Vísir - 26.11.1976, Síða 10

10
VÍSIR
(Jtgefandi: Reykjaprenthf.
Framkvæmdastjóri: Davf&Guómi ndsson.
Ritstjórar: Þorsteinn Pótsson, ábm.
ólafur Ragnarsson
Ritstjórnarfulltrúi: Bragi Gu&mundsson. Fréttastjóri erlendra frétta: Gu&mundur Pétursson. Um-
sjón meft helgarblabi: Arni Þórarinsson. Blaftamenn: Edda Andrésdóttir, Einar K. Guftfinnsson,
Gu&jón Arngrlmsson, Kjartan L. Pálsson, óli Tynes, Rafn Jónsson, Sigurveig Jónsdóttir. Akur-
eyrarritstjórn: Anders Hansen. tþróttir: Björn Blöndal, Gylfi Kristjánsson. (Jtlitsteiknun: Jón ósk-
ar Hafsteinsson, Þórarinn j. Magnússon. Ljósmyndir: Jens Alexandersson, Loftur Asgeirsson.
Auglýsingastjóri: Þorsteina Fr. Sigurftsson. Dreifingarstjóri: Sigurftur R. Pétursson.
Auglýsingar: Hverfisgata 44.Simar 11660,86611
Afgreiftsla: Hverfisgata 44.SImi 86611
Ritstjórn: Sffiumúla 14. Simi 86611, 71inur
Akureyri. Simi 96-19806
Askriftargjald kr. 1100 á mánufti innanlands.
Verft I lausasölu kr. 60 eintakift.
Prentun: Blaftaprent hf.
Pennastriksaðferðin
hafin til vegs á ný
Stjórnvöld hafa á öllum tímum beitt ýmsum brögð-
um f baráttunni viö verðbólguna. Allar ríkisstjórnir
siðustu áratugi hafa sett sér það meginmarkmið að
draga úr verðbólgu og stjórnarandstöðuflokkar hafa
verið ósparir á fögur fyrirheit i þessum efnum. En
allt hefur komið fyrir ekki.
Pennastriksaðferðin svonefnda er eitt af þeim ráð-
um> sem stjórnmálamenn hafa hvað oftast gripið til í
verðbólguglímunni. Hún er i þvi fólgin að banna ein-
faldlega með undirskrifuðum tilskipunum allar verð-
hækkanir. Margir mætir menn virðast hafa lifað í
þeirri góðu trú, að þannig mætti koma í veg fyrir
þensluna.
Rétt er að verðstöðvanir geta haft nokkra þýðingu í
þessum efnum samhliða markvissum aðhaldsaðgerð-
um. En verðstöðvun ein út af fyrir sig getur ekki stað-
ið til langframa. I aðalatriðum næst það eitt fram
að skjóta hækkunum á frest. Slíkar aðgerðir geta i
mörgum tilvikum haft þveröfug áhrif við það sem
þeim er ætlaö, þegar á lengri tíma er litið.
Ef aðrar forsendur efnahagslífsins breytast ekki
heldur verðbólgan vitaskuld áfram að magnast þó að
verðlagsnefndir og yfirverðlagsnefndir banni verð-
hækkanir með pennastriksaðferðinni. Oftast nær er
þessi aðferð því einvörðungu blekking.
Vinstri stjórnin reyndi í allríkum mæli að hafa
hemil á verðlagsþróuninni með pennastriksaðferð-
inni. Þrátt fyrir það náði verðbólgan hátindi undir
þeirri stjórn. Núverandi ríkisstjórn hefur einnig reynt
pennastriksaðferðina án verulegs árangurs.
Þegar stjórnvöld einblína á pennastriksaðferðina
þykir ekkert athugavert við taumlausa ríkisumsvifa-
stefnu. Engar athugasemdir eru gerðar við óarðbærar
fjárfestingar, sem skipta milljörðum króna. Engar
athugasemdir eru gerðar við ævintýralega minnis-
varðapólitfk i f járfestingarmálum eins og við Kröflu.
Pennastrikið er fyrst dregið, þegar að því kemur að
borga brúsann.
Stórfyrirtæki eins og Landsvirkjun, Hitaveitan í
Reykjavíkog Rafmagnsveitan i Reykjavik hafa verið
vel rekin fyrirtæki og voru vel stæð á sínum tima.
Stjórnvöld hafa með beinum og óbeinum hætti staðið
að ákvörðunum um stórframkvæmdir á vegum þess-
ara fyrirtækja.
I tíð fyrri rikisstjórnar voru beiðnir þessara fyrir-
tækja um gjaldskrárhækkanir stöðvar að meira og
minna leyti með pennastriksaðferðinni. Framkvæmd-
um og þjónustu átti hins vegar að halda áfram.
Lausnin var fundin með lántökum og skuldasöfnun.
Staðreynd er, að gjaldskrár þessara fyrirtækja gætu
verið talsvert lægri en þær eru nú, ef pennastriksað-
ferðinni hefði ekki verið beitt. Þannig getur hún bein-
línis aukið verðbólguna.
Enn á ný er faríð af hálfu taismanna stjórnarflokk-
anna að setja fram kröfur um, að byrjað verði að
beita pennastriksaðferðinni af enn meiri krafti en
verið hefur. Það virðist vera eina ráðið, sem stjórn-
málamenn koma auga á. En því fer f jarri, að kröfur
heyrist um það i alvöru að reynt verði að komast fyrir
rætur verðbólgumeinsemdarinnar.
Talsmenn stjórnarflokkanna hafa ekki minnst á
þann möguleika að lækka f járlagafrumvarpið í með-
förum Alþingis eða koma í veg fyrir að það hækki svo
sem venja er. Stjórnarandstöðuflokkarnir krefjast
þess að auki að takmörkuðum viðskiptakjarabata
verði varið til að auka einkaneyslu áður en jafnvægi
er náð i utanríkisviðskiptum.
Lausnín á svo að vera sú að banna verðhækkanir,
þegar þenslustefnunni hefur veríð fylgt í gegnum allt
efnahagskerfið.
Föstudagur 26. nóvember 1976 VISIR
upp nýjum atvinnugreinum við
hliðina á sjávarútvegi og land-
búnaði. Er þar einkum um að
ræða iðnað i einu eða öðru
formi. Til þess að það takist
verður að beisla þær náttúru-
auðlindir, sem ónotaðar eru,
einkum orkulindir, og freista
þess að byggja upp iðnað i
tengslum við þær. Forsendur
slikrar uppbyggingar eru eink-
um fjármagn til fjárfestingar og
markaðir fyrir framleiðsluna.
Það fjármagn sem við ekki höf-
um sjálfir verðum við að fá
erlendis frá, Framleiðslan þarf
og að seljast til útlanda.
Þjóðernisstefna og hags-
munir verkalýðsins
Þjóðernisstefna Alþýðu-
bandalagsins hefur gengið mjög
— þvert á hagsmuni islensks al-
mennings i þessum efnum.
Þannig hefur Alþýðubandalagið
ybbast við uppbyggingu nýrra
atvinnugreina, en hamrað á
inum svonefndu „þjóðlegu at-
vinnuvegum” og vilja láta þá
duga. Ekki má nota fé til upp-
byggingar ef það kemur frá út-
löndum. Er skemmst að
minnast andstöðunnar við ál-
verksmiðju og Búrfellsvirkjun
og hinna sérkennilegu innan-
flokksáta um málmblendiverk-
smiðjuna á Grundartanga. Þá
hefur flokkurinn fjandskapast
við flestar tilraunir til öflunar
Hinn hœgrisinnaði
vinstriflokkur
bandalaginu. Hitt hefur
mörgum reynst örðugra að
samræma þá stefnu sósialisma
og hagsmunum verkalýðs eins
og málum er nú háttað hér á
landi.
Flestir vita að frá upphafi
hefur þjóðernisstefna verið sem
eitur i beinum allra sósialista.
Oft hefur verið bent á að þjóð-
ernisstefnan sé i eðli sinu byggð
á sjónarmiðum mismununar:
ein þjóð sé betur af Guði gerð en
önnur og eigi að njóta meiri
réttar samkvæmt þvi. Þetta
hefur þótt brjóta mjög i bága við
grundvallarsjónarmið sósialis-
mans um jöfnuð og jafnrétti
allra manna hverrar þjóðar eða
stéttar þeir eru. I samræmi við
það hefur alþjóðahyggja verið
grundvallaratriði i stjórnmála-
skoðunum sósialista og þeirri
stefnu lýst sem andstæðu þjóð-
ernishyggju.
Ekki alls fyrir löngu birtust i
Þjóðviljanum skrif, þar sem
leitast var við að sýna fram á,
að i Alþýðubandalaginu væri
unnt að samræma þjóðernis-
stefnu og sósialisma, hversu
furðulegt sem það annars þætti
vera.
Niðurstaðan var á þá leið, að
þjóðernisstefna Alþýðubanda-
lagsins væri i raun og veru, og
þegar allt væri skoðað, alls ekki
þjóðernisstefna, heldur alþjóða-
hyggja. Þannig væri fullkomið
samræmi við sósialismann
fengið.
Rætur í Stalínisma
Aðrar skýringar eru til á
þessum hugmyndafræðilega
vanda. Alþýðubandalagið er
ekki fyrsti stjórnmálaflokkur
sögunnar sem reynir að sam-
ræma þjóðernisstefnu og sósíal-
isma. f kommúnistaflokki Ráð-
stjórnarrikjanna var m.a. tekist
á um þessi efni á sinum tima.
Þar bar þjóðernissinninn Jósep
Stalin sigurorð af alþjóða-
hyggjumanninum Leo Trotsky.
Ýmsir hafa siðar talið að þar
með hafi einnig sósialisminn i
Ráðstjórnarrikjunum beðiö
ósigur.
Þannig virðist hin staliniska
fortið Alþýöubandalagsins veita
mun betri skýringu á þjóðernis-
stefnu flokksins en hin sérstæða
Mikilvægi atvinnuupp-
byggingar
Svo erfiðlega sem Alþýðu-
bandalaginu hefur gengið að
samræma þjóðernisstefnu og
sósialisma, hefur hitt gengið
enn ver að aðlaga þá stefnu
hagsmunum verkalýðsins i
landinu.
1 landi þar sem allur
almenningur þarf að vinna hálf-
an sólarhringinn til að afla sér
nauðþurfta, er ljóst að ekkert
verkefni kemst I samanburð við
áð bæta efnahagslega afkomu
vinnandi fólks. Efling atvinnu-
lifs er stærsta hagsmunamál
verkalýðs hér á landi. Allir vita
að megin veikleiki isl. efna-
hagslifs er einhæfi atvinnuveg-
anna og þær efnahagssveiflur
sem þvi fylgja og ailtaf lenda
tilfinnanlegast á láglaunafólki.
Stjórnmálaflokkur sem vill ein-
beita sér að hagsmunum vinn-
andi fólks getur ekki fundið
heppilegra viðfangsefni en að
bæta úr þessu. Afstaða Alþýðu-
bandalagsins hefur þvi miður
gengið i þveröfuga átt.
Einhæfni atvinnulifs verður
best læknuð með þvi að koma
markaða erlendis fyrir nýjar
útflutningsvörur og fylgt ein-
angrunarstefnu i viðskipta-
málum. Adnstaðan við inngöng-
una i EFTA verður i minnum
höfð. Þá taldi Alþýðubandalag-
ið að verið væri að selja frélsi
þjóöarinnar.
I virkjunarmálum hefur
fiokkurinn jafnan látið hags-
muni almenrfngs vikja fyrir
margháttaðri náttúrurómantik
eöa hagsmunum fárra landeig-
enda. Um skeið virtist flokkur-
inn andvigur öllum stórvirkjun-
um og þoldi ekki öllu meiri til-
þrif i þeim efnum, en að ein-
staklingar virkjuðu bæjarlæk-
inn heima hjá sér. 1 Laxárdeil-
unni tók Alþýðubandalagið upp
af mikilli hörku hagsmuni land-
eigenda gegn hagsmunum al-
mennings á Norðurlandi af
ódýrri raforku. Norðlendingar
og raunar þjóðin öll hefur enn
ekki beðið þess bætur.
Vinstri og hægri
Öþarft er að hafa þessa
upptalningu lengri, enda er
flestum málefnið vel kunnugt.
Það er kaldhæðnislegt að
Alþýðubandalagið skuli enn
kalla sig vinstri flokk, þegar i-
hald og þjóðernisstefna setja
slik merki á störf þess. Óliklegt
er að þeir vinstrimenn sem setið
hafa á þessari öld i fangelsum
þjóðernissinna á Spáni, Italiu,
Þýskalandi og Portúgal fallist á
að kalla þjóðernisstefnu vinstri
stefnu. En þeir sem geta haldið
þvi fram að þjóðernisstefna sé
alþjóðahyggja munar auðvitað
litið um að segja að vinstri sé
hægri og hægri vinstri.
Enginn neitar þvi þrátt fyrir
allt, að innan Alþýðubanda-
lagsins eru enn margir einlægir
verkalýðssinnar, þó þeir hafi
litlu ráðið um stefnumótun
flokksins eins og sjá má. Margt
bendir til að þeim sé nú farið að
leiðast forysta þjóðernis*og i-
haldsaflanna og þeir láti ekki
öllu lengur „þjóðernisbaráttu”
Alþýðubandalagsins standa i
vegi fyrir samvinnu við aðra
verkalýössinna um hagsmuna-
mál vinnandi fólks i landinu.
Svo sannarlega er mál til kom-
iö.
i tiiefni af 40 ára afmæli
Þjóðviljans hafa orðið i blöðum
nokkur skrif um stöðu Alþýðu-
bandalagsins I islenskum
stjórnmálum. Vmsir hafa lagt
orð i belg, og eins og vænta
mátti, sjónarmiðin verið mjög
mismunandi.
Sjá þar sumir útibú alheims-
kommúnismans, aðrir ihaids-
saman flokk þjóðernissinna,
enn aðrir venjulega tækifæris-
sinnaða valdavél. Sjálfur lýsir
Þjóðviljinn sér og flokki sinum
sem málsvörum sósialisma,
verkalýðshreyfingar og þjóð-
frelsis.
Þjóðernisstefna og
sósíalismi
Það hefur vafist fyrir
mörgum, sem vilja höfðu til að
taka þessa skilgreiningu
Þjóðviljans alvarlega, að átta
sig nánar á efni hennar. Enginn
getur með sanngirni efast um að
þjóðernisstefna er rik i Alþýðu-
skilgreining Þjóðviljans, sem
áður var getið. Einnig i Alþýðu-
bandalaginu virðist þjóðernis-
stefnan hafa gengið af sósíal-
ismanum dauðum. Þannig berst
flokkurinn nú t.d. hatrammlega
gegn þjóðareign á landi og
landsgæðum og gegn rikis-
einkasölu á skotvopnum. Áætl-
unarbúskapur i efnahagsmálum
er flokknum mjög fjarlægur. Er
skemmst að minnast stjórnar
hans i fjárfestingarmálum
sjávarútvegs i siðustu rikis-
stjórn. Gamalt metnaðarmál
sósialista um fullnýtingu nátt-
úruauðlinda i þágu alþýðufólks
á sér engan harðari andstæðing
hér á landi en Alþýðubandalag-
iö, sem t.d. hefur barist af hörku
gegn nær öllum meiriháttar
átökum i virkjunarmálum.
thaldssemi og andsósialismi
Alþýðubandalagsins hefur
gengið svo langt, að ekki má
lengur rifa niður gömul hús og
reisa ný, að allt ætli þar ekki um
koll að kevra