sig undir að halds á næst
umni, svo ög hvaða máiefni
hann tekur til meðferðar í
þeim. Megi verulega mark’a um
hvað er hæst haft meðal þjöð
arinnar, ætti hún að bregðast
vel við umræðum um endur-
mat og sættir. Ofbeldii og
grimimdarverk undangeniginna
tveggja ára virðist hafa knúið
fram ósikir um aukna friðsemi
í uimræðum, raunsanmari mark
mið .erlendis en keppt hefur
verið að og aukna mannúð við
mörkutn stefnunnar í innan-
landsmálum.
í raun og sannleika veldur
ófriðurinn erlendis og átökin
í stórborgumum því, að fólki
veitist erfitt að umbera harð-
vítuga og þröngsýná flokkabar-
áttu þar ofan á. Vandinn, sem
þjóðin á nú við að stríða, er
það alvariegur, að hanm krefst
orku og hæfileika beggja flokka
og allra meginafla meðal þjóð
arinniar, og sérhver sá, sem
sýnir fram á hæfni til að safna
um sig virkuim meirihluta leið-
toga á þessum sviðum, — eða
með öðrum orðum að veita raun
verulegri þjóðarstjórn forustu,
— gæti enn komið til greina
sem sigurvegári í forsetakosn-
inguinum.
SIGURGANGA McCarthys
hingað til á rætur að rekja til
þess, sem drepið var á hér á
undam. Hann er rósamur og
fer fram á endurmat og sættir.
Það veldur honum mestum erf-
iðleikum, að hann stendur hall-
ast í stórborgunum, þar sem
skorið verður úr um sigur eða
tap í kosningunum. Höfuðstyrk
ur R.ockefellers er eiinmitt fólg-
inn í því, hve styrkum fótum
hann stendur bar.
Rockefeller er mjög seinn til
að hefjast handa. Kerfi hans
og skipulag er enn máttvana og
hinir umbótasinnuðu ríkisstjór
ar Repufolikanaflokksims eru
ekki einu sinni enm farnir að
styðja við bakið á honum svo
Framhald á bls. 15.
«1