Alþýðublaðið - 30.12.1994, Blaðsíða 7

FÖSTUDAGUR 30. DESEMBER 1994
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
7
í Nýju Mexíkó. Það var bara tilraun,
en þremur vikum síðar, 6. ágúst í
Hiroshima, var það dauðans alvara.
Nær hundrað þúsund manns létu lít-
ið. Aftur var atómsprengju varpað 9.
ágúst, nú á Nagasaki. Nær fimmtíu
þúsund borgarbúar söfnuðust til
feðra sinna. Riehard Oppenheimcr
var brugðið, sjálf náttúruöflin höfðu
lítið að segja í þetta mannanna tor-
tímingartól. Hitler lá dauður og
brunninn utan við byrgi sitt og
Bandaríkjamenn og Sovétmenn féll-
ust í faðma við Saxelfi. Gamlir
menn settust á rökstóla. Roosevelt,
Churchill og Stalín drógu marka-
línur, heiminum var skipt í tvennt.
1955 gátum við íslendingar hælt
okkur af heimsfrægð andans stór-
mennis, Halldórs Laxness, sem tók
við bókmenntaverðlaunum Nóbels í
Stokkhólmi. Halldóri voru fyrirgef-
in gömul skammarstrik og hann
hylltur við heimkomuna til Reykja-
víkur. Ekki voru þó allir hægrimenn
jafnglaðir að sjá slíkum sósíalista
hampað. Annar Nóbelsmaður var
hér á ferðinni, Suðurríkjaskáldið
William Faulkner sem las úr verk-
um sínum í Háskólanum og sagði
það sannfæringu sína að menning
eyþjóða væri einatt merkilegri en
menning meginlandsþjóða. Islend-
ingar voru smátt og smátt að rétta úr
kútnum. Jens Pálsson mannfræðing-
ur birti rannsóknir sínar á vaxtarlagi
íslendinga og komst að þeirri niður-
stöðu að þjóðin hefði að meðaltali
hækkað um fimm sentímetra á ára-
tugunum þremur þar á undan.
Estragon: Didi.
Vladimir: Já.
Estragon: Eg get þetta ekki lengur.
Vladimir: Þú heldur það.
Estragon: Kannski væri betra ef
við færum burt, hvor í sínu lagi.
Vladimir: Við skulum hengja okk-
ur á morgun. Þögn. Nema Godot
komi.
Estragon: Og ef hann kemur.
Vladimir: Þá erum við hólpnir.
Beðið eftir Godot, harmskopleikur
eftir Samuel Beckett var settur á
svið í ágúst 1955.
Eftir öllum sólarmerkjum að
dæma var 1965 frekar skemmti-
legt ár. Fyrsta íslenska bítlaplatan
kom út og voru þar á ferðinni
Hljómar frá Keflavík með tvö dá-
indis lög eftir Gunnar Þórðarson.
Og bítlið hélt áfram - hinn tíunda
febrúar hélt bresk bítlahljómsveit,
The Swinging Blue Jeans, tónleika
Winston Churchill renndi niður sínu
en nógu varð myndin vinsæl og það
voru líka tjórmenningamir frá Li-
verpool sem þetta árið sungu fyrst
Yesterday en svo var röðin komin
að Revolver-plötunni sem var
dembt yfir heimsbyggðina. Bítlarn-
ir gátu ekki tekið feilspor 1965.
Mæður Bítlakynslóðarinnar leituðu
skjóls í skuggsælum bingóhöllum
Winston Churchill renndi niður
sínu hinsta konfaksglasi.
Island-Austur-Þýskaland á Laugar-
dalsvelli 1975. 2- I, ógleymanleg
stund. Jóhannes Eðvaldsson skor-
aði annað markið en Asgeir Sigur-
vinsson hitt, hvert öðm glæsilegra
eins og þar segir. Hulduhljómsveitin
Stuðmenn sló í gegn og enginn vissi
Albert Einstein setti fram fyrri
hluta afstæðiskenningar sinnar
1905.
tvöhundruð mflunum og þorska-
stríðinu. Því síðasta og alharðasta...
Tveir einvaldar voru fáum harm-
dauði árið 1975. Haile Sellasse
Eþíópíukeisari dó í stofufangelsi frá
miklum auðæfum, seinna kom á
daginn að hann hafði verið kæfður
með kodda. Francesco Franco ein-
ræðisherra á Spáni dó og hélt að Jó-
hann Karl kóngur rnyndi viðhalda
stjórnarháttum sínum, en sá sveik
og kom á lýðræði. Bandaríkjavinir
lögðu á llótta þegar fánar Viet-Cong
og Norður-Víetnama blöktu yfir Sa-
að rúmlega 20 þúsund hefðu sótt úti-
igon sem var skírð upp á nýtt og nú
í höfuðið á Ho Chi Minh. Rauðu
khmeramir náðu völdum í Kambód-
íu og lýstu því fljótt yfir að nú væri
árið núll. Hjá eftirhreytum stúdenta-
byltingarinnar var orðin tíska að
fremja hryðjuverk og í víggirtum
réttarsal sátu þau Andreas Baader,
Ulrike Meinhof, Gudrun Esslin
og Jan-Carl Raspe á meðan spor-
göngumenn þeirra sprengdu þýskt
sendiráð í Stokkhólmi og rændu ell-
efu olíumálaráðherrum í Vín.
1985 var ekkert sérstaklega við-
burðaríkt ár á íslandi eftir mikil
verkfallsátök og geðshræringu árið
áður. Það var hlaupinn uppgangur í
efnahagslífið, svokölluð uppakyn-
slóð var að lfta dagsins Ijós og menn
höfðu lítinn áhuga á pólitík. Við
völd sat traust en heldur óspennandi
samstjórn Sjálfstæðisflokks og
Framsóknarflokks en úti í þjóðfé-
laginu dansaði ungt fólk eftir gleði-
poppi í anda Greifanna eða tók sér
til fyrirmyndar vel snyrta menn í sa-
tínfötum með blásið hár úr hljóm-
sveitum á borð við Duran Duran og
Rikshaw. Sumir héldu að einhvem
tíma myndi rísa Kísilmálmverk-
smiðja á Reyðarfirði, stóriðjumenn
vom bjartsýnir, en Helgarpósturinn
bini í lok árs miklar fréttir af efni-
legu hneykslismáli, en þegar allt
kont til alls reyndist Hafskip storm-
ur í vatnsglasi.
Mikhail Gorbatsjov varð
flokksleiðtogi í Sovétríkjunum
1985. Flestum þótti maðurinn lofa
góðu, hann fékk dáindis viðtökur á
Vesturlöndum, og sjálfúr tníði hann
því að hægt væri að betrumbæta
Sovétsamfélagið innan ramma
kommúnismans. Þrátt fyrir loft-
kenndar hugmyndir um glasnost og
perestroiku reyndist það argasti
misskilningur, því þegar hróflað var
við kerflnu hlaut það að hrynja.
-eh
1975 var kvennafrídagurinn og talið
fund á Lækjartorgi.
Napóleon Bónaparte fór að láta verulega til sín taka 1795 og barði á bak aftur uppreisn konungssinna í París.
snerta þá. Em þetta aðallega ungar
stúlkur, flestar naumast komnar af
barnsaldri."
í Austurbæjarbíói og átti fótum fjör
að launa. Þeir höfðu ekki Iengi barið
rafmagnaða gítara sfna og bumbur
þegar upphófst hið æðislegasta
bítlaöskur, troðningur við sviðið þar
sem hinir stærri urðu ofan á en hinir
sniæni undir og varð að lokum að
tilkynna að hljómleikunum yrði
liætt ef ungmennin hefðu ekki stjórn
á sér. I samtímafrásögn segir: „The
Swinging Blue Jeans verða að fara
hér nánast huldu höfði, því að hvert
sem þeir fara sitja aðdáendur fyrir
þeim til að líta þá augum og fá að
hins vegar í ljós ánægju með tón-
leikana á eftir.“
hinsta koníaksglasi 1965.
Það var fleira sem vakti athygli
1965 en bítl og fundur hins tor-
ti'yggilega Vínlandskorts. Mikilli
geðshræringu ollu líka tónleikar
tveggja „nýtónlistarmanna", Nam
June Paik og Charlotte Moorman
hjá Musica Nova. Segir svo frá:
„Tónsmiðurinn Paik er orðaður við
píanó og Charlotte Moorman er sel-
lóleikari, en umrædd hljóðfæri
komu lítt við sögu á þessum tónleik-
um. Paik sló eina nótu á píanóið,
labbaði síðan út í sal og beið þar
drykklanga stund en sprautaði síðan
yfir sig raksápu, stráði þar yfir
þvottadufti og stakk að því búnu
höfðinu í vaskafat. Þá tók hann að
henda f tiltölulega saklausa áhorf-
endur grænum baunum en áður en
þeir höfðu jafnað sig á þessum
ósköpum leysti tónlistarmaðurinn
niður um sig og sneri óæðri endan-
um að áhorfendum. Sat hann f þessu
hæðna ástandi góða stund.
Moorman glímdi öllu meira við
hljóðfæri sitt sent hún hafði
þódyggilega vafið með snæri, auk
þess sem hún braut gler, barði sam-
an kubbum og fleira f þeim dúr en
hápunktur í hennar þætti var þegar
hún í bláum náttkjól klifraði eftir
stiga upp í olíutunnu, sem fyllt var
af vatni og hlammaði sér þar ofan í.
Allmargt manna var í Lindarbæ þar
sem tónleikarnir voru haldnir, og
urðu áhorfendur að vonum furðu
lostnir. Nokkrir gengu út að sögn
Þjóðviljans, en aðrir voru greinilega
á báðum áttum og fæstir höfðu
gaman af. Tónlistarmennirnir létu
Sound ofMusic var kannski engin
tímamótamynd og Julie
Andrews engin tímamótasöngkona
hvaða náungar þetta voru, svo fóru
menn að tengja þetta við Spilverk
þjóðanna sem líka sló í gegn. Ljósa-
gangur við Kröflu. Konur safnast í
þúsundatali á baráttufund á Lækjar-
torgi sem sumir vilja kalla kvennafrí
og aðrir kvennaverkfall. Geirfinnur
enn týndur og það var mál málanna.
Þar bar helst til tíðinda að lögreglan
í Keflavík hafði samband við
„heimsþekktan hollenskan sjáanda",
Gerard Croiset, í þeirri von að
hann gæti upplýst hvarfið. Taldi
hann að Geirfinnur væri ekki lengur
í tölu lifenda, en lík hans væri að
finna í sjó eða vatni í 800-1000
metra fjarlægð frá heimili hans.
Þrátt fyrir víðtæka leik f Keflavíkur-
höfn bar hún engan árangur. Og
landhelginni, henni má ekki gleyrna,
The Importance of Being Earnest eftir Oscar Wilde var frumsýnt 1895.