Tíminn - 10.11.1968, Blaðsíða 16

/
'V~ x’ * "
.
í

llif

ÍvÍXw,<»Í!*2w
dýrmætur arfur
.
Gera tillögur um friðun gamla bæjarins í Reykjavvk
■
— Bárujárnskumbaldarnir, sem margir hafa viljafi nefna svo,
í elztu hverfum borgarinnar, hafa sumir hverjir töluvert mikla
byggingarlistarlcga þýðingu. Við eigum þrátt fyrir allt byggingar-
listararf, og það er kannski ein af aðalástæðunum fyrir því, að
við erum að berjast fyrir því, að opna augu Reykvíkinga, já og
reyndar allra íslendinga, fyrir gildi gamalla húsa. Sá stíll, eða
sú tízka, sem kemur fram í mörgum þessara húsa, hefur liorfið
í skugga annars. Því höfum við vanrækt þessi hús. Við höfum
spillt þeim, breytt þeim á klaufalegan og heimskulegan liátt. Einn
aðaltilgangur okkar er að opna augu almennings fyrir því, að
gæta þessara húsa bctur, þess arfs, scm fólkið á, og koma því til
leiðar, ef hægt cr, að fólk standi vörð um þcnnan arf i framtíð-
inni, betur en verið hcfur hingað til.
Landshöfðingjahúsið við Ingólfsstræti er eitt þeirra gömlu húsa,
sém orðið hafa fyrir barðinu á lagfæringum mannanna. Efri
rayndin er frá því skömmu eftir síðustu aldamót, en sú neðri var
tekin í vikunni.
Það var ekki búið að „stfnga bæði augun“ úr þessu gamla húsi.
En smiðirmr unnn af kappl, þegar Ijósmyndarann bar að garði.
Það var Hörður Agústsson
listmálari, sem mælti þessi orð,
þegar ég gekk á fund hans og
samstarfsmanns hans, Þor-
steins Gunnarssonar arkitekts,
í þeim tilgangi að fá þá til
að segja okkur svolítið frá því
staifi, sem þeir nú hafa með
höndum á vegum borgarinnar,
en það er að leggja á ráðin
um það, hvaða hús eða hverfi
í eldri hluta borgarinnar skuli
varðveita í framtíðinni.
Aðdragandinn að starfi
þeirra Harðar og Þorsteins var
sá, að fyrir ejnu og hálfu ári
var stjórn Árbæjarsafns að
reyna að koma sér niður á
það, hvaða gömul hús í Reykja
vík þyrfti að flytja upp að Ár-
bæ, en þetta var gert með
framtíðarskipulag Árbæjar í
huga.
Hörður: Rétt um sama leyti
var Þorsteinn Gunnarsson að
koma heim frá námi. Hann
hefur tekið sem sérgrein innan
arkitektúrsins varðveizlu gam-
al'la húsa.
Þorsteinn: Þetta er eigin-
lega meðferð á gömlum bygg-
ingum og gömlum húsahverf-
um, ekki aðeins það, að með-
höndla hið gamla, heldur líka
byggja nýtt meðal hins gamla,
og taka þá fullt tillit til þess,
sem fyrir er.
Hörður: Þorsteinn fékk verk
efni hjá borginni við að skipu-
leggja ákveðinn reit, og vann
það mjög vel. Niðurstaða hans
kom fyrir sjónir borgarráðs,
og menn voru mjög ánægðir
með verkið. Á sama tíma
kom fram beiðni Árbæjarsafns
stjórnar um, að athugað yrði,
hvaða hús yrðu væntanlega
flutt upp að Árbæ. Borgarráð
ákvað þá, að fara þess á leit
við okkur tvo í sameiningu, að
við athuguðum gömlu hverfin
í Reykjavík mjög nákvæmleg-a
á grundvelli ■ þeirra vinnu-
bragða, sem Þorsteinn hafið
lagt fram með áðurnefndu
verkefni.
Það hefur mjög viljað
brenna við erlendis, að á-
kveðið hefur verið að varð-
veita einstök hús, en bakgrunn
urinn gleymist, og áður en
varir standa þessi hús ein eft-
ir, laus úr öllum tengslum við
umhverfið.
Þorsteinn: Þessu höfum við
viljað breyta, og taka frekar
borgarhverfi, og varðveita held
ur fleiri hús í heild, en
gefa einstök hús á öðrum stöð
um upp á bátinn. Vinnubrögð
okkar eru eiginlpga þríþætt. í
fyrsta lagi er úrvinnsla gam-
alla teikninga, úrvinnsla sögu-
legi-a gagna og ljósmynda og í
þriðja lagi rannsókn á sjálf-
um byggingunum. SkiJyrðj
þorgarráðs er að við vinnum í
samræmi við aðalskipulagið, og
brjótum ekki í bága við það,
því þetta ber að líta á sem
lið í aðalskipulaginu. Þvínæst
höfum við tekið gamla borgar-
hlutann, sem við köllum, sem
markast af Hringbraut og
Snorrabraut og skipt honum í
fimm hluta, sem við tökum
stig af stigi. Nú þegar erum við
búnir með stóran hluta af
Þingholtunum og Tjarnarsvæð
ið, og erum að byrja á mið-
bænum- Næsta skrefið þar á
eftir verður Vesturgatan, Stýri
mannastíg urinn og nágrenni.
Vinnubrö|ðin eru svo sýnd á
kortum. A fyrsta kortinu kem-
ur fram aldursgreining. Á
korti nr. 2 er sýnt sögulegt
gildi, sögulegir atburðir, merk-
ar stofnanir, frægir menn og
annað. Á korti nr- 3 er greint
frá byggingarefni. Kort 4 sýn-
ir tæknilegt ástand, viðhald,
hvort það er gott, viðunandi,
slakt eða hrörlegt. Kort 5 er
um yfirbragð staðarins, hvern-
ig hvert hús fellur að ríkjandi
staðareinkennum. Að lokum
kemur svo kort nr. 6, og það
held ég að borgarráðsmenn
hafi einna mest gaman af, á
er greint frá lístgildi. Þarna
er að sjálfsögðu einungis um
persónulegt, mat okkar tveggja
að ræða og er umdeilanlegt
atriði. Að svo búnu leggjum
við fram varðveizluáætlun.
Þorsteinn hefur nú sýnt mér
kort, sem gerð hafa verið af
Þingholtsstrætinu. Hann segir,
að það sé óvenju heilleg gata,
þannig, að þeir félagarnir hafi
lagt til, að megnið af húsun-
um verði varðveitt, enda á
það ekki að brjóta í bága við
aðalskipulagið. Verði þessi til-
laga ekki samþykkt, hafa þeir
varatillögu um einstök hús.
Síðan kemur til mála að flytja
hús upp að Árbæ, og að lok-
um eru nokkur hús, sem þeir
leggja til, að þeir fái að fylgj-
ast með, verði þau rifin. T.d.
yrðu þau þá mæld, mynduð og
jafnvel ákveðnir byggingarhlut
ar varðveittir.
Þorsteinn: Til greina kemur
líka, að við segjum til um
endurskipulagningu hverfa
með sérstöku tilliti til varð-
veizlu.
Hörður: Það virðist vera lög
mál í listaheiminum og jafnvel
þótt lengra sé leitað, að fyrst
séu hús og hlutir í tízku. Sið-
an koma aðrar tízkustefnur og
leysa þær eldri af hólmi. Þá
finnst mönnum það, sem einu
sinni var í tízku, gamaldags.
Um miðbæinn hérna má segja
að í ljósi nútimabyggingarlist
ar þótti mönnum húsin held-
ur klén. Þau þóttu gamaldags
og talað var um bárujárns-
kumbalda. Meðferðin á húsun-
um varð eftir því. Það er líka
þróunin alls staðar, að þjóðfé-
lagsstéttirnar yfirgefa ákveðin
hverfi og flytja annað. Þá
og ný.iar myndir af húsum í Reykjavík.
(Timamyndir GE)
Gömlu húsin eru