Vísir - 29.04.1980, Blaðsíða 23

Þriðjudagur 29. april 1980
23
Umsjón: Hann-
es Sigurðsson
Adolf Hitler.
Sjónvarp kl. 20.40:
SJálfsmorð Hiilers
og udpoJöI Þjóðverja
- í síðari dættinum um Adoit Hltler
„I þessum síðari þætti af þjtíð-
skörungnum Hitler, er því lýst
þegar fer að halla undan fæti hjá
hinum mikla herkonungi. En
segja má að ósigur þýska flug-
hersins yfir Bretlandi hafi verið
upphafið aö hrakfarasögu hans”,
sagöi Bogi Arnar Finnbogason
þýðandi og þulur „Þjóðskörungar
tuttugustu aldar”.
Bjarni Th. Rögnvaldsson kenn-
ari mun lesa Ur bók sinni „List-
sköpun meðal frumbyggja” I út-
varpinu I kvöld.
Bjarni kynnti sér listsköpun
eskimóa og indiána, bæði á söfn-
um og I viötölum viö menn.
Lesturinn greinist I fimm þætti,
Sigurdraumar Hitlers snerust
upp í martröð, þegar þýski flug-
herinn tapaði orrustunni um
Bretland. Hallaöi slðan stöðugt
undan fyrir honum og loks stytti
hannséraldur,hinn 30. aprfl 1945.
Sýning myndarinnar tekur 25
minútur.
— H.S.
að sögn Bjarna: Fyrst verður
smá yfirlit yfir list þessara frum-
byggja og siðan fjallaö um högg-
tennur rostunga bUnar til
vinnslu. — Verkfærin sem notuð
eru við útskurðinn. — Hvernig
þessi listgrein hefur haft og hefur
enn áhrif á menningarlegt um-
Sjónvarp kl. 21.05:
Staðan I
klara-
málunum
„Þeir sem þátt taka I umræð-
unum eru Guðmundur J. Guð-
mundsson formaður Verka-
mannasambandsins, Guðmundur
Þ. Jónsson formaöur Landssam-
bands iðnverkafólks, óskar
Vigfússon formaður Sjómanna-
sambandsins, Júllus Valdimars-
son framkvæmdastjóri Vinnu-
málasambands samvinnufélag-
anna og Þorsteinn Pálsson hjá
vinnuveitendum. Þá mun ég
einnig ræða við Gunnar Thorodd-
sen forsætisráöherra”, sagði
Magnús Bjarnfreðsson.
„Það er kannski fullsnemmt að
segja fyrir um hvernig tekið
verður á þessu, þar sem um er að
ræða beina útsendingu. En við
ætlum aö reyna aö binda okkur
ekki eingöngu viö próséntu-pex,
heldur að ræða þróun og hugsan-
lega stefnu I kjaramálum, meðal
annars launajöfnunarstefnu og
skattastefnu”.
„Svo munég spyrja dr. Gunnar
Thoroddsen forsætisráöherra, um
viöbrögð ríkisstjórnarinnar viö
áskorunum um skattalækkun og
fleira. Forsætisráöherra veröur
ekki beinn þátttakandi I umræð-
unum og veröur viötalinu við
hann skotið inn I þáttinn”, sagði
Magnús. —H.S.
hverfi þess kynflokks, sem hér er
um rætt. — Hvernig listgreinin er
flokkuö — og að lokum hvernig
list þessi hefur þróast og hvernig
þjóöflokkamir nota hana til að
vernda foma menningararfleifð
slna.
Lesturinn tekur 19 mlnútur.
útvarp
Þriðjudagur
29. april
12.00 Dagskráin. Tónleikar.
Tilkynningar.
12.20 Fréttir. 12.45
Veöurfregnir. Tilkynningar.
A frlvaktinni. Sigrún
Siguröardóttir kynnir óska-
lög sjtímanna.
14.40 tslenzkt mál.
Endurtekinn þáttur Asgeirs
Blöndals Magnússonar frá
26. þ.m.
15.00 Tónleikasyrpa. Létt-
klassísk tónlist, lög leikin á
ýmis hljóðfæri.
- 15.50 Tilkynningar.
16.00 Fréttir. Tónleikar. 16.15
Veðurfregnir.
16.20 Slðdegistónleikar. Arve
Tellefson og Filharmónlu-
sveitin i Osló leika Fiðlu-
konsert I A-dúr op. 6 eftir
Johan Svendsen, Karsten
Andersen stj. / Sinfóníu-
hljtímsveit Islands leikur
„Helgistef”, sinfónlsk til-
brigði og fúgu eftir
Hallgrlm Helgason, Walter
Gillesen stj.
17.20 Sagan. Vinur minn
Salejtius, eftir Olle
Mattsson (2).
17.50 Tónleikar. Tilkynningar.
18.45 Veðurfregnir. Dagskrá
kvöldsins.
19.00 Fréttir. Vlösjá. 19.50
Tilkynningar.
20.00 Nútlmatónlist. Þorkell
Sigurbjörnsson kynnir.
20.30 A hvltum reitum og
svörtum. Guðmundur
Arnlaugsson flytur skák-
þátt.
21.00 Listsköpun meðal frum-
byggja. Bjarni Th. Rögn-
vaidsson les úr nýrri bók
sinni, þar sem sviðið er
Alaska og Kanada.
21.20 Einsöngur: Sherill
Milnes syngur lög úr söng-
leikjum með Mormóna-
kórnum og Columbiu-
hljtímsveitinni, Jerold
Ottley stj.
21.45 Otvarpssagan :
„G uðs gja fa þula ” eftir
Halldór Laxness. Höfundur
les (ll),.
22.15 Veðurfregnir. Fréttir.
Dagskrá morgundagsins.
22.35 Pfanóleikur. John Lill
leikur Tilbrigði op. 35 eftir
Johannes Brahms um stef
eftir Paganini.
23.00 A hljdðbergi.
Umsjónarmaður: Björn Th.
Björnsson listfræðingur.
Gamanstund með tveimur
bandariskum leikurum,
Mike Nichols og Elaine
May.
23.35 Flautukonsert I D-dúr
eftir Johann AdolfHasse.
23.45 FréDtir. Dagskrárlok.
sjónvarp
Þriðjudagur
29. april
20.00 Fréttir og veður
20.25 Auglýsingar og dagskrá
20.35 Tommi og Jenni
20.40 Þjóöskörungar tuttug-
ustu aldar Adolf Hitler —
siðari hluti Sigurdraumar
Hitlers snerust upp I mar-
tröö, þegar þýski flugherinn
tapaöi orrustunni um Bret-
land, Aætlunin „Rauö-
skeggur” rann Ut I sandinn
og Bandarikjamenn gengu I
lið með andstæðingum hans.
30. aprfl 1945 stytti hann sér
aldur, og nokkrum dögum
siðargáfust Þjóöverjar upp.
Þýðandi og þulur Bogi Arn-
ar Finnbogason.
21.05 Staöan I kjaramálum
launþega Umræðuþáttur
undir stjórn Magnúsar
Bjarnfreðssonar.
22.00 óvænt endalok Mynda-
flokkur byggður á smásög-
um eftir Roald Dahl. Sjö-
undi þáttur. Þýðandi Krist-
mann Eiðsson.
22.25 Dagskrárlok
títvarp kl. 21.00:
Fjallað um list frumbyggja
- Bjarni Th. Rögnvaidsson les úr hók sinni
KURTEISI UPP A EINN MILLJARÐ
Þjóöleikhúsið varö þrjátlu ára
meö nokkurri viöhöfn nýlega.
Efnt var dl sérstakrar sýningar
á verki eftir þá Sigurö Guö-
mundsson og Þorgeir Þorgeirs-
son af þvi tilefni en Siguröur er
talinn upphafsmaöur aö tali um
alvöruleikhús á tslandi. Sigurö-
ur var merkUegur maöur um
margt, studdur til náms af
bændum, sem var óvenjulegt á
þeim tlma, og þótt ekki færu af
honum stórar skáldskaparsög-
ur, samdi hann þó brot af leik-
ritum, sem Þorgeir Þorgeirsson
hefur siöan fellt saman. Þorgeir
var hins vegar ekki studdur af
bændum til náms, en hefur engu
aö siöur skrifaö ýmislegt sér til
ágætis, þótt oröhvatur sé út I
heilagar stofnanir, og yfirleitt
veriö hinn nýtasti maöur. Um
þennan leikverksbiining getur
Svarthöföi hins vegar ekki fjall-
aö, af þvi hann hefur ekki séö
verkið. Hins vegar mun helsti
útileguþjófurinn heita Eldjárn,
og þótt nokkur hind i þvi á frum-
sýningu.
Þjóöleikhúsiö á sér orðið
langa sögu, og mikiö lengri en
þau þrjatiu ár sem þaö hefur
starfaö. Vel var séö fyrir minn-
ingu Siguröar Guömundssonar,
og þegar þaö var opnaö var vel
séö fyrir hlut Indriða Einars-
sonar meö sýningu á Nýársnótt-
inni. Hitt er augljóst aö sföan
hefur mannasiöum hnignaö í
Þjóöleikhúsinu, vegna þess aö á
þrjátiu ára afmælinu er tekin
upp rússnesk söguskoöun, og
hvergi minnst á fyrsta þjóöleik-
hússtjórann. Auövitaö mun
þessi metnaöarkveisa lagast
þegar Sveinn Einarsson er hætt-
ur og haldið veröur upp á af-
mæli hússins einhverntima f
framtlöinni, vegna þess aö sag-
an sigrast yfirleitt á öiium hé-
góma um siöir. En þaö hlýtur aö
vera töluverð akrobatik aö geta
komist framhjá þvi aö minnast
á Guölaug Rósinkranz á þrjátfu
ára afmælinu, og varia
gleymsku til aö dreifa vegna
þess aö Sveinn Einarsson tók
viö af honum og ekki eru liöin
nema átta árslðan mannaskipt-
in fóru fram.
Nú var margt misjafnt sagt
um Guölaug sem Þjóöleikhús-
stjóra. Hann var framsóknar-
maöur og galt nokkuö fyrir þaö
meöal borgarslektis og stofu-
leikhiisætta I Reykjavik. Samt
sigraöist hann nú á þeirri and-
stööu aö nokkru leyti vegna
dugnaðar sins og áhuga um vel-
ferö leikhússins. Hann naut
heldur ekki neins sérstaks
stuönings Framsóknar, sem
spennir alltaf upp hanann á
byssunni þegar hún heyrir
minnst á menningu. Þar af
leiðir aö flokkurinn á engin
skáld, enga rithöfunda, enga
leikara og enga málara. Annaö
fer eftir þvi.
Þrátt fyrir ýmsa erfiða aö-
stööu og mikla andspyrnu, sem
Sveinn Einarsson „hinn viöur-
kenndi” hefur ekkert haft af aö
segja, tókst Guðlaugi aö leggja
grunninn aö góöu leikhdsi. En
„viöurkenndir” menn geta ekki
lagst svo lágt aö fara rétt meö
söguna á afmælisdögum finna
stofnana. Raunar gleymdist
annaö nafn viö þetta tækifæri,
en þaö er Jónas Jónsson frá
Hriflu. Hann átti lfka sinn þátt f
byggingu þjóðleikhúss og tilvist
þess.
Nú er þess aö vænta aö Sveinn
Einarsson sé mjög ánægöur yfir
aö afmælinu skuli lokiö. Þetta
var á margan hátt nett afmæli,
en haföi nokkurn blæ þeirrar
yfirtöku, sem nú fer um allt
menningarlff f landinu. Þögnin
um Guölaug viröist hafa verið
nauösyn, jafnvel þótt nokkurt fé
hafi verið veitt á afmælinu úr
sjóöi sem hann stofnaði á fyrsta
ári leikhússins. SU nauösyn seg-
ir meira um þann sem þegir en
þann sem þagað er um. Og ein-
hvern grun mun Guölaugur hafa
haft um aö eftirmaðurinn myndi
skrifa söguhússins aö geöþótta,
þvi hann haföi nokkra fyrirhöfn
uppi til aö hindra aö hann væri
ráöinn. Auðvitað gekk þaö ekki
eftir og ekki ástæöa til. En
stofnun sem fær milljarö á ári
frá ríkinu og er alltaf aö hæla
sér af aösókn, sem kostar þenn-
an milljarö, ætti aö gæta
kurteisinnar.
Svarthöföi