Vísir - 16.12.1978, Blaðsíða 12

12
Laugardagur 16. desember 1978 VISIR
ðeðveik börn vístuð ó hœlum fyrir vangefna:
„Fyrir áratug
sfðan spurðu menn
þeirrar frómu
spurningar, hvort
geðveik böm væru
til á íslandi. Þeirri
spurningu hefur nú
verið svarað ját-
andi. Á íslandi em i
dag 30-50 geðveik
börn á aldrinum
2ja-16 ára og fæst
þeirra fá meðferð
sem talist getur
fullnægjandi”.
Svo segir meðal
annars i stuttri
greinargerð sem
Páll Asgeirsson yf-
irlæknir Geðdeild-
ar Barnaspitala
Hringsins tók sam-
an i tengslum við
fjáröflun fyrir ein-
hverf böm. Fyrir
rösku ári var stofn-
að félag sem heitir
Umsjónarfélag ein-
hverfra bama og
em meðlimir þess
fyrst og fremst for-
eldrar geðveikra
barna og það
starfsfólk sem
mest hefur unnið
með börnin. Við
ræddum við Guðna
Garðarsson for-
mann félagsins, en
fyrst er vitnað aft-
ur i greinargerð
Páls Ásgeirssonar.
Gleymdu börnin
í þjóðfélaginu
Engar úrbætur
„Aðstæðurnar á Islandi eru enn
ekki góðar, þótt mjög hafi þær
batnað með tilkomu barnageð-
deildar. Geðveiki barnanna upp-
götvast oft á mjög ungum aldri
og hefst meðferð þá samstundis
þegar best gegnir. Meðferðin er
mjög oft fólgin i þvi að vista börn-
in á legudeild eða dagdeild, auk
þesssem fjölskylda barnanna fær
rikulegan stuðning. En vegna
fjölda geðveiku eða einhverfu
barnanna nægja hin 15 innlagn-
ingar. og dagdeildarpláss barna-
geðdeildarinnar engan veginn.
Sérstaklega vegna þess að þessi
rúm eiga að duga fyrir allar aðr-
ar tegundir barna með geðtrufl-
anir.
Vegna þessara þrengsla hefur
oft orðið að taka tillit til með-
ferðarþarfa annarra barna á
þann hátt að láta geðveiku börnin
vikja. Þvi miður er oft ekki i
annað hús að venda fyrir þessi
sjúku börn en vistun á stofnunum
fyrir vangefna, þrátt fyrir þaö að
greindarskerðing er ekki fyrir
hendi nema i sumum tilfellanna.
Bættar meðferðaraðstæður
mundu fyrst og fremst vera i þvi
fólgnar að komið væri upp með-
ferðarheimilum og sérhæfðum
skóla fyrir geðveik börn. Sérfræð-
ingar hafa itrekað reynt að vinna
þessari stefnu fylgi hjá stjórn-
völdum, en ekki hefur ennþá tek-
ist að fá nægilegan hljómgrunn.
Engar áætlanir eru fyrir hendi
hjá sjiörnvöldum i dag um aö bæta
þessar meðferðaraðstæöur”.
Hvað er einhverfa?
Orðið einhverfa kemur eflaust
mörgum spánskt fyrir sjónir. Það
er bein þýöing á einu aðalein-
kenninu sem kallað erautismus.
Guðni Garðarsson er spuröur
hvernig þessi sjúkdómur lýsi sér.
„Börnin hverfa að sinum eigin
heimi og eru úr tengslum við um-
hverfið. Einkennin eru breytileg
og það er mismunandi fljótt sem
þau koma i ljós. Hjá sumum
börnum verður þessa vart allt frá
fæðingu, enda er sjúkdómurinn
Barnageðdeild Hringsins
meðfæddur, en hjá öðrum börn-
um verður þetta ekki ljóst fyrr en
þau eru komin á annað ár.
Helstu byrjunareinkennin eru
þau að börnin eru annað hvort
mjög óvær eða vilja helst sofa all-
an sólarhringinn. Siðan fer aö
koma i ljós áberandi áhugaleysi
gagnvart umhverfinu og tengsla-
leysi við foreldra og annað fólk”.
— Er útlit þessara barna eðli-
legt?
„Já. Þau hafa eðlilegt útlit og
likamsþroskinn eins og hjá öðrum
börnum, ef ekkert er meira að. Af
þessum ástæðum getur það tekið
tima fyrir fólk að átta sig á hvað
er á seyði.
Siðan má nefna að þessum
börnum er það sameiginlegt aö
þau leika sér ekki, mörg eru mjög
óróleg og stoppa ekki við neitt,
þau virðast ekki skynja hættur
og þurfa þvi mikið eftirlit.
Sum barnanna eru þannig aö
þau leita mikiö út en önnur vilja
ekki fara út, heldur vera ein inni i
horni”?
öll börn geta náð
árangri
Þá kom það fram i samtalinu
viö Guðna að sum þessara barna
tala aldrei og reyna það ekki.
Sum tala það sem kallað er berg-
málstal, apa þá eftir og oft er það
þá siðasta orð i setningu. Oft er
mjög erfitt að gera sér grein fyrir
hvað þau skilja og hvað þau skilja
ekki. En hvernig er hægt að
hjálpa einhverfu börnunum?
„Það er mjög mikilvægt að
börnin finnist sem fyrst og sjúk-
dómurinn verði greindur.
Samkvæmt könnun sem Guö-
mundur T. Magnússon læknir
gerði þá eru 15 af hverjum 19 geð-
veikum börnum einhverf”,
sagöi Guðni Garðarsson.
„Þeim mun fyrr sem sjúkdóm-
urinn er greindur þeim mun betri
möguleikar eru á að ná árangri.
öll geta börnin náð nokkrum
árangri og sum orðið næsta eðli-
leg. Það eru sterkar llkur á að
mestur hluti einhverfra barna
geti náð að verða öryrkjar á ein-
hverju stigi frá þvi að vera al-
gjörir sjúklingar”.
Möguleilcar á meðferð
I upphafi var vitnað I orð Páls
Asgeirssonar yfirlæknis um þá
möguleika sem fyrir hendi eru á
að hjálpa einhverfum börnum.
„Fæst þeirra fá meöferðsem tal-
ist getur fullnægjandi”, stendur
þar.
„Geödeild Barnaspltala
Texti: Sœmundur Guðvinsson