Tíminn - 19.04.1968, Blaðsíða 7

FÖSTUÐAGUR 19. apríl 1968
TÍMINN
Betur stæði bú, ef skynsamlega hefði veríð
atvhmuvegunum búið
Úr ræðu Einars Ágústssonar í gærkvöldi - frh. af bls. 1
var skuld viðsikiptalbainkanna við
Seðlaibankann 993 millj. kr., en
inneign þeirra á viðskiptareikningi
72 miillj. kr., þannig að á þessum
tima lagðí Seðiatoankinn viðskipta
bönkunum^ til fé, sem nam 920
millj. kr. f árslok ,11967 Mtur þessi
mynid allt öðru visi út. Þiá var
ekuld . viðskiptatoankanna við
Seðllalbankann 1734 millj. kr. en
vegna innlánsbindingarinnar voru
inns'tæður þeiiTa 2.060 millj. kr.
Þannig var mismunurinn 324
millj. kí. á hinn veginm — við-
skiptabankarnir lögðu fram meira
fé en þeir feng-u.
Þegar þetta er skoðað, verður
einnig að hafa í huga hvað krón-
an he-fur breytzt á þessu tím-abili
og svo hitt, sem ég áðan nefndi,
að fjármagn það sem eília mundi
vera til ráðstöfuinar hjá viðski-pta
bönku-m landsin-s hefur í vaxandi
mæli verið tekið til annarra nota.
S-kylt er að játa í þessu sambandi,
að hlu-tföll þa-u, sem hér um ræð
i-r, breyttust mokk-u-ð á s. 1. ári,
þannig áð Seðl'abankinn lét út
m-eira fé en hanm fékk í viðskipt-
um sín-um við h-in-a bankana. Til
þe-ss lágu þœr ástæður fyrst o'-g
frem-st, að vegna erfiðleika við-
skiptafyrir'tækja sinn-a lánuðu
bankarnir yfirleitt meira á síðast
1-iðnu á-ri en ástæður þeirra leyfð-u.
En þetta hre-ytir eng-u uim þainn
samanburð, sem ég áðan gerði.
Alfljeiiðing þessar-ar stjórnarstefnu
er auðsæ: Rie-kstraííj'árskortu r
hiáir ödlum atv-innurekstri, fyrir-
tækin er-u rekin af van-efnum.
Þannig verðu-r allur rekstu-r dýr-
ari og óhagkvæmari en vera
þyrftí. Forsitöð-umeinn fyrirtæfcja
heita miklum hluta or-k-u sinnar í
það, að verjast áf-öllum og eyða
ali-t of m-M-um tíma í biðstiofum
bankanma í von um e-inhverja
fyi-i-ngreiðslu.
Stj-órnin telur sig sterka, en at-
vinnuilfi-ð er veikt, og stjóm, sem
þannig heldur á máiu-m, hlýtur
ávallt að standa á brauðfótum,
h-vað sem ailri sjálfsblekkjmgu líð
ur.
E-mil Jón-sson sagði hér í gær-
kve-ldi, að Framsóknarmönmum
V-æri al-veg sórstakleg-a illa við
gjaM-eyrisvarasjóð'in-n og vildu
umfra-m a-Ét eyða honu-m í alls
konar óþarfar innfhitning. Mjög
e-r þetta nú málum blandað hjá
h-æstv. ráðherra, eiins oig fl-eira
í hanis fræð-um. En við höfum
stumidum varpað fram spurningum
um það, hverj-u það he-fði getað
b-r-eytt um viðskiptajöfnuðin.n, ef
innlendir a-tvinnuvegir hefðu búið
við skaipdegan -kost á viðreisnar-
heim-ilinu.
Hvað hefði til dæ-mis blómleg-
ur, ísleinzkur iðnaður getað spar-
að mikinn innflutnin-g og k-omið
í veg fyrir miklar -greiðslur úr
gjaldeyrissj-óðnum? Hefði ekki
verið hagkvæ-mara fyrir okkur að
v-erja einhverju af því fé, sem
legið hefur óarðbært í erlendum
bönkutn, til þess" áð gera iðnrek-
endum kleift að nota þa-nn véla-
kost, sem til er í landimu o-g
skapa hundruðum manna atvinnu,
í stað þess að lo-ka ver.ksmiðjun-
um og sen-da fólkið heim?
Hvað -hefðu nýir, velibúnir tog-
arar, sem tryg-gður væri arðbær
rokstravgrundvöllur, getað aukið
útfl-utningi-nn mikið og þar með
tekjur gj aldeyris-sj óðsins?
Ver-ðum við ís-leindingar ekki að
haifa samkeppnisfær atvinnutæki
við aðrar þjóðir til fiskvei-ða á
fjarlægum m-iðum, ef við ei-gum
að halda okkar hlu-t?
Hivað h-efðu hraðfr-y-stiihúsin get
að skilað mi-klu meiri gjald-eyris-
tekjum, ef eitthvað af bundna
fén-u hefði v-eri-ð notað til að auka
ha-græðingu þeirra.
Ifefði ek-ki verið skynsamle-gra
að.styðj-a við -b’akið á þcssum þýð
i ngar-m-i klu fr aml e iðsil-ufyr irtæk j -
um í sta-ð þes-s að hafa þau lok-uð
lan-gitímum samian?
Hivað væ.ri hægt að afla míkilla
nýrra -te-kna í gjaldeyriissjóðinin, ef
til dæmiis hefð-u ve-rið teknar up-p
nýja-r verkunaraðfcrðir sjóvaraf-
urða? Væri e-kki skynsamlegt að
aðstoða framkvæmdamenn við að
koma slíikum nýjungum á laggirn-
ar?
He-f-ði ekki mát-t nota hluta af
gj-al'deyrinum í þetta, t. d. þann
hlu-tann, s-em notaður var til
kaupa á allrahanda óselj-a-nlegu
d-rasíi?
Siiíkar s-purningar eru óteljandi,
en þær vir-ðast ekki angra hæst-
virta ráðherra. Þeir hafa ann-að
land fyrir stafn-i. Þeirra úrræði
er-u að ga-nga í erlénd band-alög
og fe-la útlen-ding-um himar stærri
framkvæmdir hér. Ólaf-u-r Björns-
son, hát'tv. 12. þingmaður Reyk-
víking'a', minntist. hér fyrr í ujn-
ræðunum á hugarfar selstöðukaup
manna. Það er kannske ekki ne-ma
von að sá hugsunarhátt-ur sé of-
arlega í þeim mönn-um, se.m hafa
þá yfirlýsta stefn-u að binda litlu
kænuna okkar afta-n í stóra haf-
skipið.
Og hvernig er þá ás-tatt með
þennan margróm-aða gjaldeyris-
sjóð? Því er fljótsvarað. Um s. 1.
áramót var þe-ssi sjóður 845 millj.
kr. Þá voru stutt erlend vöru-
ka-upalán 743 mil-lj. kr., eða mis-
m-unurin-n á þessu tvenn-u 100
millj. kr. f ársliok 1958 áttu bamk
a-rnir inni erlendis 228 millj. kr.
Lánsffárskortur atvinnu-
fyrirtækjanna er þjóðar-
byjiiw tii mikils tjóns
Magnús Jón-sson, fjármá'laráð-
herra, flutti sameinuðu Alþin-gi í
gær skýrsl-u um framikvæmdaáætl
un .ríkisstjórnarinnar fyrir árið
1068. Var það lan-gur lestur með
mörgum töl-um og erfitt að hein-da
rei-ður á malið. Ilann tal-di meðalj
annars ástæ-ðurnar fyrir hörmung
•um stjórnarstefnunn-ar vera þær
að vonir um að verðlag á útflutn
ingsafurðum hækkaði hefðu
brugðizt.
Eysteinn Jónsson sagði, að það
gæ-ti verið ástæða til a-ð gera at-
hugasemdir við ýmsar þær álykt-
an,ir sem fram höfðu komið hj-á
fjármiálaráðherra, en því yrðijnú
að sleppa. Það sem þarna kom
athyglisverðast fram er það, að
nú er s-vo komið, að ríkisstjórn-
in te-lur ékki fært að halda uppi
almen-nu-m Qpinberum fram-
kvæmd-um nema með verulegum
erlendum lántökum, sem emgum
hfði dottið í hug að taka til er-
lend lán fyrir n-okkrum árum.
Erfitt er að átta sig á, hvort
þessar framkvæmdir muni duga
til -að hald’a uppi fu-l-lri atvinnu
í lan-dinu og ef þáð kæmi í Ijós
að þessar ráðstafandr dygðu ekki |
vil ég leggja á það áherzlu að
ráðizt verði í viðbótarframkvæmd
ir til að fu'lln-ægja e-f.tirspurn eft
ir atvinnu og er í þ-vi samban-di
rétt að min-na á þann kviða sem
mentn bera nú í brjústi varðandi
atvinnu handa un-glingum í sum-
ar.
Lánveitin.gar ýmsha stofnlán-a-
sjóða eru mj-ög kn-appar á þessu
ári og verða mikilvæg verkefni
ým-s út-u-ndain. Unnit myndi til
dæmis að koma á stórk-ostlegri
hagræðin.gu í atvinnurekstri, ef
til fengizt fjárma-gn. Ég þekki til
niðurl'agning'arverksiniðju.nnar á
Si-glufi-rði. Það hefur ekki fen-gizt
smálián til að koma re-kstri þessa
fyrirtækis í viðunandi horf. í sild
arverks-m-iðjum ríki-sÍTis væri hægt
að koma fram verulegum spann-
aði í rekstrinum, ef unnt væri
að fá lánsfé. Það úir og grúir
af vandamálum af þess-u tagi í at
vinnu-lífinu og fyrir þetta iíð-ur
þjó-ðai’húið. Það er au.glj-óst að
það vantar stórlega fjármagn til
þessara þarfa.
Átelja ber hverni-g á þess-u máli
er haldið. Framkvæmdaáætlun
og fná þeirri töl-u þarf ekker-t að
dr-aga — stutt erlen-d vöru-kauipa-
lián voru þá engin. Heildargj'ald-
eyrisstaðan er hins vegar þannig,
að í árslok 1958, þe-gar vinstri
sljór-nin fór frá — voru skuMirn-
ar 1099 millj. kr. Nú — e-ftir 10
ára viðreism — er-u þær komnar
uipp -í 4891 mil-lj. k-r. Þarna hafa
menn áran.gurinm.
Þe-ssi rikisstjórn hef-ur ha-ft um
2000 mitlj. kr. tekj-ur umfram það
se-m áætlað hefur verið á fjárlög-
um 1060—1066.
Þnátt fyrir þetta blasa skuldir
vegna ríki.sframkvæm-da á undan-
förnum góðær-um hvarvetna við.
Áður fyrr, með’an aðrir réðu
ferðin-ni, var stefnan yfirleitt sú,
að lá-ta samtím-a tekjur stan-d-a
undir framkvæmdu-m hins opin-
bera. Þrátf fyrir það var margt
og m-ikið framkvænit, eins og all-
ir vita. Nú er-u þes-sar fra-mkvæmd
ir í ört vaxandi mæli fj-ármagnað-
ar m-eð láinsfé, þrátt fyrir undan-
farin góðæri, ein-s og glöggt s-ést
af -því, að a-f 330 millj. kr. lánsfé
t'i-1 o-piinberra framkvæmda á skv.
frumvarpi ríkisstj-órnarinnar
hvorki meira né m-inn-a en 166
mili'j. kr. a-ð ganga u-pp í skuldir.
Nú er ástandið þannig, að til
þess a-ð opin-berar framkv-æmdir
s-töðvi'st ekki með Öll-u eru engin
önnur ráð em þau að taka allhátt
erlent lán. Það hefur ekki verið
gert s-íðan kosnin-galánið Íræga
var te-kið 1-963, en sú ráðs-töfun
er líklega sú allra vitlausasta,
sem ger-ð hef-u-r verið í tíð þess-
arar stjórnar og er þó nokkuð
sagt. Nú honfir al'lt öðru visi við
og ke-mur ekki til greina að
stöðva opinberar framkvæmdir,
þar sem a-tvimn'a er minnkandi í
landinu og þegar n-okkur brögð
að atvinnuleysi.
Á ÞINGPALU
★ Atkvæðagreiðsla fór fram um þingsályktunartillöguna um náttúru
vernd, friðun Þingvalla og þjóðgarða. Jónas Árnason og Gísli Guð-
mundsson fluttu tillögu til breytingar um að engar byggingarfram-
kvæmdir yrðu leyfðar á þjóðgarðssvæðinu, þ. e. á lóðunum, sem ný-
lega var úthlutað undir suinarbústaði meðan endurskoðun laga um
friðun Þingvalla færi fram. Þessi tillaga var felld að viðhöfðu nafna
kalli með 29 atkvæðum gegn 19. Meðal þeirra, sem stóðu að því að
fella þessa tillögu var sjálfur formaður Náttúruverndarráðs, Birgir
Kjaran, seni fyrr hafði látið svo sem hann vildi einskis láta ófreistað
að ekki yrði byggt á þessum lóðum!
★ Frumvarpið um síldarútvegsnefnd, þ. e. að nefndin skuli eiga
heimili og varnarþing á Siglufirði og aðalskrifstofu og ennfremur að
fjölga um einn fulltrúa í nefndinni var samþykkt í neðri deild í gær
til þriðju umræðu. Meirihluti sjávarútvegsnefndar deildarinnar hafði
lagt tii að frumvarpinu yrði vísað til ríkisstjórnarinnar. Sú tillaga var
felld með 25 atkvæðum gegn 14.
ætti að fyl-gja f-rum-varpi ríkis-
stjórnarin-n-ar u-m lána-m-áliin. Og
það er ailiger aifturfó'taíæðin-g að
láta það fr-umvarp gan-ga á undan
i gegn-um þin-gið áður en sjé-lf
greinargerðin með því máli fram
kvæimd’aáætlunin kemur inin í
þinigið. Ég vil vona það, að Al-
þiáígi verði ekki boðið upp á
vinnutorögð af þess-u t-agi, því að
auð-vitað er þetta móðgandi. Af
hverju var þe-tta ekki lagt fram
með f-rumvarpin-u um lánsfjár-
heimildirnar , í sta'ð þess að lesa
það fyrir þá í belg og biðu þeg-
ar búið er að afgreiða sjélft mál-
i-ð. A-uðvitað ætti að prenta þe-ssa
áæ-tlun og gefa þingmönm-um kost
á að kynna sér þetta má] og
ræða það af einhverju viti. En
það er þeim algerl-ega fyrirm-un-
a'ð með þes-sum vinnubrögðum.
Þá hefðu getað farið .fram ein-
hverjar skyn-samlegar umræður
um þetta mál, sem hefðu verið
virðing-u Aliþi-n-gis samboðnar.
Lúðvík Jósefsson tók mjög i
sama streng og Ey-stein.n og ta-ldi
þessa framkomu ríkisstjórnarinn-
ar og vinnutorögð forkostuleg.
Smmh
Rafgeymaþjónusta og
rafgeymasala.
Alhliða viðgerðir og hleðsla.
Næg bílastæði — Fljót og örugg þjónusta.
Dugguvogur 21 - Sími 33155
Frá Vita- og
hafnarmálaskrifstofunni
Áformað er útboð á byggingu brimvarnargarðs á
Vopnafirði. Frumgögnin varðandi útboðin liggja
frammi og eru afhent á Vita- og hafnarmálaskrif-
stofunni Seljavegi 32.
Lögtaksúrskurður
Eftir kröfu bæjarritarans í Kópavogi, fyrir hönd
bæjarsjóðs Kópavogs, úrskurðast hér með lögtak
fyrir ógreiddum fyrirframgreiðslum útsvara 1968,
til bæjarsjóðs Kópavogs, en gjöld þessi eru í gjald
daga fallin samkvæmt 47. gr. laga nr. 51/1964,
fari lögtak fram, að liðnum 8 dögum frá birtingu
úrskurðar þessa, hafi full skil eigi verið gerð.
Bæjarfógefinn í Kópavogi.
/