Vísir - 18.10.1979, Blaðsíða 9

9
VÍSIR
Fimjmtudagur 18. október 1979
HEROP k HÆPNUM FORSENDUM
Mi&vikudaginn 10. október sl. birtist i dagbla&inu VIsi ne&anmáls-
grein eftir Árna Árnason, framkvæmdastjóra Verslunarrá&s Is-
iands undir fyrirsögninni SVEFNLYF. Ræ&st Árni þar af hörku á
reglur þær um 35% innborgunarskyldu á innflutt hásgögn, sem vlö-
skiptaráöuneytið ákvaö aö leggja á fram til ársloka 1980 skv.tillögu
i&na&arrá&uneytisins. Megininntakib f grein Árna er aO Innborgun-
arskyldan sé til komin vegna óska frá „ýmsum iOna&armönnum”
án undanfarandi könnunar á gildi slikrar a&geröar. Einnig virOist
honum „skyndileg, en ekki endilega varanleg aukning innflutnings
þessara vara á sl. ári hafa ýtt undir þessar fljótfærnislegu a&gerö-
ir”. Þá segir þar, aö i ftariegri könnun Verslunarrá&s á áhrifum
innborgunarskyldu, bæ&i almennt og f þessu tilviki, hafi veriö kom-
ist aö sömu niöurstö&u og fengist hefur úr öllum sifkum athugunum
erlendis, nefnilega þeirri, aö innborgunarskyldan sé gagnslftil og
oftast gagnslaus verndaraögerö.

En þa& er annar galli á gjöf
Njaröar, þvf niöurstaöan úr at-
hugun Verslunarráös lei&ir
fleira I ljós en gagnsleysi aö-
gerðarinnar: „Innborgunar-
skyldan væri i sjálfu sér ekki
umkvörtunarefni ef hún væri
einungis gagnslaus verndaraö-
gerö. En hún er einnig skaöleg”.
Skaösemin er talin i fjórum
atriöum og er efnilega þessi:
1. Framleiöendum er hætt viö
aö glata árvekni sinni I
samkeppni viö erlenda
keppinauta.
2. Stjórnvöld geta skotiö sér
undan raunhæfum aö-
geröum.
3. Aðgerðin er ögrun viö þær
þjóöir, sem viö höfum gert
friverslunarsamninga
við.
4. Innborgunarskyldan getur
skapaö hættulegt fordæmi
fyrir vanþróuö riki t.d. i S-
Ameriku, sem viö seljum
fisk.
Gagnsleysi
Til aö sanna gagnsleysi inn-
borgunarskyldunnar er meö
greininni birt mynd, sem sýnir
hlutfallslega breytingu innflutn-
ings á húsgögnum og innrétting-
um annars vegar og almenns
innflutnings hins vegar á fyrstu
átta mánuðum þessa árs mi&aö
viö sama tima áriö á undan.
Þessi mynd er i sjálfu sér góö,
en á henni er einn veigamikill
galli. Hann er sá, að myndin
nær ekki yfir nógu langan tima,
þ.e.a.s. hún sýnir ekki hver
þróunin var áöur en innborgun-
arskyldan kom til. Heföi t.d.
veriö miöaö viö hlutfallslega
breytingu frá árinu 1976, heföi
linan, sem sýnir hlutfallslega
breytingu I innflutningi hús-
gagna og innréttinga ekki rúm-
ast á einni blaösiöu I venjulegu
dagblaöi miöaö viö sama skala
og er á myndinni hans Arna.
Staöreynd er, aö innflutningur
húsgagna og innréttinga jókst
uggvænlega á árunum 1977 og
1978, en nærri lætur, að þróunin
á þessu ári fylgi þróun almenns
vöruinnflutnings (þegar búiö er
að taka áhrif oliunnar út úr eins
og mun hafa veriö gert I út-
reikningum Verslunarráös, þó
þess væri ekki getiö).
I eftirfarandi töflu er sýnd
þróun þessara mála frá 1975 og
fram á fyrstu 8 mánuöi þessa
árs. Tekiö skal fram, aö tölurn-
ar eru annars vegar heildarinn-
flutningur og hins vegar hús-
gögn (innflutningsflokkur 82) i
Hagtiöindum Hagstofu Islands,
en þar á meöal eru nokkrir
vöruflokkar, sem innborgunar-
skyldan nær ekki til, s.s. dýnur,
húsgögn til læknisa&geröa og
hlutar til húsgagna. Þessir liöir
breyta litlu I heildarmyndinni
og þvi er flokkun Hagstofunnar
hér látin standa, þar sem
sundurliöun skortir á fyrri árum
til samanburöar. Miöaö er viö
meöalgengi $ á hverju timabili.
Af þessum tölum má sjá, aö
innflutningur húsgagna jókst
milli áranna 1976 og 1977 um
rúm 123% (reiknað I $) og slðan
enn um tæp 60% milli ára 1977 til
1978. Hins vegar viröist inn-
flutningur húsgagna og innrétt-
inga I heild nær óbreyttur á
fyrstu 8 mánuðum þessa árs frá
árinu á undan. I umræddri grein
Arna Arnasonar I VIsi er niður-
staðan 5% samdráttur i inn-
flutningi gjaldskyldra húsgagna
og innréttinga á sama tima.
Mismunurinn mun einkum stafa
af þvi, aö innflutningur hluta til
húsgagna, sem undanþeginn er
innborgunarskyldu og ekki er
inn I athugun Verslunarráös Is-
lands, hefur aukist stórlega á
þessu ári. Skýringin er þvi aftur
sennilega sú, aö húsgagnainn-
flytjendur reyna að fara I kring-
um innborgunarskylduna með
þvi að flytja inn ósamsett hús-
gögn.
Erfitt er aö fullyröa um, hver
þróunin heföi oröiö i innflutningi
húsgagna og innréttinga á þessu
ári, ef innborgunarskyldan
hefði ekki komiö til. Hins vegar
er augljóst aö gifurleg aukning
innflutnings undanfarin ár
hefur ekki haldiö áfram á þessu
ári. Vissulega væri þaö ánægju-
legt, ef ástæðan væri sú, aö
samkeppnisaðstaöa innlends
iönaöar heföi batnaö til muna
frá siðara ári, þrátt fyrir tolla-
lækkun um siöustu áramót.
Ekki viröist þaö þó liklegt.
Varla veröur heldur hagstæöari
gengisþróun þakkaö. Ahrif inn-
borgunarskyldunnar veröuc
varla metin meö neinni ná-
kvæmni, þar sem svo mörg önn-
ur atriði hafa áhrif, en telja
verður óvarlegt aö halda þvi
fram að hún hafi engin áhrif.
Það hefur oröiö alger stefnu-
breyting I þróun innflutnings á
húsgögnum og innréttingum á
fyrstu mánuöum þessa árs.
Skaðsemi
Sú hætta, sem Arni bendir á,
aö innlendir framleiöendur
sofni á veröinum er vissulega
fyrir hendi, ef um væri að ræöa
stórvægilega og langvarandi
verndar- eöa stuöningsaögerö,
en þar sem hér er um aö tefla
bráðabirgöaaögerö (til tveggja
ára) og auk þess ekki mjög á-
hrifamikla, viröist sú hætta
minni en ella. Þar sem Arni
telur hana gagnslausa ætti þetta
atriöi ekki að halda fyrir honum
vöku.
Hitt er mun alvarlegra, ef
stjórnvöld ætla aö skjóta sér
undan raunhæfum aögeröum
eða telja, aö meö innborgunar-
skyldunni hafi veriö fundin var-
anleg lausn á vandamálum
þessarar iöngreinar. Þvi veröur
ekki móti mælt, aö ákveönar aö-
geröir eru I gangi I húsgagna-
iönaöinum til aö auka þar fram-
leiöni og bæta samkeppnisaö-
stööu, en þær aögeröir eru
hvergi nærri nógu öflugar né
Tima- bil Me&al- gengi $ Heildar- innfl. imillj.l Visitala Húsg. innfl. I millj.t Húsg.innfl.i hlutfalli af heildar- Visit. innfl.0/00
1975 152.17 493.28 105.0 3.01 104.5 6.10
1976 182.31 469.86 100.0 2.88 100.0 6.12
1977 199.29 607.00 129.2 6.43 223.3 10.60
1978 272.14 677.30 144.1 10.26 356.3 15.14
Jan.-ág.
1978 251.45 443.91 6.07 13.67
jan.-ág.
1979 | 337.47 490.91 6.15 12.52
markvissar, til þess aö þær skili
verulegum árangri á þeim
skamma tima, sem nú er til
stefnu, þar til tollar falla endan-
lega niöur og innborgunarskyld-
an verður afnumin.
Um þaö atriöi aö innborgun-
arskyldan sé ögrun viö þær
þjóöir, sem viö höfum gert fri-
verslunarsamninga viö, má
segja, aö slikar tlmabundnar
aðgerðir til aöstoöar einstökum
greinum eru heimilar og raunar
frá upphafi ráö fyrir þvi gert aö
til þeirra gæti þurft aö gripa.
Þessi umrædda a&gerö var aö
visu ákveöin án fenginnar sam-
þykktar, en aö þvi er EFTA
varöar hefur hún veriö sam-
þykkt, en aöeins til 18 mána&a,
þ.e. til 8. júli 1980. 1 þessu sam-
bandi má heldur ekki gleyma
þvi, aö vandi islensks hús-
gangaiönaöar stafar aö veru-
legu leyti af styrktaraögeröum
við húsgagnaiönaö I löndum fri-
verslunarsamtakanna. Ef
verndaraögeröir okkar eru frá-
hvarf frá friverslun, hafa þjóöir
innan þessara samtaka gefiö til-
efni til þeirra. Þaö er þvi spurn-
ing hver ögrar hverjum. Hitt er
svo annað mál, hvort ekki heföi
veriö réttara aö beita öörum aö-
ferðum en innborgunarskyldu
til aö mæta þessum vanda. Má I
þvi sambandi minna á heimild-
arákvæöi tollskrár um undir-
borös- og jöfnunartolla.
Fjóröa atriðiö, sem nefnt var
sem dæmi um skaösemi inn-
þegar um mitt ár 1977 fram á
frestun frekari tollalækkana.
Þetta var sföan Itrekaö 1978, en
þvi var ekki sinn þá — þvl miö-
ur.
Aö þvi er varöar þörfina fyrir
sérstakar aögerðir I þessari iön-
grein, má nefna, aö uppbygging
neöanmóls
Sveinn Hannesson, vi&skipta-
fræ&ingur skrifar hér I tilefni
greinar Árna Arnasonar, fram-
kvæmdastjóra VerslunarráOs
tslands á dögunum, og segir, aö
innborgunarskyldunni á innflutt
húsgögn þurfi aO fylgja eftir
meö raunhæfum stu&ningi og
úrbótum I aöstöOumálum
þessarar greinar húsgagnai&n-
aöarins.
hefur nú, aö höföu samráöi viö
(örfáa) framleiöendur og selj
endur húsgagna I samtökunum
tekiö undir kröfuna um niöur
fellingu innborgunarskyldunn
ar. Er þaö viröingarvert aö hafa
þá aðila meö I ráðum, en :
Morgunblaöinu 11. okt., þar sem
enn er fjallaö um þetta mál,
kemur raunar fram, aö ekki
voru allir sammála Arna um
gangsleysi innborgunarskyld-
unnar. Ekki er heldur grunlaust
um, að innan raöa Félags Is-
lenskra iönrekenda séu aðilar,
sem ekki eru sammála stefnu
félagsins I þessu máli, þó frá
þeim hafi litiö heyrst.
Arni segir I grein sinni, aö þar
sem Verslunarráö tslands og
Félag islenskra iönrekenda séu
sama sinnis i andstööunni, sé
„spurning i hvers þágu innborg-
unarskyldunni sé haldiö á-
fram”. Landssamband iönaöar-
manna, Félag húsgagna- og inn-
réttingaframleiöenda og sam-
tök launþega i þessari iöngrein
hafa stutt þessa aögerö og telja
hana koma aö gagni til aö
sporna nokkuö viö sivaxandi
innflutningi húsgagna og inn-
réttinga. Innan Félags Islenskra
iðnrekenda og Verslunarráös
tslands eru aö sönnu framleiö-
endur I þessum iönaöi, en þeir
tala ekki fyrir munn alls hús-
gagnaiðnaðar I landinu. Raunar
er afstaða ýmissa innan þessara
samtaka óljós — aðrir eru
neöanmóls
1 byrjun þessa árs gerBi viBskiptaráðuneytiB.aB
ósk iBnaðarráBherra, innflytjendum htlsgagna og
innrþttinga skylt að greiBa fjárhæð, sem næmi
35% af verBmæti þessa innflutnings inn á bundinn
reikning I SeBlabankanum. Féð er bundið i 90
daga, en reglurnar eiga aB gilda til ársloka 1980.
Þessi ákvörBun var tekin meB mjög skömmum
fyrirvara, einkum vegna óska frá ýmsum
iðnaBarmönnum, og aB þvi er virBist án undan-
farandi könnunar á gildi slikrar aðgerBar. VirBist
skyndileg, en ekki endilega varanleg aukning og innréttinga einungis
innflutnings þessara vara á sl. ári, hafa ýtt undir ** minni pn á ,!ama ,,ma
þessar fljótfæmislegu aögeröir.
Margreyni aögerö
Innborgunarskylda er marg-
reynd verndaraögerö I ýmsum
vanþróuöum rjkjum. Allar at-
hugánir á innborgunarskyldu
erlendis sýna, aö hún er gagns-
lltil og oftast gagnslaus
verndaraögerö, enda mæla sér-
fræöingar á þessu sviöi almennt
gegn þvi, aö innborgunarskyldu
sé beitt. 1 Itarlegri athugun á
vegum Verzlunarráösins á
áhrifum innborgunarskyldu,
bæöi almennt og I þessu tilviki,
er komizt aö sömu niöurstööu.
Einu merkjanlegu áhrifin af
35% innborgunarskyldunni eru I
janúar og febrúar, sem eru
fyrstu tveir mánuöir gildistim-
ans. Siöan hverfa áhrifin.
A meöfylgjandi llnuriti kemur
þessi þróun ljóslega fram. A
Unuritinu er sýnt, hversu hlut-
fallslega innflutningur á hús-
gögnum og innréttingum annars
vegar og almennur innflutning-
ur hins vegar er meiri eöa minnl
en á sama tlma á sl. ári.miöaö
viö fast gengi. Strax I marz er
jafnvægi náö og slöan fylgir
þróunin almennum innflutningi.
Þó er ekki enn hægt aö fullyröa,
aö innborgunarskyldan hafi haft
áhrif fyrstu tvo mánuöi ársins,
þvi aö ýmislegt bendir til, aö sá
samdráttur fýlgi almennum
samdrætti, sem varö I sölu þess-
ara vara l ársbyrjun.
Ráðherra snýr við
staðreyndum
Hér I blaöinu sl. föstudag er
haft eftir iönaöarráöherra af
60t
Iönþingi, aö innflutningur hús-
gagna og innréttinga hafi dreg-
izt saman um 15% fyrstu sex
mánuöi ársins. Er haft eftir
honum „aö farmannaverkfalliö
hafi haft einhver áhrif þarna, en
augljóst sé, aö innborgunar-
skyldan hefur haft umtalsverö
áhrif.” Hér er staöreyndum
snúiö viö, aðgeröum ráöherrans
I hag eins og augljóst er af linu-
ritinu. Mestu samdráttaráhrifin
fylgja farmannaverkfallinu og I
ágúst sýnir innflutningur hús-
gagna og innréttinga örari
aukningu en almennur innflutn-
ingur. Fyrstu átta mánuöi árs-
ins er innflutningur húsgagna
og innréttinga einungis oröinn
5% minni en á sama tlma I fyrra
miöaö viö fast gengi.
Skaðsemi inn-
borgunarskyldunnar
Innborgunarskylda væri I
sjáifu sér ekkert umkvörtunar-
efni, ef hún væri einungis
gagnslaus verndaraögerö. En
hún er einnig skaöleg. Skaösem-
in er einkum bessi:
• Framleiöendur kunna aö telja
sig hljóta einhverja vernd
vegna innborgunarskyldunn-
ar og halda þvi ekki árvekni
sinni sem skyldi i samkeppni
viö erlenda seljendur.
• Stjórnvöld fá skotiö sér undan
raunhcfum a&ger&um, sem
gætu broliö ringulrei&arþjóö-
félag þessa áratugar á bak
aftur og skapaö e&lileg skil-
yröi til atvinnurekstrar I
landinu.
sInnborgunarskyldan er
óneitanlega verndaraögerö.
þótt misheppnuO sé, og þvl
fráhvarf frá frlverzlunar-
stefnunni, og ögrun viO þær
þjóöir, sem viö höfum gert
friverzlunarsamninga viö.
• Loks má nefna, a& inn-
borgunarskyIda i sinni gróf-
ustu mynd er algengt úrræ&i I
mörgum löndum. þar sem viö
eigum mikllsver&ra útflutn-
ingsmarka&a aö gæta. Okkar
fiskútflytjendur komast þvi I
mikinn vanda viö aft fá sllkar
reglur afnumdar erlendis.
1 1 r"8pn|—rgteiig—“ HIi-TrALl£L£G AUr'.TiG (MimiU:;) INNFUfTNINGS 1)7? TBÁS-K'A 't'.'Á ’. -7-
r.iEV tf) VIÐ ASTCLNCI
_Ai:n<' V1'ru
r\
in \ ?.öpr, _ ré 11 i T ,p.ir

Arni Arnason framkvæmda-
stjóri Verslunarrá&s tslands
fjallar hér um skyldu innflytj-
enda húsgagna og innréttlnga til
a& grei&a 35% innborgunar-
gjald, er tekift var upp I byrjun
þessa árs. Hann segir m.a.:
„Innborgunarskylda er marg-
reynd verndaraögerö f ýmsum
vanþróuöui-i rlkjum. Allar at-
huganir á innborgunarskyldu
erlendis sýna, aö hún er gagns-
IIUI og oftast gagnslaus vernd-
ara&gerö”.
þegar t.d. S-Amerikumenn
geta bent á. aö viö gerum ná-
kvæmlega þaö sama sjálflr.
t slöasta mánuöi fjölluöu
framleiöendur og seljendur hús-
gagna og innréttinga I
Verzlunarráöi Islands um áhrif
innborgunarskyldunnar. Niöur-
staöan varö su, aö óska þess, aö
innborgunarskyldan yröi felld
niöur I áföngum, fyrir næstu
áramót. Verzlunarráöiö er ekki
eitt I þessari afstööu og hefur
Félag Isl. iönrekenda einnig iýst I
sig mótfalliö innborgunarskyld- '
unni. Þaö er þvl spurning I '
hvers þágu innborgunarskyld-
unni er haldiö áfram.
Marka þarf uppbyggj- |
andi atvinnustefnu
Þótt menn séu þannig aö
ýmsu leyti sammála um gagns-
leysi innborgunarskyldunnar og
jafnvel um skaösemi hennar, er
ekki þar meö sagt, aö iönaöt"
um og Islenzkum atvinnurekt
almennt sé ekkert aö vanbi'
aöi. Þvert á móti hafa skilyr
til atvinnurekstrar fariö st-
versnandi á þessum áratu*
Leggstallt á eitt: Vaxandi verö-
bólga, samfelld veröstöövun,
vaxandi skattheimta, erfiöari
lánamöguleikar og gengis-
skráning, sem langtimum sam-
an hefur veriö vægast sagt
óraunhæf Fyrir þessar sakir
má þaö ekki dragast öllu lengur,
aö mörkuö veröi uppbyggjandi
atvinnustefna I þessu landi, sem
skapi innlendum atvinnurekstri
stööugt veröiag, raunhæfa
gengisskráningu, hóflega skatt
lagningu. eölilegan aögang aö
fjármagm og frjálsa verömynd-
Neöanmálsgrein Arna Árnasonar undir yfirskriftinni Svefnlyf er gerö aö umtalsefni I þessari grein
Sveins Hannessonar.
borgunarskyldunnar, þ.e.a.s.
fordæmi fyrir „vanþróaða”
fiskkaupendur I S-Ameriku þarf
varla aö ræöa svo fjarlægt sem
það er. Haföi enginn áhyggjur
af slæmu fordæmi, sem skapaö-
ist vegna innborgunarskyldu af
hráefnakaupum til þessa iönaö-
ar, sem loks var afnumin um
sl&ustu áramót og haföi þá staö-
iö lengi?
Hvers vegna er
aðgerða þörf?
Uggvænleg aukning innflutn-
ings húsgagna og innréttinga
undanfarin ár varð til þess, aö
stjórnvöld sáu um slöir, aö
grípa varö til einhverra aö-
geröa. Framleiðendur I þessari
iöngrein höföu árangurslaust
bent á, aö i óefni stefndi og fóru
fór þar hægt af staö á þeim 10
ára aölögunartíma, sem nú er
senn á enda. Sennilegt er einnig,
aö hún taki lengri tima I þessari
iöngrein en mörgum öörum af
ýmsum ástæöum, sem hér yröi
of langt mál aö gera skil. Þá má
nefna, að úrbætur 1 a&stö&umál-
um þessarar iöngreinar hafa
gengiö hægt og veriö lítt mark-
vissar. Dæmi þvi til sönnunar
er, hversu hægt tollar af aöföng-
um lækkuöu svo og þaö aö lán-
um til fjárfestingar hefur ekki
verið fylgt eftir meö viöunandi
rekstrarlánum.
Félag islenskra iðnrekenda
hafði áöur mótmælt innborgun-
arskyldunni, þar sem nú (I
þessu máli a.m.k.) skyldi eitt
yfir allan iönaö ganga og séraö-
geröir I einstökum greinum af
hinu illa. Verslunarráö Islands
blendnir i trúnni og stunda jöfn-
um höndum framleiðslu og inn-
flutning.
Allir þeir sem á annaö borö
bera hag þessa iönaðar fyrir
brjósti, (eöa segjast a.m.k. gera
þaö), eru sammála um, að inn-
borgunarskyldan sé ekki fram-
tiöarlausn, heldur bráöabirgöa
varnaraögerö. Henni þarf aö
fylgja eftir meö raunhæfum
stuðningi og úrbótum i aðstöðu-
málum þessa iönaöar. Er til of
mikils mælst, aö Félag is-
lenskra iönrekenda og Verslun-
arráö Islands sýni vilja sinn I
verki, meö þvi aö beita fremur
kröftum sinum til þess aö stu&la
aö eflingu þessa iðnaöar fremur
en afnámi takmarka&rar og
timabundinnar verndar, sem
hann nú nýtur?
Reykjavik, 15. október 1979