Vísir - 29.07.1978, Side 11

¥isim Laugardagur 29. júli 1978
U
KONOR 1
WYNÐLIST
eftir Svölu
Sigurleif3dóttur
SUe' -
ég öð LOUISE
NEVELSON sé
sem
v Loui se Neveison
fætídist um seinustu
aldaniót i Kænugarði i
Rússlandi en fiuttist
barn að áldri til Banda-
rikjanna. Um tvítugt
giftisi hún og jafnframt
heimilishaidi og barna-
uppeldi lagði hún stund
á myndlistarnám. Á
þessum árúm hafði hún
einnig* brennandi
áhuga á tóniist, ieikiist
og listdansi og lagði
stund á náffl i ölium
þessum greinum,
Louise var komin á fer-
tugsaldur þegar hún
helgaði sig eingöngu
skúlptúrnum og sina
fyrstu einkasýningu
hélt hún f jörutiu og eins
árs að aídri. Á þeim
tæpu íjörutíu árum
sem liðin eru siðan
hefur hún fengið marg-
vislegar viðurkenning-
ar fýrir verk sin og
verkin farið viða. Jafn-
vel hér á hjara verald-
ar stendur nú yfir sýn-
ing á þrjátiu grafík-
myhdum eftir Löuise, i
anddyri Listasafns
rikisins.
valdi sjálft, styrk til þess aö
koma og vinna þar i tvo m^nuði
meö góöum tæknimönnum i
greininni. Sumt af þvi fólki sem
.tengdist Tamarind-verkstæöjnu
kenndi siðan steinprent viö
myndlistarskóla yestan hafs
eða kom ser jafnvel sjálft upp
verkstæðum, svo sem Ken Tvler
á Gemini-grafikverkstæöinu i
Los Angeles. Arið 1973 var Tam-
arind verkstæðið lagt niður, en
starfinu haldið áfram aö nokkru
i Tamarind-stofnuninni i Albuq-
uerque, sem er tengd háskólan-
um i Nýja Mexikö.
Kariar skrifa svd vart-um
Louise Neveison að þeir geti
þess ckki að þéir hafi út frá
verkum iiénnar álitið að hún
væri karlma.ður. Varla getur
annað legiö að baki en bað, aö
þeir álita'verk hennar 'svo góö
aö þau væru karimanm
. samboðin, að þau seú ekkí i næst
bestá flokki heldur bestai-Þjaö
þarf vart aö geta þéss aö i
þéssum fordómafulla karl-
veldis.heimi myndlistarinnar
hefur iif Nevelson ekki verið
dans á rósum. j
Þegar hún var spurö árið
1971 hvi hún áliti svo fáar konur
hafa náö stðrkostlegum arangri
á niyndiistársviðinu hafði húrf'
þetta meðal annars aö segja:
,,Fram til • þéssa tim.a héfur
beimurinn hugsað aö hætti
karla. Nú er þetta breytt. Konur
hafa öðlast meövitund og munu
Um dagana hefur Louise únn-
iði matgskonár efni svo sem tré
, ýmjs plastefni, málma og leir.
Þekkiusíu verk lie'nnar eru tré-
skúlptýrar en svo sem sést á
-þessari sýningú a L.ft. er hún
einnig agætur'grafíker. Louise
er barn sins tima og verk henn-
ar éru i hugsnn og formi tengd
verkum annarra myndhöggv-
ara ,,junk-sculpture:’. timabils-
ins. -Tré-skúlp.túrar hennar eru
sem veggir hlaönir úr kössum,
sem innihalda ýmis tilfallandi
form. Það er fyrst og fremst
samspil formanna innan heild-
arinnar sem er áhugavekjandi.
Verkin eru máfuö i einum eða
tveim litum og nær Louise meö
þvi sterkum heildarsvip á oft:
annars óröleg verk. Litirnir sem
hún bindur sig við eru svartur,
hvitur, silfur-, brons- og gulllit-
. ur. Þessir tré-skúlþtúrar krefj-
ast þess af áhorfandanum áð
hann leggi sig allan framvið að
horfa, nýti sjónskynjun sina út i
ystu æsar'. Nevelson finnst fólk;
almennt ekki gera þaö og haft
hefur verið eftir nenni: „Hvaö
•r .-•.f:
Hlutl myndar éftir Mary Beth Edelson sem hún nefnir „Nokkrar núiifandi bandarískar mýndlistarkon-
ur”, frá 1972. Þær eru frá vinstri: Lynda Benglis, Helan Frankenthaler. June Wayne, Alma Thomas,
Lee Krasner, Nancy Graves, Georgia O’Keeffe, Elaine DeKooning, Louise Nevelson,'M.C.Richar'ds,
Louise Boúrgeois, tila Katzen og Yoko Ono.
hafið þið við glugga að gera,
þegar þið hafi ekki augu til að
sjá með?”
Nevelson er eín þeirra kvenna i
myndlist sem ungar mynd-
listarkonur i dag lita á sem siná
fyrirmynd, hvaöa stefnu sem
„Ljómi — myrkur”, frá 1959.
þær eru svo fylgjandi i mynd-
list. Nevelson og tvær aðrar
myndlistarkonur af hennar kyn-
slóð,'enski myndhöggvarinn
Barbara Hepworth og banda-
riski málarinn Georgia O’Keeffe
hafa unnið konum það orð á
-þessari öld að þær væru engu
siðrimyndlistarmenn en'karlar.
Barbara Hepworth iést 1975, en
þær O’Keeffe og Nevelson eru
um áttrætt og vinna enn af
krafti. Myndin hér á siðunni,
eftir Mary Beth Edelson, sýnir
þær fyrir miðju. Þar við borðið
situr einnig kona að nafni June
Wayne og er fyrir margra hluta
sakir merkileg. Hún er. stofn-
andi Tamarind-steinprent-
verkstæðisins i Los Angele^
stofnaði það i byrjun sjötta ára-
tugsins. A þvi verkstæði hefur
Nevelson unnið flest sin stein-
.þrykk og eru margar myndir á
sýningunni i anddyri Listasafn-
ins frá Tamarind-verkstæðinu.
June Wayne er málari og graf-
Tklistamaður. Þegar hún mynd-
skreytti ljóð eftir John Donne
árið 1958 varð hön að fara til
Parisar til að vinna myndirnar
á steinprent, eins og hún ætlaði
sér, þar sem þá var ekkert gott
steinþrykksverkstæði i Banda-
rikjunum. Hún ákvað þá að
reyna' að koma upp verkstæði I
Los Angeles og fékk um eina og
hálfa milljón doilara i styrk til
að „lifga steinprent við frá
dauðu” i Bandarikjunum. Góðir
steinar eru grundvöllurinn að
góðu steinþrykki enda leitaöi
June i Evrópu að þeim eins og
nál i heystakki, jafnvel i Kata-
kombunum. Vinnan á verkstæð
inu var byggð þannig upp að þaö
veitti listamönnum. sem það
fara inn á sviö sköpunar sem
þeim voru ekki opin áður,” Og
einnig: „Svo leitt sem það er
hefur mannkynið ætið verið
'þjakað af sektarkennd og heft-
ingú. En ef við erum glögg-
skyggn og áttum okkur á þeim
öflum sem við erum háð- getum
við náð þeim þroska að komast
af þessu skeiði”. Um'listskopun
sina og annarra hafði hún’þetta
að segja: „Ef þú hefur eitthvað
að segja, þá þrúar þú með þér
einhvern tjáningarmáta. Ef fyr-
ir hendi ér sterk sköpunarþörf,
finnur sú þörf sér eðlilegan far-
veg eðá iéiðir tii að skapa eigin
verk ,sem siðan eru árituð af
listamanninum og þaö er það
sem nefnist iist.Varðandi iistina
var ég á^ engan hátt óákveðin
eða óörúgg — hún var mitt lif,
Þjóðfélagsieg og þersónuleg
vandamál eru önnur saga.” Og
annars staðarsegir hún; „Ég er
búin áö gera miýhdir i svo mörg
ár, aö það er mér orðiö næstum
jafneölilegt og þhð aö anda. Ef.
ég er glöð eöa sor^bitin túika’ég
þaö i verkum minum. Þau eru
ekki aðeins form sem siik, þeld-
ur lifa þau á einhvern hátí sinu
eigin lifi og endurspegia sjálfa
míg'”. Þaö má um þaö deila
hvort persönuleg og aér i iagi'
þjóöfélagsieg vandamál ha.fi’
ekki sterk áhrif á möguleika
kvenna til aö leggja stund á
mvndlist þótt Nevelson segist
' „stikkfri”. Nú er komin út
sjálfsævisaga Nevelson, sem
nefna mætfl a isiensku ,,Skin.og
skúrir” (j-.Dawns and Dusks’/
útgefandi Scribners); þar sem .
hún fjailar um áhyggjur sinar á
þvi timabili er sonur hennar
gegndi herskýldu og var sendyr
i strið'.
Minnir hún um margt á-
5krif annarra myndlistar-
kver.na um þess konar reynslu
sina, t.d. Barbara Hepw'orth og
Kathe K-oliwitz. Þó átti
Neveison þvi láni aö''fagna.
amfram hinar tvær. að hún
heimti sinn son heilan úr .þeim
hiidar-ieik. En hvað sem þvi
liður er bókin gulliö tækifæri til
að kynnast manneskjunni og
listamanninum Lopsie Nevei-
son. Tækifæriö sem við höfum
núna til aö kynnasX grafikverk-
um hennar sténdur ekki léngi
enn og vii ég hvetja alla til að
nota þaö.
„Dögun”; þessi skúlptúr er gulllitaöur, um tveir og hálfur meter á
hæö, frá árinu 1962.