Morgunblaðið - 15.11.2001, Blaðsíða 2

2 C FIMMTUDAGUR 15. NÓVEMBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ














































































































NFRÉTTIR SAMKEPPNI GJALDMIÐLA/5 SVISSNESKIR SJÓÐIR/6 ERFIÐAR AÐSTÆÐUR/14

     



     










 !

  


  
 

    

"#$%& '
 
  ()*+
BROTTKAST á fiski er mikið til umræðu um þessar mundireftir birtingu mynda af stórfelldu brottkasti tveggja báta.Fyrst í stað var því leynt hverjir bátarnir og skipstjórarþeirra væru, en þeir hafa nú komið fram í dagsljósið og af-
saka brottkastið með því að verð á leigukvóta sé svo hátt, hafi
hækkað svo mikið að undanförnu, að þeir geti aðeins komið með
verðmætasta fiskinn að landi. Ódýrari fiski sé því hent. Jafnframt
segja þeir að hvatinn til brottkasts felist í kvótakerfinu. Sé litið á
verð á leigukvóta kemur í ljós að í apríl árið 2000 var meðal-
leiguverð á þorski á kvótaþingi 121,50 krónur. Nú er það um 150
krónur. Frá apríl í fyrra hefur verð á fiskmörkuðum hækkað
meira en verð á leigukvóta eða um nálægt 30%. Bara þess vegna
eru þeir sem gera út á leigukvóta og selja á markaði betur settir
nú en í apríl í fyrra. Að auki hefur verð á olíu lækkað að und-
anförnu og bætir það afkomuna.
Mikil hækkun á afurðaverði Sé tekið mið af afurðaverði til út-
flutnings, hefur það hækkað um 4% á föstu verðlagi, sem er ná-
lægt 30% í krónum talið. Sé enn miðað við apríl í fyrra og litið á
þróun gjaldmiðla, hefur dollarinn hækkað um 45% og evran um
35% gagnvart krónu. Þessar hækkanir skila sér beint í af-
urðaverði til útflutnings og eru mun meiri en hækkanir á verði
leigukvóta. Hefði hækkun á leigukvóta verið sú sama, ætti verðið
að vera 175 krónur miðað við hækkun dollarans en 163 miðað við
evruna. Niðurstaðan er því sú, að nú er leiguverð á þorskkvóta í
raun lægra en í apríl í fyrra. Útgerðin fær því meira út úr því nú
að leigja kvóta á 150 krónur og nýta hann heldur en að leigja
kvóta á 121,50 fyrir um einu og hálfu ári. Það er því ekki hægt að
samþykkja þau rök að hækkandi kvótaverð að undanförnu sé or-
sökin fyrir stórfelldu brottkasti.
Sé litið á stöðu bátanna tveggja, sem um ræðir, kemur í ljós að
þorskkvóti Bjarma BA var í upphafi
kvótaárs 247,6 tonn. Þar af dragast
14,3 tonn frá sem veidd voru fyr-
irfram af kvóta þessa árs, en auk
þess hefur skipið leigt frá sér 74,5
tonn af þorski. Þorskkvóti þess er nú
nánast uppveiddur. Jafnframt hafa
verið flutt af skipinu 22 tonn af ýsu,
53 tonn af ufsa, 55 tonn af steinbít en
á það 11 tonn af skarkola. Hvernig er
hægt að kvarta undan háu leiguverði
á kvóta, þegar jafnmikið og um ræðir er flutt af skipinu? Framan
af hausti virðist aflasamsetning skipsins við löndun eðlileg. Þegar
kemur fram í október, er eingöngu landað þorski, að undan-
skildum tveimur túrum. Það er ljóst að fiski hefur verið kastað
fyrir borð.
Bára ÍS hefur svo að segja engan kvóta. Á skipið voru í haust
færð 27 tonn af þorski og er sá kvóti nánast uppveiddur. Í sept-
ember virðist aflasamsetning vera eðlileg og er þá landað í Ólafs-
vík, en frá 12. október landar Bára bara þorski í Hafnarfirði. Ekki
einum fiski af annarri tegund. Brottkast fer ekki á milli mála.
Það er ekkert sem réttlætir brottkast af þessu tagi, frekar en að
það sé réttlætanlegt að skjóta undan virðisaukaskatti í sjoppu til
að bæta reksturinn. Hvort tveggja er lögbrot. Það er enginn knú-
inn til að henda fiski. Það verður því að líta svo á að með því að við-
urkenna stórfellt brottkast með þeim hætti sem gert hefur verið,
séu skipstjórarnir að ráðast gegn fiskveiðistjórnunarkerfinu sér
til eiginhagsbóta, en ekki að reyna að koma í veg fyrir brottkast.
Morgunblaðið/RAX
Innherji skrifar
Enginn knúinn
til að henda fiski
Nærri 200 tonna
kvóti færður af
Bjarma BA, þar af
74 tonn af þorski,
53 af ufsa og 55 af
steinbít
ll VIÐSKIPTI
● EIGNARHALDSFÉLAGIÐ Alþýðubankinn
hf., EFA, tapaði 625 milljónum króna á fyrstu
níu mánuðum ársins, en allt árið í fyrra var
275 milljóna króna tap af
rekstrinum.
Hrein vaxtagjöld félags-
ins, þ.e. vaxtagjöld að
frádregnum vaxtatekjum,
námu 26 milljónum
króna, en fyrir allt árið í
fyrra voru hrein vaxtagjöld
35 milljónir króna.
Aðrar rekstrartekjur voru neikvæðar um
796 milljónir króna, en allt árið í fyrra voru
þær neikvæðar um 213 milljónir króna.
Skýringin á þessari niðurstöðu annarra
rekstrartekna er í meginatriðum þríþætt.
Gengistap af skuldum í erlendri mynt vegna
veikingar krónunnar var 352 milljónir króna.
Skráð innlend hlutabréf lækkuðu um 342
milljónir króna og endanlega afskrifaðar fjár-
festingar í óskráðum félögum námu 181
milljón króna. Önnur rekstrargjöld, sem eru
aðallega launakostnaður og almennur
rekstrarkostnaður, námu 85 milljónum
króna, en voru 95 milljónir króna allt árið í
fyrra. Framlag í afskriftareikning útlána var
14 milljónir króna á fyrstu níu mánuðum árs-
ins, en var 5 milljónir allt árið í fyrra.
Tap fyrir skatta var 920 milljónir króna, en
eftir 296 milljóna króna tekjufærslu tekju-
skatts var tap fyrstu níu mánuði ársins 625
milljónir króna eftir skatta. Efnahagsreikn-
ingur EFA stækkaði um 5% frá áramótum og
voru heildareignir í lok september 7,2 millj-
arðar króna.
625 milljóna
króna tap
● STAÐLARÁÐ Íslands stendur fyrir nám-
skeiði föstudaginn 23. nóvember fyrir þá
sem vilja læra á nýja útgáfu ISO 9000-
gæðastjórnunarstaðlanna. Markmið nám-
skeiðsins er að þátttakendur geti gert grein
fyrir megináherslum og uppbyggingu kjarna-
staðlanna í ISO 9000:2000-röðinni og þekki
hvernig þeim er beitt við að koma á og við-
halda gæðastjórnunarkerfi.
Auk þess að skýra uppbyggingu staðl-
anna, notkun og kröfurnar í ISO 9001 verður
farið yfir tengsl staðlanna og gæðastjórn-
unarkerfis samkvæmt ISO 9000. Þátttak-
endur leysa hópverkefni í gerð verklags-
reglna.
Námskeiðið fer fram hjá Staðlaráði Ís-
lands, Laugavegi 178, kl. 8:30–13:45. Nán-
ari upplýsingar og skráning á vef Staðlaráðs,
www.stadlar.is.
Námskeið um ISO 9000
◆
● BORGARRÁÐ Reykjavíkur staðfesti í fyrra-
dag ákvörðun Orkuveitu Reykjavíkur um að
nýta forkaupsrétt fyrirtækisins að hlutafé í
Línu. Neti. Stjórn
fyrirtækisins hefur
samþykkt að
kaupa hlutafé fyrir
150 milljónir króna
að nafnvirði á geng-
inu 3, alls 450
milljónir króna.
Borgarráð sam-
þykkti ákvörðun stjórnarinnar með fjórum at-
kvæðum gegn þremur og fer málið fyrir borg-
arstjórn í dag, 15. nóvember.
„Sjálfstæðismenn eru algjörlega mótfallnir
því að fjármunum Orkuveitunnar sé ráðstafað
með þessum hætti í samkeppnisrekstur og
telur rétt að úr því verði skorið hvort borgaryf-
irvöld hafi heimild til þess,“ segir í bókun full-
trúa Sjálfstæðisflokksins. Fulltrúar R-listans
segja hins vegar að bókun sjálfstæðismanna
sé „enn eitt dæmið um þá þráhyggju sem hef-
ur einkennt málflutning þeirra í þessu máli“.
Í bókun fulltrúa R-listans segir jafnframt að
fyrir þá ákvörðun sem lá fyrir fundinum á
þriðjudag hafi Orkuveitan fjárfest um 500
milljónir og með þeim 450 milljónum sem fyrir
liggja nú verði heildarfjárfestingin 950 millj-
ónir.
Orkuveitan eykur
hlutafé sitt í Línu.Neti
SAMTÖK banka og verð-
bréfafyrirtækja telja Samtök
iðnaðarins rangtúlka þróun
vaxtamunar og samkeppnis-
stöðu á fjármálamarkaði. Sam-
tök iðnaðarins telja m.a. að sam-
keppni í bankakerfinu hafi
minnkað og það geti leitt til
óeðlilegra verðhækkana hjá
bönkunum, eins og fram kom í
Morgunblaðinu í gær.
Guðjón Rúnarsson, formaður
SBV, segir að mikil samkeppni
ríki á íslenskum fjármálamark-
aði sem hafi breyst mikið með
inngöngu Íslands í EES og
frjálsum fjármagnsflutningum.
Íslenskir bankar séu ekki ein-
ungis í samkeppni innbyrðis
heldur einnig við erlendar lána-
stofnanir.
„Í skýrslu SBV frá síðustu
áramótum kemur fram að hlut-
deild banka og sparisjóða í út-
lánum til fyrirtækja er um 50%.
Það eru því mun fleiri en bankar
og sparisjóðir sem lána fyrir-
tækjum á Íslandi. Að auki eru
það erlendir bankar, lífeyris-
sjóðir og tryggingafélög. Þegar
efnahagslífið fer að síga niður á
við er eðlilegt að afskriftir auk-
ist dragi úr útlánaþenslu. Ef það
er túlkað sem minnkandi sam-
keppni er það mikil rangtúlkun.
Það er eðlilegt í fyrirtækja-
rekstri að aðlagast aðstæðum á
hverjum tíma,“ segir Guðjón.
SBV með allt aðrar
tölur um vaxtamun
Samtökum iðnaðarins reiknast
til að vaxtamunur hafi á síðustu
tíu árum farið úr á bilinu 3-4%
og upp í 8% en tölurnar eru
fengnar með því að draga
grunnvexti í bankakerfinu frá
meðalvöxtum almennra útlána.
Guðjón segir að þegar vaxta-
munur sé reiknaður á hefðbund-
inn máta komi í ljós að hann hafi
farið stöðugt minnkandi á síð-
ustu árum. „En þegar verðbólga
eykst mikið eins og gerst hefur á
þessu ári, eykst vaxtamunur
óhjákvæmilega eitthvað aftur.
Það er hefðbundið í öllum
bankarekstri að verðtryggðar
eignir bankanna eru meiri en
verðtryggðar skuldir. Það eru
ekki komnar heildartölur fyrir
árið í ár en þær tölur sem Sam-
tök iðnaðarins setja fram virðast
fjarri lagi,“ segir Guðjón.
„Ef vaxtamunur er reiknaður
samkvæmt hefðbundnum að-
ferðum koma aðrar tölur í ljós.“
Samkvæmt tölum frá SBV var
vaxtamunur íslensku bankanna
um mitt þetta ár 3,28%. Í lok síð-
asta árs var hann 2,89% og árið
1995 4,37% og hafði þá farið
lækkandi eftir samdráttarskeið,
að sögn Guðjóns. Aðferðin sem
þá er notuð er sú að draga
vaxtagjöld frá vaxtatekjum og
deila með meðalstöðu efnahags-
reiknings, þ.e. heildarfjár-
magns. Þarna er um að ræða
bankana þrjá en ekki sparisjóði.
Sambærilegar tölur liggja ekki
fyrir fyrir alla bankana fyrir ár-
ið 1995 þar sem reikningsskila-
aðferðum var þá breytt.
Samtök iðnaðarins hafa farið
þess á leit við viðskiptaráðherra
að opinberum hlutlausum aðila
verði falið að gera athugun á
þróun munar á inn- og útláns-
vöxtum íslenskra lánastofnana
undanfarin átta til tíu ár. Guðjón
segir SBV ekkert hafa á móti
slíkri athugun.
Rangtúlkun á
vaxtamun og
samkeppnisstöðu
Samtök banka og verðbréfafyrirtækja
um gagnrýni Samtaka iðnaðarins
Guðjón Rúnarsson, formaður Sam-
taka banka og verðbréfafyrirtækja.
SAMTÖK iðnaðarins hafa sent frá sér eftirfarandi yfirlýsingu í
tilefni af ummælum Kristins Björnssonar, forstjóra Skeljungs, í
Morgunblaðinu í gær um verðlagningu á gasolíu:
„Samtök iðnaðarins hafa fylgst vel með umræðum og gagnrýni
á olíufélögin vegna verðlags á eldsneyti og samhengis þess við
verð á heimsmarkaði.
Félagsmenn Samtaka iðnaðarins eru með stærri viðskiptavinum
olíufélaganna með gasolíu. Við síðustu verðbreytingar lækkaði
verð gasolíu ekkert. Það er rangt hjá forstjóra Skeljungs, Kristni
Björnssyni, að Samtök iðnaðarins hafi ekki leitað skýringa hjá ol-
íufélögunum, það var gert, m.a. hjá Gunnari Kvaran, forstöðu-
manni kynningardeildar Skeljungs þann 1. nóvember sl.
Skýringarnar voru einfaldlega ekki fullnægjandi að mati sam-
takanna.
Það er engin ástæða fyrir forstjóra Skeljungs að stökkva upp á
nef sér þótt Samtök iðnaðarins óski eftir því að rannsókn sem
staðið hefur yfir í heilt ár á vegum Samkeppnisstofnunar verði
hraðað. Í bréfi samtakanna til viðskiptaráðherra er aðeins bent á
að verð á gasolíu hafi lækkað á heimsmarkaði en ekki hér. Vilji
Skeljungur kynna sér efni bréfs samtakanna er þeim bent á að
skoða vefsetur SI, www.si.is.“
Yfirlýsing frá
Samtökum iðnaðarins