Vísir - 08.11.1978, Side 16

16
Mi&vikudagur 8. nóvember 1978 VISIR
LÍFOG UST LÍFOGLIST LÍF OG LIST LIF OG LIST LÍF OG LIST
Danskur
Angelo Hjort
Danski rithöfundurinn
Angelo Hjort, sem dvelst
um þessar mundir hérlend-
is I bo&i Norræna hússins,
ky nnir bækur slnar I húsinu
fkvöld miövikudag kl. 20.30
og veröur gestur „Det
danske selskab” á laugar-
daginn.
Angelo Hjort hefur starf-
aö viö margt um dagana.
Hann hefur siglt um heims-
ins höf, veriö veitingamaö-
ur hér og þar, m.a. á
Akureyri 1962, og einnig
unniö sem blaöamaöur.
1968 „sld hann i gegn” meö
bókinni „Rappe tider” og
siöan hefur hver bókin rek-
iöaöra.m .a.
„Röverhistorier og
söforklaringer og „Du er
ikke rigtig klog”. I fyrra
kom út bókin „De
fædrelandslöse” sem vakti
mikla athygli, fékk mjög
góöa dóma, auk verölauna,
—og hefíir þegar selst I yfir
70.000 eintökum. Bókin
fjallar um skuggahliöar
Kaupmannahafnar. NU i
vetur er væntanlegt annaö
bindi bókarinnar
„Patrioterne”.
Sýnir 0
Mokka
Kristján Jón Guönason
opna&i i gær sýningu á
vatnslitamyndum og teikn-
ingum á Mokkakaffi viö
Skólavöröustig.
LÍTIÐ SAMFÉLAG
OG STÓRT
VIKURSAMF ÉLAGIÐ,
eftir Guölaug Arason
K áp u m yn d : G y 1 fi
Gislason.
Bókaútgáfan Bókás,
tsafiröi, án ársetningar.
Setning og filmuvinna:
Prentstofan tsrún hf.
Sögusviöiö er smáþorp á
tslandi, RUnavlk, þar sem
kaupfélag grannbyggöa,
KLó (Kaupfélag Láng-
firöinga, Óseyri) hefur
töglin og hagldirnar. Sögu-
timi er siöustu ár.
Ungur hugsjónamaöur
flýr heimabyggö sina,
þegar hann sér vonir sinar
um sjálfstæöi hennar
bresta og Klóna læsast um
allt. Fjórtán árum siöar
kemur hann heim, dregst
nauöugur viljugur inn í
nýja baráttu gegn KLÓnni,
biöur ósigur, en sér þó hilla
undir nýja daga meö
nýjum baráttuaöferöum.
Þaö er býsna óvenjulegt
aö ungur rithöfundur láti
sig mannllf sjávarþorp-
anna jafnmiklu skipta og
Guölaugur Arason i þessari
skáldsögu. Þaö er lika
býsna fátitt aö samskipti
fólksins og kaupfélagsins
séu gerö aö hreyfiafli I
skáldsögu, þótt viö blasi aö
þar er ágætt söguefni á
ferö. Islensk kaupfélög
hafa löngu komist á þaö
stig aö fjármagniö sýnist
fariö aö vinna sjálfstætt,
eru löngu hætt aö vera
hugsjónafyrirtæki fólksins
Annars hafa söguefniö og
ádeildan sem nefnd voru
einnig aöra tilvisun i
Vikursamfélaginu. Þar
segir m.a. frá þvi aö eftir
nokkrar deilur hafi veriö
samþykkt aö veita KLÓ
leyfi til aö reka útbú i
Rúnavik: „Var útibúinu
feingin lóö á hólnum Miöju-
karli, sem stóö i suövestur-
hluta Rúnavikur og bar yfir
bæinn.” Þegar deilur
hefjast á nýjan leik standa
vinir kaupfélagsins aö
undirskriftasöfnun til
stuönings KLÓ, undir kjör-
oröinu „Betri bær”. Mun
nú ýmsum fara aö detta I
hug annarskonar
samvinnufyrirtæki, sem
fengiö hefur lóö á Miönes-
heiöi og stuöning I undir-
skriftasöfnun undir
vígoröinu „Variö Land”.
Þetta er staöfest i sögunni,
þegar greinir frá úrslitum
undirskriftasöfnunar-
innar: „Á baksiöu blaösins
var birt mynd af þeim
sexmenningunum þar sem
þeir stóöu hliö viö hliö og
héldu höndum saman. Þeir
voru allir i jakkafötum”.
Má nú segja aö for-
sprakkar VL megi vel viö
una, er þeim hafa veriö
reistir svo margir óbrot-
gjarnir minnisvaröar i
skáldskapartúninu.
Guölaugi tekst þéttings
vel aö smeygja þessu plani
inn i söguna, vekja fyrst
grun um hvaö undir búi,
uns staöfestingin fæst: Þaö
er ekki aöeins sjálfstæöi
Bókmenntir
og oröin kapitalisk stór-
fyrirtæki— meö þaö eitt
framyfir einkaframtakiö,
aö fjármagniö flyst ekki
jafn auöveldlega burt (þar
veröur leiöin aö liggja
gegnum SIS sjálfan).
Adeiluefni Guölaugs
Arasonar er þannig góöra
gjalda vert og timabært
viöfangsefni fyrir ungan
raunsæishöfund.Hitter svo
annaö mál, aö manni kann
aö þykja sem honum takist
ekki alveg allt sem hann
ætlar sér.
Gu&laugur Arason: „ótvfrætt vaxandi höfundur”,
segir Heimir Pálsson I umsögn sinni.
þorpsbúa, heldur allrar
þjóöarinnar sem teflt hefur
veriö I tvisýnu.
Mér sýnist Guölaugur
Arason vafalaust mega
teljast i hópi álitlegustu
höfunda okkar um þessar
mundir (sá hópur getur
reyndar veriö mis-stór
eftir atvikum).Og mér
sýnist hann lika ótvirætt
vaxandi höfundur, þvi Eld-
húsmellur (sem skrifaöar
eru slöar en Vikur-
samfélagiö) er betur
samin saga, betri heild en
Vikursamfélgiö. Hér er alls
ekki hugmyndin aö brjóta
allt til mergjar, en ég get
ekki látiö hjá liöa aö vikja
aö nokkrum ágöllum og
kostum sögunnar.
Persónur eru of margar
ogofóljósar. Jafnvel aöal-
persckiur, Fjalar og æsku-
ásthans Lilja, veröa manni
hálfgerö ráögáta, einkum
vegna þess aö upplýsingar
vantar svo aö dæmiö veröi
reiknaö. Hugmyndir
manns um eiginmann Lilju
eru t.d. allt of litlar til þess
aö tilfinningasamband
hennar og Fjalars veröi
eölilegt og sannfærandi. —
Svipaöur upplýsinga-
skorturháir lesanda iika aö
því er varöar nýja frysti-
hússtjórann, Marius
Draumland.Þessi „Rússó”
þorpsins veröur skiljan-
leg fyllibytta. — Hins vegar
er svo augljóst aö Guölaugi
er margt vel lagiö einmitt i
persónusköpun, einkum
þar sem hann fer troönari
slóöir, eins og I lýsingu
þeirra hjónakornanna
Gisla og Rúnu, sem bæöi
veröa ljóslifandi, og sömu-
leiöis sú ágæta kona Auöur
Pétursdóttir.
Til umrœðu
Arni Þór-
arinsson
skrifar
Hópurinn sem mætti i
Nýja bíó I Keflavik á
laugardaginn var ekki
margmennur og þeir voru
ekki heldur margir sem
voru i vföum frökkum.
Samt átti aö sýna hina
þjó&hættulegu mynd Veldi
tilfinninganna. Eins og
fram kom I Vísi fyrir
skömmu hefur Nýja bió I
Keflavik keypt sýningar-
réttinn á myndinni sem
ekki mátti sýna á kvik-
myndahátlöinni fyrr á
þessuári, og er þegar búiö
aö setja islenska skýr-
ingartexta inn á filmuein-
takiö.
Hins vegar viröist þaö
standa enn i hálsinum á
yfirvöldum aö leyfa sýn-
ingar á myndinni. Hún er
sögö brjóta I bága viö gild-
andi lagaákvæ&i um klám.
Og „klám” er víst taliö
ska&legt. Égsá þóekkibet-
ur en litli hópurinn sem
fékk aö s já Veldi tilfinning-
anna á laugardaginn væri
nokkurn veginn i jafnvægi
aö sýningu lokinni. A&
minnsta kosti froöufeiidi
enginn og engan sá ég
hlaupa á næstu konu og
fletta uppum hana. Ég
fyrir mitt leyti held aö ég sé
ekki brengla&ri en ég var.
LIF OG LIST
LÍF OG LIST LÍF OG LIST LÍF OG LIST
LÍF OG LIST
BANNSTEFNAN BURT!
Fjórar nýjar
fró Hljóm-
plölu-
útgófunni
Eru þau þjóöhættuleg?
eftirlitiö sem siöan visar til
dómsyfirvalda —, er ekki
öfundsvert af sinu hlut-
skipti. Þaö hefur enga
lagalega skilgreiningu á
klámi viö aö styöjast og
veröur aö brúka sitt
persónulega mat. Núver-
andi reglur I þessum efnum
eru okkur einvöröungu til
háöungar, eins og raunin
varö á I fyrravetur á kvik-
myndahátiöinni. Ekki sist
kemur misræmiö fram I
þvl mati aö i kvikmyndum
sé ofbeldi skaöminna en
kynlif. Eru menn ekki sam-
mála um aö þaö sé fölsun á
raunveruleikanum?
Þessi kvikmynd er þvi
gott tilefni til uppstokkunn-
ar á þeim reglum eöa
óreglu sem gildir i islensku
kvikmyndaeftirliti. Viö
slika endurskoöun er þaö
grundvaliaratriöi aö menn
geri sér ljóst aö fullnægj-
andi mælikvaröi á hvaö sé
klám er ekki til. Ég get
komiö meö drjúgan rök-
stuöning fyrir þvl hvers
vegna ég tel Veldi tilfinn-
inganna ekki klám, en ég
veit lika aö aörir geta kom-
iö meö rök um hiö gagn-
stæöa. Klám er persónulegt
smekksatriöi, bundiö viö
innræti, uppeldi, viöhorfi
hvers og eins, þegar allt
kemur til alls. Þvi er nauö-
synlegt aö aflétta siöferöis-
eftirliti af þessu tagi meö
kvikmyndum, og vel aö
merkja: þá á ég viö sýning-
ar fyrir fulloröna. Sjálfsagt
er aö aldurstakmarkanir
séu áfram i höndum kvik-
myndaeftirlitsins. Afnám
geöþóttaákvaröana og rit-
skoöunará kvikmyndum er
þaö eina sem getur komiö I
veg fyrir mistök á borö viö
banniö á Veldi tilfinning-
anna. Fyrir löngu er kom-
inn timi til aö myndamáliö
njóti sama tjáningarfrelsis
á Islandi og ritmáliö. Eöa
hvaö segja svokallaöir
„frjálshyggjumenn” um
þaö?
—AÞ
„Börn & dagar” heitir
hljómplata sem væntanleg
er á næstunni frá Hljóm-
plötuútgáfunni og er eitt
stærsta verkefni hennar til
þessa. Á plötunni syngja
Björgvin Halldórsson,
Pálmi Gunnarsson, Ragn-
Þau áttu þátt I plötunni
„Börn & dagar”
Oshima leiöbeinir leikurunum I Veldi tilfinninganna.
Vonandi á sama viö um
fulltrúa hins opinbera sem
skoöaö hafa þessa mynd.
Hér getur ekki veriö
nema um tvennt aö ræöa:
Annaö hvort er klám ekki
skaölegt eöa Veldi tilfinn-
inganna er ekki klám.
Nema hvort tveggja sé.
Fyrra atriöiö er trúlega
rétt (eöa hvaö sagöi ekki
Sigurjón Björnsson,
prófessor I sjónvarpsum-
ræöunum s.l. vetur?) og hiö
siöara i minum augum haf-
iö yfir nokkurn vafa. Vissu-
lega fjallar myndin aö
verulegu marki um kyniif
og vissulega eru samfarir
sýndar æöi oft. Aöalatriöiö
er hins vegar sú listræna
úrvinnsla sem japanski
leikstjórinnNagisaOshima
veitir viöfangsefni sinu.
Veldi tilfinninganna er
mögnuö könnun á
mannlegum ástriöum á
ystu nöf. Kynlifsatriöin
hafa fúllan skáldlegan rök-
stuöning innan myndarinn-
ar og frá kvikmyndalegu
sjónarmiöi eiga þau allt
sameiginlegt meö erótisk-
um málverkum austrænum
og ekkert sameiginlegt
meö klinlskri lágkúru
hreinræktaöra klám-
mynda. Myndin er listræn
heild. Hana á aö sýna
óklippta annars ekki.
Islenska þjóöin mun
vissulega lifa þaö af aö fá
ekki aö sjá Veldi tilfinning-
anna. Hún mun lika lifa þaö
af aö fá aö sjá hana. Hér er
búiö aö gera úlfalda úr
mýflugu. Afturámóti er
þessi kvikmynd gott dæmi
um gjörsamlega úrelt vel-
sæmiseftirlit meö kvik-
myndum hérlendis. Þaö
veslings fólk sem hefurþaö
verkefni aö annast þetta
eftirlit, — þ.e. kvikmynda-