Vísir - 02.09.1978, Qupperneq 10

Vísir - 02.09.1978, Qupperneq 10
10 r Laugardagur 2. september 1978 i’-C r f f Wt-Hil utgefandi: Reykjaprent h/f Framkvæmdarstjóri: Davið Guðmundsson Ritstjórar: Þorsteinn Pálsson ábm. olafur Ragnarsson Ritstjórnarfulltrúi: Bragi Guðmundsson. Fréttastjóri erlendra frétta: Guðmundur Pétursson. Umsjón meö helgarblaöi: Arni Þórarinsson. Blaða- menn: Berglind Asgeirsdóttir, Edda Andrésdóttir, Elias Snæland Jónsson, Guðjón Arngrimsson, Jón Einar Guðjónsson, Jónina Mikaelsdóttir, Katrín Páls- dóttir, Kjartan Stefánsson, Öli Tynes, Sæmundur Guðvinsson. Iþróttir: Gylfi Kristjánsson og Kjartan L. Pálsson. Ljósmyndir: Gunnar V. Andrésson, Jens' Alexandersson. Útlit og hönnun: Jón Oskar Hafsteinsson, Magnús Ólafsson. Auglýsinga- og sölustjóri: Páll Stefánsson • Dreifingarstjóri: Sigurður R. Pétursson Auglýsingar og skrifstofur: Siöumúla 8. Simar 86611 og 82260 Afgreiösla: Stakkholti 2-4 simi 86611 Ritstjorn: Siöumúla 14 simi 86611 7 linur Askriftargjalderkr. 2000 á mánuöi innanlands. Verð i lausasölu kr. 100 eintakiö. SUMARIÐ SJÖTIU OG ATTA Sumarið sjötíu og átta hefur á margan hátt verið markvert í pólitísku tilliti. Ekki er ólíklegt að einmitt við þetta sumar verði sett þáttaskil í stjórnmálasögunni. Sjálf- stæðisflokkurinn hefur misst hálfrar ald- ar óslitna valdaaðstöðu i borgarstjórn Reykjavíkur, og á Alþingi eru komin upp alveg ný valdahlutföll. Allt hefur þetta ruglað menn svolítið í riminu og gömlu hefðbundnu leikflétturn- ar í pólitíkinni hafa ekki alfarið dugað, Að því leyti hefur reynt á pólitíska vígfimi stjórnmálaforingjanna. Engum vafa er undirorpið, að forsætisráðherra hinnar nýju ríkisstjórnar hefur haft undirtökin í þeirri refskák. Nú þegar ný ríkisstjórn hefur verið mynduðer fróðlegtað bera saman upphaf og endalok þessa heita pólitíska sumars. Sennilega hefur kjósendum sjaldan verið boðið upp á jafn ákveðin pólitisk og sið- ferðileg umskipti eins og á þessu kosn- ingasumri. Það var boðið upp á kerfisbreytingar í efnahagsmálum, siðferðilegar hreinsanir og pólitískan heiðarleika að því ógleymdu að kjarasamninga átti að sjálfsögðu ekki að skerða. Ef til vill hefur það litla orð KAUPRAN velt þyngra pólitísku hlassi en flest önnur. I efnahagslegri ringulreið er ekki nema eðlilegt að slík fyrirheit leiði til straumhvarfa i stjórnmálum. Sprettan varð og eins og til var sáð. En hvernig bragðast ávextirnir? Kaupráns- lögin eru að sjálfsögðu numin úr gildi með því að setja ný lög um takmarkaðar vísi- tölubætur eins og i gömlu vondu kaupráns- lögunum. Þar að auki á ekki að leyfa grunnkaupshækkanir á næsta ári. Þetta eru í sjálfu sér eðlilegar ráðstaf- anir. Lengi hefur verið Ijóst, að meö öðr- um hætti yrði ekki unnt að koma á jafn- vægi i efnahagsmálum þjóðarinnar. En kosningaloforðin voru hins vegar þau, að unnt væri að ráða bót á meinsemdum efnahagslífsins án þess að hreyfa hið minnsta við kjarasamningum. Þessi á- kvörðun um áframhaldandi skerðingu á kjarasamningum er eðlileg en ekki ámælisverð. Á hinn bóginn varpar hún Ijósi á þá staðreynd, að undir siðferðilegri vandlætingarskikk j u kosningabarátt- unnar var rotin pólitík. Uppstokkun efnahagslífsins er fólgin í því að láta atvinnufyrirtækin, sem eru að stöðvast borga hærri skatta í því skyni að greiða niður neysluvörur. Flestum er Ijóst að þessi uppstokkun leiðir ekki til annars en aukinnar skuldasöfnunar ríkissjóðs og seðlaprentunar. Afleiðingin verður vax- andi verðbólga. Annar þátturinn í endurreisn efnahags- lífsins felst í því að lækka vexti af lánum til atvinnufyrirtækja. Bankakerfið á með öðrum orðum að lána peninga með lægra endurgjaldi en greitt er fyrir innistæðurn- ar. Sennilega verða svo atvinnufyrirtækin skattlögð til þess að ríkissjóður geti borg- að mismuninn. Fyrir kosningar var sáð loforðum um siðferðilegar hreinsanir í stjórnmálalíf- inu. Fyrsti ávöxtur haustsins kemur fram í skipun dómsmálaráðherra. Þannig sáðu menn til pólitiskrar endurnýjunar á öllum sviðum, en betri ávaxta sér hvergi stað. Pólitísk straumhvörf sumarsins sjötíu og átta hafa að sjálfsögðu breytt mörgu, en þau hafa ekki haft mikla þýðingu. En hvers vegna hafa menn ekki upp- skoriðeins og til var sáð? Einfaldlega sök- um þess að fræið var svikið. Það hlaut því svo að fara, að fyrir það fengist ekki fullt verð i búð reynslunnar. Þetta sumar hefur frá vordögum til hausts verið lærdómsríkt. Samanburður- inn á upphafinu og endalokunum ætti að hvetja menn til þess að vera á verði gagn- vart pólitískri falsmynt. Menn geta haft réttmætar ástæður til þess að vantreysta fyrrverandi ríkisstjórn, en hvað sem því liður hefur lítið áunnist þrátt fyrir miklar breytingar. AÐ KAUPA MENN- INGU Á VÍXLUM BROTABROT eftir Anders Hansen Varla er svoopnaðdagblaðog varla hittasttveir eða fleiri menn án þess að efna- hagsmálin þessa síðustu og verstu daga beri á góma. Flestir virðast vera sammála um að hér sé allt á fallanda fæti og hreint neyðarástand sé jafnvel í þann mund að knýja dyra. Þvi mætti ætla að hér álandi byggi hnipin þjóð i vanda, þjóð sem hljóö og hrædd biður örlaga sinna, vitandi það að vágesturinn biöur á næsta götuhorni. — En þegar betur er að gáð kemur i ljós að svo er ekki áhyggjur af morgundeginum setja ekki mark sittá Islendinga. Þvert á móti eru þeir upplitsdjarfir og þeir hlakka til framtiðarinnar. Hver er ástæða þessara kyn- legu þversagna i þjóöarsál okk- ar? — Trúum við þvf ekki að nein vá sé fyrir dyrum eöa er núver- andi ástand aöeins nokkurs konar Hrunadans sem óhjákvæmilega endar meö þvi aö dansgólfið sekkur i neðra meö öllum þeim sem á þvi dansa? — Mér er skapi næst aö trúa þvi að fólk almennt geri sér ekki grein fyrir eða vilji ekki gera sér grein fyrir þvi hversu alvarlegt ástandiö er. Þrátt fyrir að daglega berist aö eyrum fólks fréttir um verð- hækkanir nauðsynjavöru, lokun frystihúsa, halla á viðskiptum við útlönd og guð má vita hvað, þá blikkar fólk varla auga lengur. Jafnvel berast þær fréttir frá þeim stööum sem þegar horfa framan i blákaldan veruleikann, þar sem fólk hefur misst vinnu sina,að fólk virðist ekki gera sér grein fyrir þvi hvaö er á seyði. Þær fréttir berast til dæmis af Suðurnesjum, að fólk sem misst hefur atvinnu sina vegna lokunar frystihúsanna þráast viö að láta skrá sig atvinnulaust, heldur biður og treystir þvi aö brátt komi betri tið með blóm I haga. En hver er skýringin á þvi að islensk alþýöa bregst svona við svo augljósum vanda? Er höfuöskelin á okkur miklu mun þykkari en á öðrum þjóðflokkum? Erum við ef til vill orðin svo marg hert i basli og volæði undangeng- inna alda að ekkert hrini á okkur lengur? — Það held ég varla. Skýringin, eða hluti skýring- arinnar að minnsta kosti, liggur aö minum dómi i framkomu for- ystumanna þjóðarinnar á undan- gengnum mánuðum og árum. Eins og börn og unglingar taka miö af foreldrum sinum og öðru fullorönu fólki þá er ekki óeölilegt að landsmenn taki að einhverju leyti mið af landsfeörunum. Þeir hafa ekki hagaö athöfnum slnum I samræmi viö orö sin. Þeir hafa ekki verið sérlega trú- verðugir þegar þeir koma fram fyrir alþjóð og lýsa á átakanlegan hátt hinum miklu erfiðleikum sem að steðja. A sama tima og ráðherrar og alþingismenn ganga fram fyrir skjöldu og ræða um fjárskort og erfiöa greiðslu- byröi þjóðarinnar, þá haga þeir sér oft á tiöum eins og nýrikir unglingar. Þvi er þaö aö al- menningur er orðinn ónæmur fyrir öllu krepputali: það er búið að hrópa svo lengi úlfur, úlfur, að þegar hann loks birtist, óttast hann enginn frekar en þar væri á ferö meinlaust hvolpgrey. Nú nýverið tók menntamála- ráöherra til dæmis fyrstu skóflu- stunguna að nýju útvarpshúsi. Þaö er bygging sem kosta mun milljarðai byggingu og mun veröa það stór og glæsileg bygg- ing aö hvaða stórþjóð gæti verið stolt af. Þá hefur verið ákveðið aö byggja þjóöarbókhlöðu. Það er bygging sem ekki er ódýr i bygg- ingu, heldur mun kosta hvern ein- asta skattborgara I landinu væna fúlgu. Borgarleikhús er I byggingu. Þaö er mikil og kostnaðarsöm framkvæmd en verður vafalaust öllum til sóma og gleði þegar þar að kemur. Iðnó er orðið gamalt hús og nýtt vantar. Þó læðist að manni sá grunur að unnt hefði veriö að biöa aöeins með þá fram- kvæmd fyrst við erum á hausnum eins og sifellt er veriö að segja. Þá er unnið við Borgarfjarðar- brúna, það eru reist orkuver, þörungavinnsla sjónvarpið er lit- vætt, útvarpa skal i stereó á mörgum bylgjulengdum, Alþingi kostar stórfé til að gefa út bók með myndum og afreksupp- talningu alþingismanna meira en hundrað ár aftur i timann. Svo mætti lengi telja. Þessi þjóð er alls ekki illa stöddef miö er tekið af framansögöu. Þvert á móti hlýtur hér að vera hið mesta góö- æri á öllum sviðum. Smjör hlýtur að drjúpa af hverju strái. Ef svo er ekki, þá er eitthvað verulega mikið bogið við þetta allt saman. Þjóðin þarf aðeins að setjast niður og átta sig. Fá sér kalt vatn eða klipa sig i handlegg- inn. Annaö hvort þurfa menn að fara að trúa því. sem þeir segja. eða þá aðhætta þessum skollaleik og tala i samræmi við þaö sem þeir gera. Min skoðun er að menn verði að fara að taka það trúan- legt, sem þeir sjálfir segja. Af þvi sem hér aö framan sagði og til þess að enginn haldi að hér sé verið að boða nýjan menn- ingarfasisma þá er vert að taka fram eftirfarandi: Höfundur þessa pistils er eindregið þeirrar skoðunar, að við þurfum nýtt út-

x

Vísir

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Vísir
https://timarit.is/publication/54

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.