Vísir - 24.06.1980, Qupperneq 9

VÍSIR
Þriðjudagur 24. júnl 1980.
Fréttamaður Vísis í Tokyo skrifar:
Maímánuður einn sá við-
burða ríkasti frá stríðslokum!
I
i
I
1 Japan er fyrsta vikan i maí
liklega einhver vinsælust þeirra
fimmtiu og tveggja vikna sem
árið hefur upp á að bjóða. I
þeirri viku hafa Japanir hvorki
meira né minna en þrjá eöa
fjóra helgidaga eða fridaga
fyrir utan hinn vikulega sunnu-
dag. Þó svo að þessir fridagar
séu allir aljapanskir ef undan er
skilinn 1. mai þá nota Japanir
hið ófrumlega enska nafn
„golden week” (gullin vika) um
hana. Byrjar vika þessi raunar
þann 29. april á afmælisdegi
keisarans sem að sjálfsögðu er
almennur fridagur. 1. mai, sem
Japanir kalla á bandariska visu
„May Day”, þykir hins vegar
ekki ástæða til að leggja niður
hversdagsstörfin, enda
afmælisdagur keisarans liklega
merkilegri en alþjóðadagur
verkalýösins i augum japanskra
stjórnvalda. Þó gefa ýmis fyrir-
tæki starfsmönnum sinum fri 1.
mai og leyfa þeim að taka
afmælisdag keisarans út 30.
april svo aö úr þessu verði
samfellt fri. Og þó að ekki sé
veitt fri i skólum landsins þá
mætti t.d. kennari minn i
japanskri tungu ekki i skólann
þann dag. Ekkert varð ég var
við fjöldagöngur 1. mai eins og
tiökast á Islandi, en frétti samt
að kommúnistar og sósialistar
hefðu skipulagt einhverjar
kröfugöngur eða utifundi.
Þann 3. mai halda Japanir svo
hátiðlegan stjórnarskrárdag
sinn til að minnast þess dags er
bandamenn úthlutuðu þeim
stjórnarskránni 1947 (að visu i
samráði við eftirstriðsstjórn
Japana).
5. mai er svo siðasti dagur
gullnu vikunnar. Er hann til-
einkaður litlum drengjum og
mun eiga sér ævafornar rætur.
Litið er þó oröið eftir af upp-
runalegum hefðum dagsins
annað en almennt fri sem nær til
einstaklinga af báðum kynjum
og á öllum aldri.
Ótrúlegur fjöldi Japana notar
tækifærið þessa „gullnu viku”
til ferðalaga, aðallega innan-
lands. Hið sama gerði undirrit-
aður. Tók ég þátt i þriggja daga
námskeiði japanskra esperant-
ista I æskulýðsheimili i borginni
Yaizu. Ég held að ég hafi sjald-
an komiö i troðnari lestir á æv-
Vormynd frá Tokitð: Ragnar Baldursson ásamt konu sinni, Sari, tengdamóður (I „kimono”) og sam-
nemendum undir blómguöu kirsiberjatré (sakura) viö heimili sitt i Toklo. Heföbundinn vorsiður i Japan
er svonefnd „krisibiómaskoðun” (hanami).
inni enda er þrjú hundruö
prósent nýting á öllum helstu
hraðlestum I Japan þessa daga.
Fljótlega eftir gullnu vikuna
má merkja komu sumarsins.
Vorið er að visu löngu komið og
hitastig þess svipað Islensku
sumri en sumar er ekki I lofti
hér fyrr en hitamælirinn fer aö
nálgast þrjátiu stig á Celsius.
Um miðjan mánuðinn var
skyndilega kominn 28 stiga hiti
en Japanir telja samt ekki að
sumarið byrji fyrr en i júni þvi
að þannig fá þeir þrjá mánuði I
hverja árstið (Kinverjar eru
lika haldnir þessari áráttu að
deila 4 upp 112 og fá þannig út að
þaö séu þrir mánuöir I öllum
árstiðum i Kina).
Ekki skal ég segja um það
hvort hækkandi hitastig veöurs-
ins hafi nokkru valdið um það að
skyndilega sauð upp úr i
japönskum stjórnmálum og
þingið lýsti yfir vantrausti á for-
sætisráðherrann, Ohira, og
flokk hans að tilhlutan sósial-
ista. Þegar þvllikir atburðir
gerast á Islandi þykir þaö varla
ýkja fréttnæmt, en flokkur
Ohira, Frjálslyndi lýöræðis
flokkurinn, hefur veriö við völd
allt frá þvi skömmu eftir seinni
heimsstyjöld eða i hartnær
þrjátiu ár og verið nær einráður
i japönskum stjórnmálum allan
þann tima þvi aö hann hefur
ávallt haft hreinan meirihluta á
þingi. Hið kaldhæðnislega er að
þótt vantrausttillaga á stjórn
flokksins hafi verið samþykkt
þá hefur flokkurinn samt örugg-
an meirihluta á þingi. Astæðan
fyrir þvi aö sósialistum tókst að
fá meirihluta fyrir vantrausttil-
lögu sinni er einfaldlega sú að
þeir gátu notfært sér klofning
innan Frjálslynda lýöræðis-
flokksins þannig að hluti þing-
manna hans var fjarverandi viö
atkvæðagreiösluna eöa sat hjá.
Þannig komu upp stjórnarand-
stæðingar i stjórnarflokknum!
Eitthvað minnir þetta á Sjálf-
stæöisflokkinn á tslandi nema
hvað þar eru stjórnarsinriar i
stjórnarandstæðingaflokki.
Biða nú allir með óþreyju eftir
komandi kosningu. Þann 27.
mai, i miðjum þessum japanska
stjórnmálaslag, kom forsætis-
ráðherra Kinaveldis og formað-
ur Kommúnistaflokks Kina,
Hua Guofeng, i nokkurra daga
heimsókn. A meöan á henni stóð
notuðu blaöamenn tækifærið og
fengu hálfs klukkutima fund
meö honum.
A þennan blaöamannafund
voru boðaðir ekki aðeins
japanskir blaðamenn heldur
einnig fulltrúar erlendra stór-
blaöa. Blaðamaður Visis var þó
ekki þar á meðal. Tæplega kom
það að sök þvi að fundinum var
sjónvarpað beint og kom litið
sem ekkert fram á honum sem
ekki var þegar vitaö. Eitthvað
viröist japanska utanrikisráðu-
neytið hafa verið tvistigandi við
undirbúning þessa fundar um
það hvernig haga bæri túlkun og
hvort túlka skyldi yfir á ensku
þvi að meöal annars var hringt
til undirritaðs og hann inntur
eftir þvi hvort hann treysti sér
til túlkunar milli kinversku og
ensku. Að lokum var þó ákveðiö
aö láta nægja að þýöa yfir á
japönsku þvi aö flestir frétta-
mannanna eru fleygir á þeirri
tungu. Létti undirrituöum mikið
við þá ákvörðun þvi að Hua for-
maður er frá Hunan-héraði og
talar aðallega Hunan-mállýsku
sem er nokkuð frábrugöin þeirri
Pekingmállýsku sem stundum
er köllum mandarin og ég hef
lært.
Vegna þeirrar ólgu sem er I
japönskum stjórnmálum, auk
frétta af fasisma og blóðugri
kúgun hersins i Kóreu á lýð-
ræðissinnum, féll koma Hua
Guofengs nokkuð i skuggann.
Ekki verður þó annað séð en að
hann hafi verið ánægður með
móttökurnar og þessi fyrsta
heimsókn æðsta manns Kina-
veldis til Japans frá þvi sögur
hófust hafi verið árangursrik.
Þannig var siðastliðinn maf-
mánuður ef til vill einn af við-
burðarikustu mánuðum allt frá
þvi i strfðslok I Japan, a.m.k. á
stjórnmálasviðinu.
Tókió, 4. júni 1980.
Ragnar Baldursson.
aöutan
Ragnar Baldursson,
f réttaritari Vísis í Tokyo í
Japan segir hér fréttir
þaðan af hátíðahöldum,
stjórnmálahræringum og
fleiru þar eystra. Eins og
sjá má er fréttabréfið
skrifað áður en Ohira,
fyrrverandi forsætisráð-
herra Japans, lést
skyndilega á dögunum.
Skoöanamyndanir og innræting
Liklega er óskemmtilegt að
vera i útvarpsráði. Eilift kvabb
um mismunandi smekk og skoð-
anir. Þegar meiri tiöindi gerast,
þarf að fjalla um i sömu andrá
dauða prinsessu i landi þúsund-
og einnar nætur og olluviöskipti.
Hins vegar virðist hafa farið
næstum algjörlega framhjá
þessum vöröum réttra skoðana
og hagsmuna, að undanfarna
mánuði hefur átt sér staö á
Islandi kosningabarátta til for-
setakjörs. Aðgerðaleysi rikis-
fjölmiðlanna og siðbúin við-
brögö gagnvart þessu aðal-
fréttaefni undanfarandi vikna
eru með ólíkindum. Enn verra
er, aö það viröist hafa gleymt
mikilvægi hinna opinberu fjöl-
miðla varðandi lýöræðislega
upplýsinga skyldu um mikilvægi
landsmálefni.
I umræöum um „frjálst út-
varp”, sem alltaf skýtur upp
kollinum við og við hafa verið
aöalrök foráöamanna Rikisút
varpsins, að algjörlega óheft
leyfi til útvarpssendinga i land-
inu fæli I sér þá hættu, að skoö-
anamyndun og alls kyns innræt-
ing gætu falliö undir vald fjár-
sterkra og áróðurshneigöra
hópa, en hlutlausri, málefna-
þá menn, sem þjóöin þarf að
taka afstöðu til við val i æðsta
embætti landsins. Þá gerist ein-
mitt þaö I eigin garði, sem
hindrað skyldi með þvi að gefa
ekki hverjum sem er leyfi til út-
varpsreksturs: öðrum fjölmiðl-
um er látin eftir nær öll upplýs-
ingamiölun um jafn afgerandi
málefni fyrir þjóðina og forseta-
jör, og þar með einmitt stofnað
legri og ítarlegri upplýsinga-
miðlun, og þar með upplýstri
lýðræöislegri framvindu, væru
hættur búnar. Eru þetta gild og
falleg rök. Þess vegna er þvi
hrapallegra að horfa uppá
Rikisútvarpið gleyma þeim svo
illilega, þegar verulega ætti að
koma til kasta þess að sinna
þessari yfirlýstu lýðræðislegu
skyldu sinni og kynna sem best
Jrfn telur að útvarpið hafi gleymt mikilvægi hinna opinberu fjölmiðla
varðandi lýðræðislega upplýsingaskyldu um mikilvæg landsmálefni.
til þeirrar hættu, að valdamikl-
ir, f jársterkir og áróöurshneigð-
ir flokkar geti haft afgerandi
áhrif á úrslitin. Er hér um miklu
alvarlegra mál að ræða en virð-
istviö fyrstu sýn, sem nær langt
útfyrir þetta einstaka tilefni.
Undanfarið hefur verið bent
nokkuð á þetta sinnuleysi rikis-
fjölmiölanna, og fyrir nokkru
siöan kom fram opin áskorun til
útvarpsráös um að einhver
bragarbót yrði gerð. Hinu háa
ráöi hefur ekki þótt slik ábend-
ing neðan frá hinum almenna
hlustendahópi svaraverö og lát-
iö nægja hina siöbúnu og tak-
mörkuöu kynningu, sem nú er
loks hafin. En með henni viröist
vakna stórum áhugi hjá þessari
þjóð, sem ekki á að vera að
skipta sér af málefnum fjöl-
miðlunarstjóra, um að fá betri
kynningu á frambjóðendunum
en boðiö er upp á, þvi að töluvert
er I húfi. Þvi er hér með, þótt á
siðustu stundu sé, enn farið
fram á aukna kynningu á fram-
bjóðendum, t.d. með lýsingum á
fundum þeirra og málflutningi
þar þessa siðustu daga fyrir
kosningar. Jón Asgeirsson
Ægislðu 68
Reykjavlk.

neöanmóLs
Jón Ásgeirsson, skrifar
hér um útvarpsráð og
Ríkisútvarpið í tilefni
umfjöllunar um forseta-
frambjóðendur og telur,
að útvarpið hafi gleymt
sér illilega, þegar veru-
lega hefði átt að koma til
kasta þess. Fer hann
fram á að kynning á
frambjóðendum verði
enn aukin.