Tíminn - 23.04.1968, Blaðsíða 7

ÞRIÐJUDAGUR 23. aprfl 1968.
7
TIMINN
Framleiðslusjóður
landbúnaðarins
Ásgeir Bjarnason mælti í s.l.
viku fyrir frumvarpi því er hann
flytur ásarnt Piáli Þorsteinssyni
um Framleiðslusjóð landlbúnaðar-
ins, sem áður hefur verið gerð
ítarleg grein fyrir hér í blað-
inu. Samkvæmt frumvarpinu skal
stofna sjóð með 60 milljón króna
framlagi úr ríðissjóði á þessu ári
sem ríkisstjórninni er heimilt að
taka að láni. Iflutverk sjóðsins
skal vera að veita framleiðendum
landbúnaðarafurða fjárhagslegan
stuðning í formi lána eða fram-
laga til liækkunar á framleiðslu
kostnaði eða til anmarra aðgerða
er stuðli að því, að bændur fái
notið hliðstæðra kjara og aðrar
vinnandi stéttir. Tilefnið til flutn
ings þessa frumvarps er synjun
landbúnaðarráðherra og stjórnar-
flokkamna um að koma til móts
við beiðni Sfcéttarsamibaods bænda
um aðsfcoð og fyrirgreiðslu vegna
hins alvarlega ástands sem nú
ríkir í landbúnaðinum og hve
mikið vantar á að bændur fái
það grundvallarverð fyrir afurðir
sínar, sem þeir eiga að fá sam-
bvæmt núverandi verðkerfi, sem
enginn hefur hrósað sér eins mik
ið af og talið rós í sínu hnapipa-
gati, en Ingólfur Jónsson land-
búnaðarráðherra. Vegna þessarar
symijunar ríkisstjórnarininar
neyddist framleiðsluráð landbún-
áðarins eins og kunnugt er að
leggja á nýtt verðjöfnunargjald á
kjöt og mjól'k, þar sem verðkerf-
ið var gersamlega sprungið, þótt
raunin væri sú, að bændur fengju
miklu lægra verð ákveðið fyrir
afurðir sínar í haust, en vera
ætti ef allt hefði verið með
felldu um úrsikurð yfirdóms.
Tekjulægsta stéttin
Með frumvarpi þeirra Ásgeirs
og Páls fylgdi ítarleg greinargerð
um þróun landbúnaðarmálanna
undanfarin misseri og þar eru
einoig rakin bréfaskipti Stéttar
sambamdsins við ríkisstjórn og
þiogflokka um þessi mál. Þykir
mér rétt að birta þessa greinar-
gerð í heild en hún varpar glöggu
ljósi á þróun þessara mála. í
greinargerðinni segir:
Flutningsmenn þessa frv. líta
svo á, að fjárhagserfiðleikar
bændastéttarinnar séu nú slikir,
að lábyrgðarhluti sé fyrir Alþingi
að ljúka fundum án þess að taka
þau mál til meðferðar.
Flutnin-gsmenn vekja sérstaka
athygli á þvd, að verkefni þau,
er fyrir Alþingi liggja, og mat
hluta alþingismanna á mikilvægi
þeirra hljóta, ef allt er með felldu
að ráða lengd þingtímans hverju
sinni.
Árið 1066 lækkuðu tekjur
bænda verulega. En tekjur allra
annarra starfshópa jukust mikið,
og verðlag fór ört hækkandi.
Árferði var óhagstætt landbún-
aði 1067, og var augljóst, þegar
leið á árið, að hagur bænda færi
enn versnandi með stórauknum
tilkoisfcnaði.
Búvöruverð var ákveðið með
úrskurði 1. desember og hækkaði
um 0.23%. Geogislækkun reið yfir
um þær mundir.
Bændasamtökin höfðu s.l. haust
forgöngu um útvegun nokkurs
lánsfjár til fóðurbætiskaúpa í kal
sveitum, og búvöruverð hæ'kkaði
um 3% frá áramótum vegna hækk
ana á rekstrarvörum. En hvort
tvieggja hrökk skammt til að mæta
vetrarhörkum og verðlagshækkun
um.
Forustumenn bænda áttu
marga viðræðufuindi með iandbún
aðarráðherra, einkum síðari hluta
árs, og ieituðu stuðnings ríkis-
valdsins í einu eða öðru formi.
Ályktun Stéttarsam-
bands bænda
Á aukafundi Stéttarsambands
bænda, 7. og 8. febr. s.l., voru
fjárhagsmál landbúnaðarins
rædd. Nefnd fiimm fundarmanna
ásamt stjórn Stéttarsambandsins
gekk á fund forsætisráðherra og
landbúnaðarráðherra og skýrði á-
stand og horf.ur og lagði fram
sem viðræðtjigrundvöll ályktun
fundarins, svo hljóðandi:
„Vegna þess x ástands í iand-
búnaðinum, sem skapazt hefur
vegna nýafstaðinnar dómsniður-
stöðu yfirnefndar í verðlagsmál
um og aukinnar dýrtíðar af völd
um gengisfelling-a, ákveður auka
fu-ndir Stéttarsambands bænda
febrúar 1068 að kjósa 5 menn
til þess, ásamt stjórn Stéttarsam-
bandsins, að ganga á fund ríkis-
stjónnar íslands og bera fram m.
a. eftirfarandi:
1. Að bændum verði tryggt
grundvallarver'ð á fram-
leiðslu yfirstandandi verð-
lagsárs og á þær birgðir
framileiðsiuvara, sem til voru
við uipphaf iþess.
2. Að rekstrarlán til landbúnað-
arins verði stóraukin.
3. Að lausaskuldum bænda verði
breytt í föst lán með hóf-
legum vöxtum.
4 Að gefin-n verði frestur á af-
bo-rgun stofinlána í Búnaðar-
banka íslands.
5. Að tilbúinn áburðui- verði
greiddur niður á komandi
vori, svo hann hækki ekki í
verði frá því, sem var á fyrra
ári.
6 Að felld verði brott gengis-
trygging á stofnlánum
vinnslustöðva og ræktumar-
sambanda.
7 Að tollar af landbúnaðarvél-
um og varahlutum til þeirra
verði lækkaðir eða felldir ni'ð
ur með öllu.
8 Að ríkisstjórnin verðbæti ull
og gærur af framleiðslu verð-
lagsársins 1-966—1967.
9. Að sett verði nú þegar reglu-
gerð samkvæmt ákvæðum 45.
gr. framleiðsl.uráðslaganna,
sem kveði nánar á um frarn-
kvæmd II. kafla laganina."
Forsætisráðherra kvað rikis-
stjórnina mundu íhuga málið
vandlega og lagði til að stjórn
Stéttarsambands bænda héldi á-
fram viðræðum við landbúnaðar-
ráðherra. Var það gert.
Bréf til forsætis-
ráðherra
Hin-n 20. marz ritaði stjórn
Stéttarsam-bandsins forsætisráð-
herra:
„Með tilvísun til viðtals stjórn-
ar Stéttarsambands bænda, ásamt
þar til kjörinn-i nefnd, við yður
og land-búnaðarráðherra 8. febr.
s.l. varðandi vandamál bændastétt
arinnar og tillögur aukafundar
Stéttarsambands- bænda, sem þá
stóð yfii-, vil ég mælast til að fá
svar rí'kisstjórnarinnar við því,
hvort komið verði á móti bænda-
stéttinni í einihverju þeirra atr-
iða, sem um var rætt.
iSérstakle-ga vil ég m-ælast til að
fá svör varðandi 1., 5., og 8. lið
í tillögum aukafundarins, s-em hér
m-eð fylgja.
Nauðsynlegt er að gera aðrar
ráðst-afanir varðandi u-ppgjör á
útflufcningsafurðum bænda, þegar
úfcfilutnings-bætur þrýtur, annað-
h-vort að stöðva útflutning eða
ákveða mikla verðjöfn-un milli
söluaðila og á þann hátt tryggja,
að -hæ-gt verði að standá í skil-
um m-eð afurðalánin í Seðlabanka
Ásgeir Bjarnason
— FramleiðsiusjóSur landbúnaðarins
til að draga úr mestu erflðleikun-
um sem bændastéttln á nú við að
etja.
Ingólfur Jónsson,
landbúnaðarráðherra
— Synjaði algerlega um fyrir-
greiðslu, þótt hið marglofaða verð-
lagskerfi hans væri sprungið.
íslands, um leið og uppgjöf út-
flufcningsins fer f-ram.
Boðað hefur verið til fundar í
framleiðsluráði landbúuaðarin-s
þriðjudaginn 26. þ.m. til að ræða
þessi aivarlegu vandamál og taka
um þau ákvarðanir. Áríðandi er
að fá svar við m,álaleitan Stéttar-
sam-bandsins fyrir þann tíma.
1 Virðingarfyllst,
f h. stjórnar Stéttarsamb. bænda,
Guninar Guðbjartsspn.“
. | ;ifv j
Svar landbúnaðar-
ráðherra.
Þessu bréfi svaraði landibúnað-
arráðherra 23. marz:
„Sem svar við bréfi, dags. 20.
þ.m. skal þetta tekið fram:
Um þau atriði er greinir í 1.,
5., og 8.' tölulið í tillögum auka-
fundar Stéttarsambandsins, skal
tekið fram, að ríkissj'óður hefur
ekki fé aflögu til þess að verða
við þessum óskum Stéttar-
sambandsins.
Að því er varðar tillöguna í 2.
tölulið er þess að geta, að sam-
kvæmt útreikningu-m Hagstofunn
ar er mjög óhagstætt fyrir ríkis-
sjóð að greiða niður áburðarverð.
Hims vegar er í athugun, bvort
unnt sé að auka rekstrarlán til
bænda til að auðvelda þeim kaup
á áburði á næsta vori.
Landib.ráðuneytið, 23. marz 1968.
Ingólfur Jónsson.“
Bréf til þingflokkanna
Þgar rí'kisstjórnin hafði þann
ig synjað síðustu málaleitan Stétt-
arsambandsin-s, án þes-s að hre-yfa
nýj-um hugmyndum til lausnar
vandanum að ei-mhverju leyti, þá
ritaði stjórn Stéttarssmbands
bænda þingflokkunum fjórum ít-
arleg-t bréf, dags. 29. marz, og
fór fram á það, að þeir tækju
mál þessi til meðferðar. Bréfið
er svohiljóðandi:
„Reykjavík, 29. m-arz 1968.
Stjórn Stéttarsambands bænda
h-efur ákveðið að snú-a sér til
allr-a þingflokka á Alþingi með
ósk um aðstoð þeirra til úrlausn-
ar á fjárhagserfiðleikum hænda-
stéttarinnar.
Á aukafundi Stéttarsambands
bænda, sem haldinn var í Bænda-
höllinni dagana 7. og 8. febr.
1968, var rætt um þessa erfið-
leika, sem eru til komnir af eftiL
farandi ástæðum:
1. Vegn-a óhagstæðs úrskurðar
um verðlag á s.l. hausti mið-
að við framleiðslukostnað.
2 Vegna stóraukims tilkostnaðar
vi$ búrekstur í vetur, sökum
harðinda og heyskorts víða
u-m 1-and.
3 Vegna óhagstæðrar markaðs-
þróunar erlendis að undan
förn-u, lækkaðs verðs og sölu-
tregðu á ull og gærum, lok-
unar á sal'tkjötsmarkaði í Nor
egi ojfl.
4 Vegna stórhækkaðs fram-
leiðslukostnaðar í kjölfar ný-
afstaðinn-ar gen-gis-breytingar.
A-f þessum ástæðum öll-um eru
þegar mi'klir fjárhagserfiðleikar
hjá mörgum bændum og munu þó
fara vaxandi. þega-r líður á sum-
arið, og það er augljóst nú þeg,
ar, að hætta er á, að allstór hluti
bændastéttarinnar geti ekki keypt
áburð á koma-ndi vori. Af því
kynni að leiða, að sá hluti stétt-
arinn-ar mundi flosn-a upp og
flytja til þéttbýlisins og keppa
um vinn-u og húsnæði þar. Og
mundi slík þróu-n vafalau-st auka
? vandamál, sem fy-rir eru á því
-viði.
Fyrirsjáanlegt er, að útflutn-
L'ngsu-p-pbætur þær, sem ríkissjóð-
ur greiðir á útfluttar land'búnað-
arvörur skv. 12. gr. lag-a n-r. 101
frá 8. des. 1966, duga ekki til,
að framleiðendu-r búvöru fái fullt
verðla-gsgrundvallarverð á yfir-
standandi ári og vantar veru-lega
mikið á það. Ti] viðbótar við aðr-
air og áður greindar ástæður
munu bændur verða fyrÍT veru
legu fjárhagstjóni af þessum sök-
um.
Au'kafundur Stéttarsambands
bænda í vetur samþykkti tillögur
til úrlaus-nar á fjárhagserfiðleik-
u-m. bænda og sendast þær hér
með, svo og skýrsla Hagstofu ís-
lan-ds um tekjuskiptingu atvinnu-
stéttanna árið 1966.
Stjórn Stéttarsambandsins ósk
ar þess. að þingflokkarnir taki
höndum saman um að fi-nna þá
lausn, sem tryggir að kjör bænda
verði ekki að mun lakari en an,n
arra stétta, t. d. méð fjárstuðn-
ingi af fé úr ríkissjóði til að
létta af bændum halla af birgð-
um útflutningsvara, sem til voru
s.l. haust, og tryggja bændum úr-
skurðað verðlagsgrundvallarverð á
þessu ári, um leið og aðrar til-
lögur Stéttarsambandsins yrðu
teknar til vinsamlegrar yfirvegrn
ar.
En til að reyn-a að draga úr
óhagkvæmri framleiðslu búvara
eftirleiðis verði lögbundnar heim
ildir til han-d’a fram-leiðsluráði
landbú-naðarins, t.d. um:
1. Að d-raga úr framleiðslu bú-
vöru í þétfcbýli m-eð þv-í t.d. að
greið-a ek-ki útflutningsbætur til
þeirra framleiðenda. En þeir
framleiða n-ú ca. 7—10% kinda-
kjötsin-s.
2. Að heimilt verði að skammta
kjarnafóður og skattLeggja óhóf-
lega n-otkun þess eða skattleggja
allt kjarnifóður og nofca féð til
verðjöfnunar eða ýmiss konar
hagræðingar við búvörufram-leiðsl
una.
Að s-jálf'sögðu er stjórn Stétt-
arsamibands bænda reiðubúin að
ræða þessi mál við fulltrúa þin-g-
flokkanna og t-aka nýjar hugmyn-d
ir u-m lausn vandans til yfirveg-
un’ar. Nauðsynlegt er að fiá svör
þingflokkann-a við erindi þessu
sem allra fyrst.
. Með tilvis-un til aðgerða Al'þing
is í vetur til stuðn-inigs sjávarút-
veginum í þrengingum þeim, sem
hann á við að etja, svo og yfir-
lýsingar, sem gefin var við lausn
nýafstaðinna verkfalla, um al-
menna aðst-oð við atvinnuvegin'a,
teljum við ekki ósann-g'jamt, að
komið verði til móts við landbún
aðinn n-ú til lausnar á erfiðleik-
um hans.
Virðing-arfyllst,
f.h. stjórnar Stéttarsamb. bænda:
G-unnar Guðbjartsson."
Svör þingflokkanna
Þingflokku-r Framsóknarmanna
ræddi bréfið á fundi 2. apríl og
ákvað að rita hinum flokknum á
þessa leið:
„Stjórn Stéttarsamibands
bænda hefur með bréfi, dags. 29.
marz s.l. snúið sér til þingflokk-
anna með ósk um Sameiginlega
aðstoð þeirra til úrlausnar á fjár-
hagserfiðl-eikum bænda-stéttar-
innar.
Þingflokkur • Framsóknar-
manna telur brýn-a nauðsyn bera
til, að þitigflokkarnir ræðist við
um úrlausnir í þessu vandamáli
og kjósa til þess fulltrúa af sinni
hálfu. Er það von hans, að aðrir
flokkar geti á þá málsmeðf-erð
f-allizt, og væntir svars þeirra hið
allra fyrst-a, en augljóst er, að
málið þolir nálega e-nga bið, þar
sem finna þarf úrræði fyrix þitig-
slit.
Alþýðu-bandalagið tjáði for-
manni þin-gflokksins, að það væri
reiðubúið til viðræðna. En stjórn
arflokkarnir neituðu báðir. Svar-
bréf þeirra eru svo hljóð-andi:
„Reykjavík, 9. apríl 1968.
Sem -svar við bréfi yðar, dags.
2. apríl 1968, skal yður tjáð, að
í dag hefur stjórn Stéttarsam-
band-s bænda verið skrifað bréf
þ-að, sem hér með fylgir samrit
af.
Bj-arni Benediktsson".
„Reykjavík, 9. apríl 1968.
Bréf stjórnar Stéttarsambands
bæ-nda, dags. 29. marz s.l.. barst
mér í hendur hinn 2. apríl s.l.,
og var það lagt fyrir næsta fund
í þingflokki Sjálfstæðisman'n-a,
sem haldinn v-ar hinn 8. a-príl s.l.
Fu-ndarmenn voru sammála um,
að sú málsmeðferð, sem stungið
er u-pp á í bréfi, dags 29. marz.
muni ekki auðvelda lausn þeirra
vandamála bænda. sem þar um
ræðir, enda er stjór-n Stéttarsam-
bands bænda í sambandi við rík-
isstjórnina um þau, og ríkis-
stjórnin mun að sjálfsögðu veita
Framhald a bls. lö.