Vísir - 09.04.1976, Blaðsíða 8

8
VÍSIR
Útgefandi: Keykjaprent lif.
Framkvæmdastjóri: Daviö (iuöinundsson
Kitstjórar: Þorstcinn Pálsson, ábm.
olafur Kagnarsson
Kitstjórnarfulltrúi: Bragi Guömundsson
Fréttastj. erl. frétta: Guömundur Pétursson
Blaöamenn: Edda Andrésdóttir, Einar K. Guðfinnsson, Emilia
Baldursdóttir, Ólafur Hauksson, Óli Tynes, Sigurveig Jóns-
dótiir, Valgaröur Sigurösson, Þrúöur G. Haraldsdóttir.
iþróttir: Björn Blöndal, Kjartan L. Pálsson.
Útlitsleiknun: Arnór Ragnarsson, Þórarinn J. Magnússon.
Ljósmyndir: James H. Pope, Loftur Asgeirsson.
Aglýsingastjóri: Skúli G. Jóhannesson
Auglýsingar: Hverfisgötu 44. Simar 11660 86611
Afgreiösla: llverfisgötu 44. Simi 86611
Kitstjórn: Siöuinúla 14. Simi86611.7 linur
Askriftargjald 1000 kr. á mánuöi innanlands.
i lausasölu 50 kr. eintakiö. Blaöaprenl hf.
Reyklaus kynslóð
Nemendur i efstu bekkjardeildum barnaskólanna
i Reykjavik og á Seltjarnarnesi hafa nú gengist fyr-
ir stofnun samtaka i þvi skyni að stemma stigu við
reykingum. Hér er á ferðinni mjög markvert fram-
tak, sem rik ástæða er til að veita athygli.
Það eru ekki gamlir, forstokkaðir predikarar, sem
hér eru á ferðinni. Únga fólkið hefur nú sjálft tekið
forystu i þessum efnum. Að þvi leyti markar þessi
nýja andófsherferð gegn reykingum þáttaskil.
í vetur hefur verið mjög öflug fræðslustarfsemi i
gangi á þessu sviði i barnaskólunum. í Breiðholts-
skóla tóku nemendur i efstu bekkjardeildunum
t.a.m. að sér ýmiss konar könnunarverkefni og
miðluðu siðan þeim yngri af þekkingu sinni.
Hér hefur verið farið inn á nýjar brautir, sem
ugglaust munu leiða til meiri árangurs en áður hef-
ur náðst i þessum efnum. Nemendurnir hafa sett
sér það markmið með starfi sinu að i landinu lifi
a.m.k. ein reyklaus kynslóð.
Á undanförnum árum hafa menn i vaxandi mæli
gert sér grein fyrir þvi, að reykingamenn valda
ekki einvörðungu sjálfum sér heilsutjóni, heldur
einnig þeim, sem ekki reykja. Áhugi hefur þvi farið
vaxandi á að tryggja rétt þeirra, sem ekki vilja
spilla heilsu sinni á þennan hátt.
Barátta unga fólksins i barnaskólunum á ugg-
laust eftir að verða snar þáttur i viðleitni manna til
þess að draga úr reykingum. Ef til vill verða ösku-
bakkar jafn óþarfir og hrákadallarnir, sem nú
heyra sögunni til, en voru áður eðlilegur hlutur i
daglegu lifi fólks.
Hugmyndin um reyklausa kynslóð er i sjálfu sér
ekki fjarstæðukenndari en útrýming hrákadall-
anna.
Alþingi e/n málstofa
Visir birti fyrir skömmu hugmyndir Hannibals
Valdimarssonar i stjórnarskrárnefnd um fækkun
þingmanna og sameiningu Alþingis i eina málstofu.
Tillögur þessar eru að visu ekki nýjar af nálinni en
þær ættu að geta orðið kveikja að raunhæfum um-
ræðum um þetta efni.
Fækkun þingmanna er aðýmsu leyti góðra gjalda
verð. En heldur er það fjarstæðukennt að reikna
með að samstaða náist þar um. Tillagan um sam-
einingu alþingis i eina málstofu er á hinn bóginn
miklum mun merkilegri.
Starfshættir Alþingis hafa oft á tíðum verið deilu-
efni. Skipting þess i deildir er arfur frá gamalli tið,
þegar kosið var með ólikum hætti til deilda. Nú
veldur þessi skipting aðeins töfum á þingstörfum.
Og hún stuðlar ekki að vandaðri meðferð mála.
Hugmyndir þar um eru á misskilningi byggðar.
Vandaða meðferð mála á að tryggja með auknu
starfi þingnefnda. Engum vafa er hins vegar undir-
orpið að störf Alþingis yrðu bæði skjótvirkari og
einfaldari, ef þau færu fram i einni málstofu. Full
ástæða er þvi til að ýta fram hugmyndum Hanni-
bals um þetta efni. Það yrði örugglega framfara-
spor. Ástæðulaust er þvi að láta ihaldssemina drepa
þessu máli á dreif.

Föstudagur 9. aprll 1976.
vism
Umsjón:
Ólafur Hauksson
1
Þcgar Ford forseti undirritaði
lög um stefnu i orkumálum
stuttu fyrir jdl, lét hann þessi
orð falla:
■ „M ikil væg as t a takmark
Bandarikjanna i orkumálum er
að sameina mismunandi sjón-
armið um lausn orkuvandamála
og að verða sjálfstæð um öflun
orku. Mcð þctta i huga hef ég á-
kveöið að undirrita þessi lög.”
Þetta hlýtur að hafa verið ó-
þægileg stund fyrir Ford. Orku-
málafrumvarpið sem þingið
sendi honum til undirritunar
braut algjörlega i bága við hans
eigin stefnu i orkumálum sem
hann hafði lagt fram fyrr á ár-
inu.
Stefna Fords var byggð á
þeirri hugmynd, að besta ráðið
til að auka oliuframleiðslu i
Bandarikjunum væri að hækka
verð oliu. Ford taldi einnig að
verðhækkun á oliu mundi ýta
undir fjárfestingar til að nýta
aðra orkugjafa.
allt sem gert er i stjórnarbúðun-
um i Washington og eiga hug
manna allan.
Flotið að
feigðarósi?
Öhætt er að segja að banda-
rikjaþing hafi brugðist við orku-
vandamálum á vægast sagt
hógværan hátt. Alþjóða orku-
ráðið, sem i er 21 land, þar á
meðal Bandarikin, birti lista i
lok ársins 1975 um hvernig
aðildarlöndunum tækist orku-
sparnaðurinn. Bandarikin voru
i neðsta sæti.
Þótt ekki séu allir jafn hrifnir
af áætlunum bandarikjamanna
um lausn orkuvandamála inn-
anlands, þá hefur sá hluti lag-
anna sem snýr að alþjóðlegum
árum að tunnan mundi hækka i
12 doilara? Hver sá sem neioi
haldiðþvi fram að olian ætti eft-
ir að hækka svo mikið hefði ver-
ið álitinn geggjaður.
Við verðum ætið að reikna
með einhverju óvæntu þegar
framtiðaráætlanir eru gerðar.
F'ramtíð við-
ræðnanna i Paris
Þótt framtiðarhorfur um oliu-
verð séu óljósar, þá er það ekk-
ert i samanburði við óvissuna
um framtið þeirra viðræðna
sem hófust nýlega i Paris. Það
eru viðræðurnar milli iðnaðar-
landanna, oliuútflutningsland-

tðe
V,nó\'s'

óo’

VA
cb
Vm
Demókratar á
annarri skoðun
Bandarikjaþing, þar sem
demókratar eru i meirihluta,
var á annarri skoðun um lausn
mála.
1 febrúar 1975 gaf flokksfor-
usta demókrata út plagg um
skoðanir flokksins á hvernig
hressa mætti upp á efnahagslif-
ið og nýta orkugjafa.Megin-
stefna flokksins kom fram i
þeirri staöhæfingu aö miðað við
mestu efnahagskreppu og
mesta atvinnuleysi siðan i
kreppunni miklu 1929, mundi
orkuáætlun sem striddi gegn
forgangsatriðum við endurreisn
efnahagslifsinsbrjóta i bága við
hagsmuni almennings.
Allt siðasta ár kljáðist Ford
forseti við óþreytandi demó-
kratana. Þeir sendu honum
hvert frumvarpið á fætur öðru
sem hann beitti neitunarvaldi
gegn. I hvert sinn unnu demó-
kratar fylgi almennings, vegna
tillagna sinna um að lækka oliu-
verð. Ford skaðaðist á þvi að
vilja hækkanirnar.
Vildi ekki axla
ábyrgðina einn
Ford hefði getað fengið hækk-
að verð, með þvi einfaldlega að
leyfa lögunum, sem sett voru á
timum orkukreppunnar, að
falla úrgildi. En hann var ekki
fús til að taka einn á sig alla á-
byrgðina. Þegar demókratar
harðneituðu að þýðast skoðanir
hans, gafst hann upp og undir-
ritaöi frumvarp þeirra.
Hin nýju lög um orkumál
veittu Ford að vísu nokkuð af
þvi sem hann hafði barist fyrir,
t.d. heimild til að hafa vara-
birgöir af olfu i hernaðarlegum
tilgangi. En kröfur demókrata
um olíuverðið náðu fram að
ganga. Meðalverð á hverri
tunnu af hráoliu var lækkað úr
8,75dollurum i7,66 dollara.Hins
vegar var veitt heimild til há-
marks hækkunar um 10 prósent
á ári. Þessum takmörkunum
verður aflétt eftir 40 mánuði
(þrjú og hálft ár).
Undir niðri höfðu svo væntan-
legar forsetakosningar sitt að
segja. Þær setja nú mark sitt á
vandamálum orkukreppunnar
fengið jákvæðari undirtektir.
Forysta um lausn
orkuvandamála
Undanfarin tvö ár hafa
bandarikjamenn haft forystu
um lausn orkuvandamála. Þeir
hafa staðið fyrir stofnun Al-
þjóða orkuráðsins, undirbúið
c
y— 1,1
John C. Ausland
skrifar
---------v
]
nefndafundi til að ræða hugsan-
lega stöðvun olíusölu, likt og átti
sér stað 1973, komist að sam-
komulagi við oliuútflutnings-
lönd um grunnverð á oliu, og
fengið þau sömu lönd til að taka
þátt i viöræðum um orku og
orkuvandamál.
Ekki er ljóst hversu mikils
virði þessar aðgerðir banda-
rikjamanna eru. Á þær hefur
ekki reynt ennþá. En þetta er
eitthvað annað en hin ruglings-
legu viðbrögð iðnaðarrikjanna,
þegar arabar stöðvuðu oliusöl-
una. Ef hin alþjóölegu oliufélög
hefðu ekki haldið höfðinu, og
tekist dreifing þeirrar oliu sem
til var,hefðu mörg lönd lent i al-
varlegum vandræðum.
Geta oliufélögin
endurtekið leikinn?
Ein mikilvægasta spurningin
er hvort oliufélögin myndu geta
endurtekið þetta, ef til sölu-
stöðvunar kæmi á ný. Alþjóða
orkuráðið hefur gert áætlanir
sem miða við að oliufélögin
dreifi oliu eftir ákveðnum regl-
um. En lönd, sem stæðu að sölu-
stöövun, gætu haft sitthvað að
segja.
Það er lika eitt að fullyrða að
oliuverð falli ekki niður fyrir 7
dollara á tunnuna og annað að
sjá til þess að svo verði ekki ef
oliuverð fer að lækka.
Fjarstæðukennt
eða ekki
Auðvitað hljómar það fjar-
stæðukennt að imynda sér verð-
ið undir 7 dollurum. En er það
nokkuð fjarstæðukenndara en
að hafa hugsað sér fyrir þremur
anna, og þeirra tátæku landa
heims sem þurfa að flytja inn
oliu. I desember siðastliðnum
var ákveðið að skipta viðræðun-
um i fjóra þætti til að ræða i
nefndum. Þeir eru: orka, hrá-
efni, þróun og fjármál.
Tviþætt hugarfar
Bandarikjamenn koma til
þessara viðræðna með tvíþættu
hugarfari. Kissinger, utanrikis-
ráöherra, vitnar i sifellu til
löngunar bandarikjamanna til
samstarfs. En á sama tima láta
aðrir háttsettir embættismenn i
ljós þær skoðanir að ekkert væri
kærkomnara bandarikjamönn-
um en að ÖPEC, samtök olíuút-
flutningslanda, leystust upp.
T.d. sagði Charles Robinson,
aðstoðarútanrikisráðherra,
þingnefnd að eitt meginmark-
mið Bandarikjanna væri að
verð á oliu væri ákveðið á frjáls-
um, alþjóðlegum markaði.
Kannski ætla bandarikja-
menn aðeins að starfa með
OPEC löndunum, þangað til
bandalagið leysist upp.
,,óæskileg” samtök
1 viðræöunum i Paris munu
bandarikjamenn vafalaust gera
sitt besta til að eyðileggja sam-
tök sem náðst hafa milli
OPEC-landanna og fátæku oliu-
innflutningslandanna undir for-
ystu Alsir. Þar sem fátæku
löndinhafa orðið verst úti vegna
oliuverðhækkana, virðist þetta
kannski ekki ómögulegt. Samt
sem áður binda traust bönd
þessi lönd saman, sérstaklega
að þau hafa verið, og eru enn,
arðrænd af iðnaðarrikjunum.
En að minnsta kosti munu
bandarikjamenn reyna að fá
OPEC löndin til að létta hinum
þungu fjárhagsbyrðum af fá-
tæku löndunum sem oliuhækk-
anirnar hafa skapað.
Stefnir að
sjálfstæði
Liklega mun sú stefna banda-
rikjamanna i orkumálum, sem
sett hefur verið i lög, ná yfir-
höndinni þarlendis smátt og
smátt, sérstaklega að afstöðn-
um forsetakosningum. Þar ris
auðvitað hæst að bandarfkja-
menn reyni að verða sjálfum
sér nógir um orku. En að öllum
likindum hafa efnahagslegir
þættir þar meiri áhrif en póli-
tiskir.