Vísir - 24.04.1976, Qupperneq 8

8
VÍSIR
Otgefandi: Heykjaprent hf.
Framkvæmdastjóri: Daviö Guömundsson
Kitstjórar: Þorsteinn Pálsson, ábm.
ólafur Hagnarsson
Hitstjórnarfulltrúi: Bragi Guömundsson
Fréttastj. erl. frétta: Guömundur Pétursson
Klaöamcnn: Edda Andrésdóttir, Einar K. Guðfinnsson, Emilia
Baldursdóttir, Ólafur Hauksson, Óli Tynes, Sigurveig Jóns-
dóttir, Valgarður Sigurösson, Þrúöur G. Haraldsdóttir.
iþróttir: Bjöm Blöndal, Kjartan L. Pálsson.
útlitsteiknun: Arnór Ragnarsson, Þórarinn J. Magnússon.
Ljósmyndir: James H. Pope, Loftur Ásgeirsson.
Aglýsingastjóri: Skúli G. Jóhannesson
Auglýsingar: Hverfisgötu44. Simar 116«0 HGOl 1
AfgreiÖsla: Hvcrfisgötu 44. Simi 8G611
Hitstjórn: Siðumúla 14. Simi 86611.7 linur
Askriftargjald 1000 kr. á mánuöi innanlands.
i lausasölu 50 kr. eintakiö. Blaöaprent hf.
Gömul barnatrú
Verðlagsmálefni hljóta af eðlilegum ástæðum að
vera i brennipunkti á verðbólgutimum. í verðbólgu-
ringulreið siðustu ára hafa menn i raun réttri glatað
öllum möguleikum til þess að bera sæmilegt skyn-
bragð á verðlagningu.
Þetta er vissulega háskaleg þróun, sem með öðru
grefur undan heilbrigðum viðskiptaháttum i þjóð-
félaginu. Verðbólguhugsunarhátturinn virðist á
hinn bóginn vera orðinn svo rótgróinn, að verulegir
örðugleikar eru á að fylgja fram markvissri að-
haldsstefnu.
Allir, sem vettlingi geta valdið, reyna að spila á
verðbólguna og hagnast á henni. Þetta gildir jafnt
um atvinnufyrirtæki, riki, sveitarfélög og einstak-
linga.
Menn hafa ákaflega mismunandi hugmyndir um
það, hvernig stöðva megi verðbólguna. Engu er lik-
ara en sumir telji sjálfum sér og öðrum trú um að
unnt sé að banna verðbólguna með lögum eða
stjórnvaldsfyrirmælum.
Þær umræður, sem Alþýðusambandið hefur
hrundið af stað um verðlagsmálin eru athyglisverð-
ar fyrir margra hluta sakir. Launþegasamtökin
hafa með þessu á virðingarverðan hátt blandað sér
inn i almennar umræður um efnahagsmálin.
Á hinn bóginn er þetta framlag Alþýðusambands-
ins afar skýrt dæmi um þá barnatrú, að unnt sé að
stiga verðbólguhjólið af fullum krafti á öllum svið-
um efnahagslifsins, en rikisstjórnin geti siðan kom-
ið í veg fyrir verðlagshækkanir með þvi einu að
synja öllum beiðnum þar að lútandi.
Sannast sagna er litil von til þess að árangur náist
i viðureigninni við verðbólguna meðan barnatrú af
þessu tagi er rikjandi. Timi er vissulega til kominn
að menn viðurkenni að það er laufskrúð verðbólgu-
stefnunnar, sem liggur á borðum verðlagsnefnd-
anna, en ekki rætur hennar. Verðbólguvöxturinn
verður ekki stöðvaður, nema að þeim sé hoggið.
Við búum enn við úrelta verðlagslöggjöf. Lýð-
skrumarar i hópi stjórnmálamanna halda því fram,
að hún sé hemill á verðlagshækkanir. Það eru hins
vegar blekkingar einar eins og dæmin sanna.
Við athuganir, sem gerðar hafa verið að undan-
förnu hefur komið i ljós, að ýmsar kaupmanna-
verslanir eru reknar með þeim hætti, að þær geta
selt vörur undir þvi verði, sem hámarksálagningin
gerir ráð fyrir. Mismunandi rekstrarform hefur
greinilega leitt til verulegrar samkeppni milli
verslana, þrátt fyrir þá spennitreyju, sem verslunin
er hneppt i.
í sambandi við þær verðkannanir, sem gerðar
hafa verið að undanförnu, er vert að gefa þvi gaum,
að verslanir samvinnuhreyfingarinnar hafa ekki
getað tryggt neytendum jafn lágt vöruverð eins og
ýmsar kaupmannaverslanir. Þrátt fyrir góðan vilja
hafa þær ekki náð sama árangri i þessum efnum og
kaupmenn, sem standa utan fjármagnshrings sam-
vinnuhreyfingarinnar.
Það á ekki að afnema verðlagseftirlit. A hinn bóg-
inn ber brýna nauðsyn til að lögleiða nýja og frjáls-
legri verðmyndunarlöggjöf. Hún myndi leiða til
aukinnar hagkvæmni en ekki hærra vöruverðs.

Laugardagur 24. april 1976 vism
Umsjón:
Guðmundur Pétursson
Fundur Fords forseta og d’Estaing frakklandsforseta á eyjunni Martinique markaði timámót I sam
búð Frakklands og Bandarikjanna.
Einleikur de Gaulle forseta i vörnum Vestur-Evrópu skapaði
Frakklandi sérstöðu en menn hafa ekki orðið á eitt sáttir um, hvað
fyrir hershöfðingjanum vakti.
Þegar Valery Giscard
d’Estaing, frakklandsforseti,
fer i heimsókn til Bandarikj-
anna I næsta mánuði i tilefni 200
ára afmælis þeirra vestur-
heimsmanna, ber það um leið
upp á annað afmæU, öllu vand-
ræðalegra.
Núna I vor veröa nefnilega tiu
ár liöin siöan hersveitum At-
lantshafsbandalagsins og aðal-
stöðvum var úthýst af franskri
grund og frakkar tóku kjarn-
orkuvopnaðan herstyrk sinn
undan yfirherstjórn Nato.
Mestu sárindin, sem ein-
þykkni de Gaulles olli, eru horf-
in og upprifjun þessara tima-
móta manna á milli nú i vor er
ekki til þess að ýfa upp gömul
sár.
En bandarikjastjórn leynir
ekki áhyggjum sinum vegna
uppgangs kommúnista i Vest-
ur-Evrópu og hugsanlega upp-
lausn NATO i áframhaldi af þvi.
Þvi hefur sérstaða Frakklands i
vörnum vesturlanda komist á
dagskrá aftur. — Má mikið
vera, ef þau mál verða ekki tek-
in til umræöu, þegar d’Estaing
hittir starfsbróður sinn i vestur-
heimi að máli.
Giscard d’Estaing forseti er
maður meö gjörólikar hug-
myndir og stefnu en de Gaulle
sem tók ákvörðunina um að
kalla frönsku hersveitirnar úr
Nato. En þann tima, sem
d’Estaing hefur veriö i forseta-
stóli, hefur hann litið látið til sin
taka afstöðuna til bandalagsins,
a.m.k. ekki opinberlega.
„Frakkland er aöili aö banda-
laginu en það veröur sjálft að
sjá öl þess að sjálfstæðar varnir
þiess séu tryggar,” segir hann.
— Það hljómar ósköp áþekkt og
stefna hershöfðingjans gamla.
En margir frakkar og ein Ut-
lendingar gruna að þessi hljóm-
ur sé ekki alveg hreinn.
D’Estaing hefur legiö stööugt
undir gagnrýni jafnt gaullista til
hægri sem kommúnista til
vinstri fyrir að hneigjast til að
lauma Frakklandi inn i hernað-
arkviar Nato aftur. Þeir saka
hann um að búa sig undir að
fara „þar inn um bakdyrnar”.
Þeir telja þennan grun sinn
studdan af þindarlausum til-
raunum bandamanna frakka i
Evrópu til að hafa sinnaskipti á
frakklandsstjórn. Það eru
evrópurikin en ekki Bandarikin,
sem reynt hafa að beita áhrifum
sinum i þessa átt. — „Þeir
segja.aðþaö sé skylda okkar að
styrkja hernaöarmátt Nato
núna, þegar bandarikjamenn
eru orönir reikulir heims-
drottinshlutverki sinu,” lét einn
embættismanna d’Estaing eftir
sér hafa á dögunum.
Bandarikjamenn hafa fyrir
löngu sætt sig við afstöðu
frakka, þótt þeir kysu helst, aö
Frakkland hætti einleik sinum
og bættist I herlið vesturvelda.
Raunar hafa menn aldrei orö-
ið á eitt sáttir um, hvaö fyrir de
Gaulle vakti meö hinni örlaga-
riku tilkynningu sinni 10. mars
1966. — Aðalafleiðing hennar
■ %
Tíu ár
lœknuðu
sárín
eftir við-
sidlnað
de Gaulle
við Nato
varö sú, að franskt herlið var
ekki lengur undir yfirstjóm
Natoherja, sem Alexander
Haig, hershöfðingi, (fyrrum
starfsmannastjóri Nbcons for-
seta) hefur nú á hendi.
Menn túlkuöu þessa ákvörðun
þannig, aö de Gaulle dreymdi
mikilmennskudrauma um stór-
veldið Frakkland, og heföi öör-
um þræöi áhyggjur af þvl, að
bandarlkjamenn mundu draga
frakka út I ónauðsynlegar ill-
deilur i kjölfar Vietnamstriðs-
ins. En kannski var honum
mikilvægast, að meö þvi aö
draga franskan herstyrk út úr
Natoherjunum öðlaðist kjarn-
orkustefna hans „force de
fráppe” fyrir avöru einhvern
tilgang.
Nýlega gekk Frakkland i
vopnaframleiðslu- og sölusam-
tök tfu evrópulanda. í Washing-
ton lita menn á það frekar sem
merki um, að Frakkland fjar-
lægist Nato en hitt að það sé að
hverfa þangað aftur.
Þessi vopnasölusamtök eru
nefnilega alls óháð Nato og eru
til oröin til þess að auðvelda
evrópskum vopnaframleiðend-
um samkeppnina við vopna-
framleiðslu Bandarikjanna.
Þó merkja menn vissa hugar- .
farsbreytingu i afstöðu frönsku
stjórnarinnar. D’Estaing forseti
hefur viðurkennt opinberlega,
að hann líti svo á, að frökkum
stafi hernaðarógnun einungis úr
einni átt. Nefnilega að austan.
De Gaulle hershöfðingi leit
ööruvlsi á. Hann vildi beina
vörnum Frakklands I allar áttir.
Ekki aðeins gegn kommúnistum
I austri, heldur og gegn suðri og
noröri og jafnvel gegn ótrygg-
um bandamönnum sinum i
vestri.
Þessarar breytingar hafa
menn oröið áskynja um leið og
linnti árásum frönsku stjórnar-
innar á Washington, eftir að
d’Estaing kom til embættis.
Mönnum er enn ekki úr minni,
hve óvæginn Michel Jobert, ut-
anrikisráðherra Pompidous for-
seta, var I garð bandarlkja-
manna um allt milli himins og
jarðar, allt frá oliu til hernaðar-
mála.
Sambúð frakka og banda-
rlkjamanna er orðin allt önnur
og vingjarnlegri eftir fundinn,
sem þeir áttu fyrir ári á frönsku
eyjunni Martinique I Kariba-
hafi, Ford forseti og d’Estaing.