Morgunblaðið - 14.11.2001, Blaðsíða 30

UMRÆÐAN
30 MIÐVIKUDAGUR 14. NÓVEMBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
Tilboðsdagar
Ferbox
Zenith hurðir og hliðar
Handklæðaofnar
Hvítir og krómaðir
Handlaugar
IFÖ-IDO-Sphinx
Einnar handar tæki
Neve - Feliu - Kludi
Mora-Grohe
Hitastillitæki
Huber - Mora - Grohe
WC
Ifö - Ido
Macro
Heilir klefar
Macro
Rúnnaðar hurðir
Ferbox - Adria
Sturtuhorn
Hert gler - segullokun
Hurðir, stærðir 70-112 cm
Tilboð frá kr. 17.666
Hliðar, stærðir 68-90 cm
Tilboð frá kr. 9.692
Hæð 76.5-120-181
Breidd 50 og 60 cm
Tilboð frá kr. 10.896
Sturtutæki frá kr. 9.206
Baðtæki frá kr. 12.557
Handl.tæki frá kr. 5.270
Eldhústæki frá kr. 6.036
Rúnnaðir eða hornopnun
72x92, 82x82,
82x92, 92x92
Rúnnaðir
Tilboð frá kr. 56.482
Hornopnun
Tilboð frá kr. 45.893
M. hurð að framan
82x82, 92x92
Tilboð frá kr. 49.031
Hert gler - segullokun
Stillanleg stærð
70-80 cm
Tilboð frá kr. 18.774
80-90 cm
Tilboð frá kr. 19.596
Á vegg - tilboð frá kr. 4.446
Í borði - tilboð frá kr. 8.359
Hert gler - segullokun
70x90, 80x80,
80x90, 90x90
Tilboð frá kr. 36.755
Rúnnaðir botnar m. svuntu
Tilboð frá 15.127
• WC IFÖ án setu
• frá kr. 19.752
• WC setur
• frá kr.1.527 til 7.563
• WC IDO gólfstútur með
• setu kr. 24.929
Ármúla 21 - sími 533 2020
Einnig tilboð
á öðrum
klefum og
hreinlætis-
tækjum.
• Baðkör frá kr. 10.973
• Sturtubotnar frá kr. 4.385
• Stálvaskar frá kr. 4.777
HINN 14. og 15.
nóvember verða
Starfsdagar haldnir í
Háskóla Íslands í
annað sinn en þeir
voru fyrst haldnir fyr-
ir ári. Starfsdagar eru
samstarfsverkefni At-
vinnumiðstöðvar stúd-
enta og atvinnulífs-
nefndar Stúdentaráðs
HÍ. Tilgangurinn með
þeim er að fá fyrir-
tæki af sem breiðust-
um vettvangi til að
koma í Háskólann og
kynna starfsmanna-
stefnu sína, menntun-
arsamsetningu starfs-
fólksins og hvernig þau sjá fyrir
sér framtíðarstarfsmenn fyrirtæk-
isins.
Tengsl Háskólans
og atvinnulífsins
Mjög mikilvægt er að nemendur
sem stunda háskólanám fái
snemma tækifæri til að kynna sér
þær kröfur sem atvinnulífið gerir
til menntunar starfsmanna sinna
og fylgjast með þeirri þróun sem
sífellt á sér stað í
þessum efnum. Þann-
ig geta háskólanemar
fengið tækifæri til að
haga samsetningu
námsins að einhverju
leyti eftir þörfum at-
vinnulífsins. Í því
sambandi má nefna að
þverfaglegt nám inn-
an skólans hefur sí-
fellt verið að aukast
og því eiga stúdentar
greiðari aðgang að
valkúrsum, jafnvel við
aðrar skorir og deildir
og geta þannig frekar
sniðið námið að þeim
hugmyndum sem at-
vinnulífið setur fram.
Fyrirtæki gera sífellt meiri kröf-
ur til menntunar starfsfólks síns.
Mikilvægt er fyrir stúdenta að sjá
hvernig ólík menntun getur nýst í
starfi og eru Starfsdagar í Háskóla
Íslands til þess fallnir að veita
nemendum tækifæri á þessari sýn.
Sjáumst á Starfsdögum
Fyrirkomulag Starfsdaga er
þannig að haldnir eru stuttir há-
Starfsdagar í
Háskóla Íslands
Kolbrún
Benediktsdóttir
Í DAG, 14. nóvem-
ber, er alþjóða sykur-
sýkisdagurinn. Alþjóða
sykursýkissambandið
hefur ákveðið að til-
einka þennan dag bar-
áttu gegn hjarta- og
æðasjúkdómum hjá
sykursjúkum. Það eru
ríkar ástæður fyrir
þessari ákvörðun.
Hjarta- og æðasjúk-
dómar eru algengasta
dánarorsök fólks með
sykursýki. Nýlegar
rannsóknir frá Bret-
landi sýna að hjarta-
sjúkdómur var dánar-
orsök hjá sykursjúkum
í meira en helmingi tilfella. 15%
þeirra sem dóu vegna kransæða-
sjúkdóms voru með sykursýki.
Tíðni sykursýki eykst jafnt og
þétt í heiminum og nálgast óðfluga
200 milljónir. Spáð er geigvænlegri
aukningu á næstu 25 árum og er tal-
að um að nefna megi sjúkdóminn
faraldur 21. aldarinnar. Nokkrar
ástæður eru tilgreindar svo sem
betri greining sjúkdómsins, langlífi
og óæskilegur lífsstíll sem hefur leitt
til verulegrar þyngdaraukningar hjá
íbúum flestra þjóða á síðustu áratug-
um. Er svo komið að víða er meira en
helmingur íbúa í yfirþyngd. Nýlegar
rannsóknir frá Hjartavernd sýndu
6-7 kg þyngdaraukningu á 20 ára
tímabili hjá fólki á aldrinum 45-65
ára. Sykursýki er aðal-
lega skipt í 2 flokka
sem eru: Tegund 1 sem
byrjar oftast á unga
aldri og er þessum ein-
staklingum insúlin lífs-
nauðsynlegt. Tegund 2
sem greinist yfirleitt
eftir miðjan aldur og
vex tíðnin mjög eftir 65
ára aldur.
Oft eru einkennin hjá
þessum hópi lítil og
stundum greinist ekki
sjúkdómurinn fyrr en
komnir eru fylgikvillar
sjúkdómsins. Með vax-
andi ofþyngd er sykur-
sýki, tegund 2, nú farin
að greinast í vaxandi mæli hjá ungu
fólki og jafnvel börnum.
Fólk með sykursýki er í 2-4 sinn-
um meiri hættu að fá æðakölkun
sem leiðir til hjarta- og æðasjúk-
dóma. Þessum sjúkdómum er aðal-
lega skipt í þrennt: Hjartasjúkdóm-
ar, t.d. hjartaverkur vegna
kransæðaþrengsla, kransæðastífla,
hjartabilun og skyndidauði. Heila-
sjúkdómar, t.d. heilaáföll vegna æða-
kölkunar í slagæðum og heilabilun.
Slagæðasjúkdómar í útlimum, t.d.
blóðþurrð í fótleggjum sem gefur
sérstaklega einkenni við áreynslu,
sár á fótum sem geta leitt til dreps í
vefjum.
Mikilvægt er að sykursjúkir þekki
áhættuþætti í sambandi við hjarta-
og æðasjúkdóma og geri ráðstafanir
til að draga úr þeim eins og mögu-
legt er. Helstu áhættuþættir fyrir
utan sykursýki eru: Reykingar, of-
fita (sérlega fitusöfnun um mittið),
kyrrseta, háþrýstingur, blóðfit-
uröskun, fjölskyldusaga um hjarta-
og æðasjúkdóma og óhófleg áfeng-
isnotkun. Með réttu líferni og oft
breyttum lífsstíl er hægt að hafa
verulega áhrif á þessa þætti til góðs.
Þeir sem eru í yfirþyngd þurfa að
léttast. Rannsóknir sýna að 5-10 kg
megrun hefur mjög jákvæð áhrif.
Leggja skal áherslu á fitusnautt,
saltsnautt fæði en auk þess græn-
meti og ávexti. Að sjálfsögðu á eng-
inn að reykja. Regluleg hreyfing
ætti að vera hluti af daglegu lífi, t.d.
ganga 30 mínútur á dag. Þeir sem
hafa sykursýki eiga að láta fylgjast
vel með blóðþrýstingi og fituefnum í
blóði og ná sem bestri sykurstjórn-
un. Margar alþjóðlegar rannsóknir
hafa sýnt fram á gagnsemi þessa.
Ýmis lyf hafa komið á markaðinn á
seinni árum sem hjálpa okkur veru-
lega í þessari mikilvægu baráttu.
Sykursýki og
æðasjúkdómar
Gunnar
Valtýsson
Sykursýki
Fólk með sykursýki,
segir Gunnar Valtýs-
son, er í 2–4 sinnum
meiri hættu að fá
æðakölkun sem
leiðir til hjarta- og
æðasjúkdóma.
Höfundur er læknir.
SÍÐUSTU daga
hafa brottkastsmynd-
irnar verið á allra
vörum, enda með fá-
dæmum. Öllum ofbýð-
ur sú umgengni um
sameiginlegar auð-
lindir okkar sem þar
birtist og enginn get-
ur varið hana. Miklar
umræður eru því um
brottkast, hvar orsak-
irnar sé að finna, ekki
síst hvernig stöðva
megi þetta siðleysi og
lögbrot.
Kvótinn
Margir telja orsak-
anna að leita í kvótakerfinu: sjó-
menn neyðist til að henda afla. En
svo stórum og verðmætum fiski
sást kastað af snurvoðarbátnum að
þessi rök standast ekki. Þegar af-
koma útgerðar og sjávarútvegsins
er í betra lagi, sjómenn komast vel
af og efnahagur landsmanna með
ágætum, er ekki hægt að sýna
fram á neyðarrétt.
Meðal spurninga sem fréttin
svaraði ekki er hvort hún á að rök-
styðja skoðanir þeirra sem að
henni standa á kvótakerfinu. Auð-
vitað mega menn hafa skoðanir.
Hins vegar er mjög oft ástæða til
að spyrja hvort fréttamenn,
stjórnendur fjölmiðla eða aðrir
sem eiga hlut að frétt hafi valið
fréttaefni til að rökstyðja skoðanir
sínar. Hvers vegna eru þessar
fréttamyndir teknar einmitt þessa
róðrardaga en sagt að aðra daga
sé miklu minna brottkast, jafnvel
ekkert? Á hinn bóginn verður ekki
undan því vikist að brottkast er
stundað. Það hófst ekki með
kvótakerfinu, það fylgir fiskveið-
um en ekki stjórn fiskveiða. Það er
ólíðandi siðleysi og lögbrot sem
verður að linna.
Úrræði gegn brottkasti eru ekki
auðfundin. Sjávarútvegsráðherra
hefur beitt sér fyrir breytingum á
lögum og reglum í þessu efni.
Framsalsheimildir fiskveiðistjórn-
arlaganna eru árangursríkustu
ákvæðin í þessu sambandi. Þau
gera mönnum kleift að leigja til
sín kvóta, og nú er hægt að færa
kvóta til skips eftir að
veitt var umfram.
Mikilvæg ákvæði eru
um sveigjanleika til
að veiða umfram afla-
heimildir og rétt skip-
stjórnarmanna til að
skilgreina afla utan
kvóta. Alls nema þess-
ar heimildir tugum
prósenta af aflaheim-
ildum. Þær staðhæf-
ingar að lögin geri
mönnum það ómögu-
legt að koma með all-
an afla að landi stand-
ast ekki þegar vel er
að gáð. Þeir sem vilja
ganga vel um auð-
lindina geta starfað innan ramma
laganna. Eins og ævinlega er vilji
það sem þarf.
Sáttin
Með kosningu auðlindanefndar á
Alþingi fyrir síðustu kosningar
hófust sáttaumleitanir í deilunum
um fiskveiðistjórnkerfið. Tillagan
var flutt af þáverandi þingmönnum
Alþýðubandalagsins, meiri hluti
þeirra eru nú þingmenn Vinstri-
hreyfingarinnar – græns framboðs
(VG), þ. á m. formaður þess, minni
hluti þeirra eru nú þingmenn Sam-
fylkingarinnar þ. á m. varaformað-
ur hennar, sem var fyrsti flutn-
ingsmaður. Í tillögunni var
sérstaklega tekið fram hóflegt
auðlindagjald sem var einnig til-
greint í ályktun Alþingis við kosn-
ingu nefndarinnar.
Í starfi nefndarinnar, þar sem
voru m.a. alþingismenn stjórnar-
andstöðunnar, þ. á m. Samfylking-
arinnar og VG, varð sú niðurstaða
að andstæðingar auðlindagjalds
gengu til þeirrar sáttar að koma á
hóflegu auðlindagjaldi. Nefndin
skilgreindi tvær leiðir: fyrningu
með innköllun allra aflaheimilda
og uppboðssölu þeirra; ellegar
álagningu gjalds í ljósi afkomu
sjávarútvegsins.
Síðar var skipuð nefnd til að
endurskoða löggjöfina um stjórn
fiskveiða og áttu einnig þar sæti
þingmenn stjórnarandstöðunnar,
þ. á m. Samfylkingarinnar og VG.
Meiri hluti hennar hefur lagt til að
Allra
meina bót?
Árni Ragnar
Árnason