Tíminn - 23.04.1968, Blaðsíða 9

9
ÞRIÐJUDAGUR 23. aprfl 1968.
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framikværadastjóri: Kristján Benediktsson. Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb). Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Indriði
G. Þorsteinsson. Fulltrúi ritstjórnar: Tómas Karlsson. Aug-
lýsingastjóri: Steingrimur Gíslason. Ritstj.skrifstofur í Eddu-
húsinu, símar 18300—18305. Skrifstofur: Bankastræti 7. Af-
greiðslusími: 12323. Auglýsingasími; 19523. Aðrar skrifstofur,
sími 18300. ÁskriftargjaW kr. 120.00 á mán innanlands — í
lausasölu kr. 7.00 eimt. — Prentsmiðjna EDDA h. f.
Saltsíldarskatturinn
Það var tá'knrænt fyrir störf ríkisstjórnarinnar og
stjórnarflokkanna á nýloknu Alþingi, að seinasta málið,
sem þingið afgreiddi, var hækkun útflutningsgjalds á
saltsíld. Allt frá því að þingið kom saman snemma í októ-
ber, var stjórnin að leggja nýjar og nýjar skattatillögur
fyrir þingið. Aldrei reyndist þó nóg komið.
Með þessum nýja síldarskatti er verulega lækkað
verð til síldarsaltenda og sjómanna, ein'kum þó hinna
síðarnefndu. Stjórninni var bent á, að allt væri í óvissu
með síldarsöltunina á komandi sumri. Einkum gerði Jón
Skaftason þetta í ítarlegri ræðu, sem hann hélt við 2.
umræðu málsins í neðri deild. Jón vitnaði m.a. í mót-
mæli síldarútvegsnefndar, en þar kom fram, að Norð-
menn styrktu síldarsöltunina hjá sér á síðastliðnu ári.
Styrkurinn, sem þeir greiddu nam 240 kr. ísl., ,miðað
við núverandi gengi, á hverja tunnu. Vafalaust er, að
Norðmenn munu ekki greiða lægri uppbætur á þessu
ári. Hér verða útflytjendur hins vegar að greiða 160
—210 kr. í útflutningsgjald af hverri tunnu eftir að
hinn nýji skattur er kominn til framkvæmda. Hér verður
aðstöðumunur hjá norskum og íslenzkum saltsíldarfram-
leiðendum hvorki meira né minna en 400—450 kr. á
hverja tunnu, þeim síðarnefndu í óhag.
Þetta er glöggt dæmi um, hvernig ríkisstjórnin býr
allt öðru vísi og verr að framleiðendum en gert er í
nágrannalöndunum.
f Síldarútvegsnefnd eiga sæti fulltrúar frá samtökum
sjómanna, útgerðarmanna og síldarsaltenda, auk þriggja
þingkjörinna fulltrúa. Allir voru þessir fulltrúar sammála
um að mótmæla saltsíldarskattinum og telja hann stór-
hættulegan viðkomandi atvinnugrein. En ríkisstjórnin og
flokkar hennar létu sér samt ekki segjast. Skattlagningin
er höfuðúrræði þeirra.
Margt bendir til, að erfiðlega geti gengið að koma
sMveiðiflotanum á veiðar á þann veg, að framleiðendur
og sjómenn geti unað því, sem boðað er. Þessi nýi skattur
ríkisstjórnarinnar mun síður en svo greiða fyrir því.
Góður sjónvarpsfundur
\
Síðastliðið föstudagskvöld mætti Ólafur Jóhannesson,
formaður Framsóknarflokksins á blaðamannafundi 1 sjón-
varpinu. Um margt var þessi blaðamannafundur sá bezti,
sem hefur verið 1 sjónvarpinu, og líkastur því, sem þekk-
ist annars staðar. Flestir þeirra, sem áður hafa svarað
spurningum á blaðamannafundum, hafa valið þann kost
að svara með löngum ræðuhöldum og blaðamenn því
lítið getað spurt þá. Þeirri aðferð hafa þeir t.d. beitt
Bjarni Benediktsson og Gylfi Þ. Gíslason. Fundirnir hafa
því orðið dauflegir og leiðinlegir. Ólafur svaraði hins
vegar í stuttu og ssýru máli. Blaðamennirnir gátu því
komið að mörgum spurningum og varð fundurinn því
miklu fjörlegri en áhorfendur hafa áður átt að venjast.
Óhætt er jafnframt að segja, að fundurinn hafi orðið
mjög hagstæður hinum nýja formanni Framsóknarflokks-
ins. Hin glöggu svör hans báru þekkingu hans, yfirsýn
og festu, gotí vitni. Og þau sýndu einnig, að hann á tii
að bera þann léttleika, sem stjórnmálamenn verða einnig
að hafa, ef stjórnmálabaráttan á að vera meira en þvarg
og karp.
TÍMINN
Ásgeir Bjarnason, aiþm.
Sumarmál - þinglausnir
Allharður vetur er senn að
baki. Framundan er vorið, sem
jafnan hefur mikil áhrif á af-
komu bænda. Veturinn, sem
er að líða, hefur verið gjafa-
frekur og fóðurbætiskaup mun
meiri en áður. Heyöflun s.I.
sumar var allvíða miklum erfið
leikum háð sakir kals í tún-
um og lítillar grassprettu. Það
Iætur að líkum, að búrekstur
bænda hefur kostað mun meira
nú en í meðalári. Hvað kom
aftur á móti auknum kostnaði
bænda? Það voru aðeins 0,23%
samkvæmt úrskurði yfimefnd-
ar, sem búvöruverð hækkaði til
bænda á s.l. hausti. Frá ára-
mótum hefur verðlagsgrund-
völlur búvara hækkað um 3%
vegna hækkana á rekstrarvör
um, í sambandi við gengis-
breytingu í nóvembermánuði
s.l. Á sama tíma liggur þaö
fyrir, að meðal brúttótekjur
kvæntra bænda árið 1966 hafi
LÆKKAÐ um 3% frá árinu
1965. Tekjur annarra stétta
hækka á sama tíma frá 8,2%
upp í 31%. Hér er mikill mun
ur á, þar sem tekjur bænda
LÆKKA á sama tíma og tekj-
ur annarra HÆKKA. Það þarf
engan að undra, þótt fjárhags-
legir erfiðleikar geri vart við
sig venju fremur hjá bændum.
Það er margt, sem veldur þvi
auk tíðarfarsins og vil ég minna
á nokkur atriði, sem hvert fyrir
sig hefur sitt að segja og í
sameiningu veldur fjárhags-
erfiðleikum bænda:
1. Ört vaxandi dýrtíð í
landinu.
2. Of lág fjárfestingarlán í
landbúnaði.
3. Of háir vextir stofnlána.
4. Lánstími of stuttur.
5. Sérstakur skattur á bænd
ur vegna stofnlána.
6. Rekstrarlán landbúnaðar-
,ins allt of lítil.
7. Ekki farið að lögum við
verðlagningu búvara á s.l.
hausti.
8. Framleiðsla landbúnaðar-
ins of mikil miðað við
sölumöguleika innan-
lands.
9. Útflutningur á landbún-
aðarvörum er bændum ó-
hagstæður, sakir þess
Iága verðs, sem fæst
erlendis.
10. Sölufyrirtæki bændanna
skortir bæði fjárfesting-
arlán og rekstrarfé.
Ég minni á þessi atriði, af
því að þau eru m.a. orsök
þeirrar fjárbagskÞeppu, sem nú
er í algleymingi. Það, sem
mestu veldur er það, hversu
ört verðbólgan hefur hlaðið ut
an á sig og gleypt til sín fjár-
magn. Ég efast ekki um það, að
bændastéttinni eru þessi vanda
mál vel Ijós og gerir sitt til að
bæta úr erfiðleikunum. Hins
vegar eru þær leiðir, sem leysa
vandann, ekki þægilegar við-
fangs og falla þær að nokkru
samán við lausn ýmissa ann-
arra vandamála.
Bændur eru nú um sinn of
háðir erlendum mörkuðum
með hluta af framleiðslu sinni.
Þess vegna er nauðsynlegt að
gera sér ljóst, að margar þjóð-
ir eru í svipuðum vanda stadd-
ar með sölu landbúnaðarvara.
Dr. Hansliolt, sem er vara-
formaður Efnahagsbandalags
Evrópu (EBE) og fer með mál-
efni landbúnaðarins þar, hefur
staðið í ströngu við að sam-
ræma verðlag búvara innan
bandalagslándanna. Aðalvanda-
málið er offramleiðsla á mjólk
og mjólkurvörum. Tillögur dr.
Mansholts fólu í sér verðlækk-
un á mjólk, fækkun mjólkur-
kúa og fækkun þeirra búa, sem
framleiða mjólk og hafa fáar
kýr. Enn fremur voru tillögur
um það að borga bændum kr.
14.250,00 fyrir hverja mjólkur-
kú, sem þeir slátra og fækka,
samhliða því sem borga átti
vissa upphæð fyrir kálfaeldi,
þar sem nokkur markaður var
fyrir kjöt. Þá var rætt um sér-
stakan skatt á smjörlíkisgerð
úr jurtafeiti og á þann hátt
örva smjörneyzlu og ná í
leiðinni fjármagni sem að
nokkru gæti staðið undir þeim
breytingum á búrekstri, sem
fyrirhugaður er og miðast við
þarfir bandalagsþjóðanna.
Þessi vandamál erlendis gefa
til kynna, aé sölumöguleikar
okkar erlendis eru mjög tak-
markaðir. Þetta ber okkur að
hafa í huga, þegar við horfum
fram á veginn. Haldist kaup-
geta þjóðarinnar óbreytt frá
því, sem hún hefur verið og
neyzluaukningin verði svipuð
og að undanförnu, er ekki
ástæða til að ætla annað en
við þurfum fljótlega á þeim bú
vörum að halda, sem við flytj-
um út á óhagstæðu verði. Það
virðist því réttmætt, eins og
málum er nú háttað, að fara
sér hægt í framleiðsluaukn-
ingu.
Alþingi hefur nýlega lokið
störfum. Þegar hugleidd eru
vandamál landbúnaðarins og
störf þingsins, verður ekki með
sanni sagt, að málefni bænda
og vandamál þeirra hafi verið
þar í hávegum höfð hjá ráð-
andi öflum. Aðeins eitt a»ál,
sem varðar hagsmuni bænda,
sérstaklega, var afgreitt. Það
var frumvarp búnaðarþings frá
1966 um breytta og bætta skip
an á lögum um Bjargráðásjóð
íslands. „Kalnefndin", sem skip
uð var s.l. sumar, þrýsti á
málið, þvi að á þann hátt þótti
bezt henta að leysa fjárhags-
vandræði fjölmargra bænda í
þeim sveitum, þar sem túnin
kólu. Mörg voru þau málefni
bænda, sem enga afgreiðslu
hlutu. Má þar til-nefna frv. um
breytingu á lausaskuldum
bænda í föst lán, aukið fjár-
magn til veðdeildar Búnaðar-
banka fslands og framleiðslu-
sjóð landbúnaðarins m.m.
Þótt veturinn, sem er að
Irveðja, hafi verið stormasam-
ur með hafís og fannkyngi,
mega bændur ekki láta það
marka stefnu landbúnaðarins í
framtíðinni á annan hátt en
þann að vera betur undir það
búnir að mæta harðindum. Við
þurfum að rækta meira og
nota „bjargræðistímann“ vel.
Bændur verða nú sem fyrr
að vera minnugir þess, að „sam
einaðir stöndum vér, en sundr
aðir föllum vér“.
Gleðilegt sumar.
Ásgeir Bjarnason.
ÞRIÐJUDAGSGREININ
Athugasemd
Þess hefur verið getið í Reykja-
víkurblöðunum nú síðustu dag-
ana, að nú muni vera á Mfi á ís-
landi aðeins tveir menn. er séu
barnabörn mainna, sem fæddir
voru fyrir aldamótin 1800, þeir
Axel Thorsteinsson rithöfundur
og Þórður Benediktsson forseti
S.f.B.S. Þetta er ekki rétt. Hygg
ég að ef vel væri leitað mundi
fimnast nokkurt hrafl barnabarna
þeirra manna, sem sáu dagsins
ljós fyrir nefnd aldamót. Hér
verða nefnd tvö dæmi:
1. Magnús Pétursson, bóndi að
Holti í A-Húnavatnssýsíu, f. 1789,
d. 1887. Synir Margrétar dóttur
hans og manns hennar Björns
Gunnlaugssonar, síðast bónda að
Múla í Línakradal, eru á lífi nú
Guðmundur fyrrv. kaupmaður,
Bjöm (frá Múla), bókbandsmeist-
ari og Friðrik læknir, allir i Rvík.
Synir Jóns Magnússonar, bónda
að Umsvöllum í Þingi og víðar
og konu hans, rngibjargatr Davíðs-
dóttur, eru á lífi nú Helgi fyrr
ráðsmaður í Engihiíð og Lárus
Ólafur, mun nú verkamaður í
ReykjaVík. Auk þess, ef til vill,
tvær systur í Danmörku.
Börn Björns Magnússonar, bónda
að Syðra-Hóli á Skagaströnd og
konu hans Maríu Ögmundsdóttur,
eru á tífi nú Ólafur, fyrr bóndi að
Syðra-Hóli, nú á Akureyri, Lárus,
forstjóri á Akureyri. Jólianna
hjúkrunarkona, Ögmundur, fyrr
bóndi á Kálfshamri. síðar í Sand-
gerði og Margrét, húsfreyja, nú í
Höfðakaupstað.
Börn Magnúsar Magnússonar
síðast bónda að Hurðarbaki á Ás-
um og konu hans, Kristínar Eiríks
dóttur, eru á tífi Jón verkamaður
í Reykjavik, Guðmundur, ókv. í
Húnavatnssýslu, María, gift Sig-
urði Elíassyni smið í Reykjavík og
Sigríður, iðnverkakona á Akur-
eyri.
Samkvæmt þessu eru með vissu
fjórtán barnabörn Magnúsar gamla
í Holti á tífi nú.— Heim.: Magnús
Björnsson: „Feðrrspor og fjöru-
sprek“, svo og munnlegar upplýs-
ingar frá Lárusi Bj'örnssyni. Ak-
ureyri.
II. Árni Sigurðsson, sem kenna
ur var við Stokkhólma í Skagafirði
f. 1791. d. 1871. Eitt hinna tuttugu
og fjögurra barna. sem Ámi eign-
aðist, ,rar Margrót Þórunn, sem
giftist Sveini Gunnarssyni. bónda
á Mælifellsá, sem flestir mun’j
hafa heyrt getið. (feit ég efcki bet
ur en að þrjár dætur þeirra hjóna
séu á lífi nú og einn sonur Ólafur
kaupm. í Reykjavík Ein þessara
systra er Herzilía kennari, sem
kemur alloft fram í Ríkisútvarpið
Þá þykir mér ekki ótíklegt, að
Framhald ó bls. 14.
/