Vísir - 04.07.1980, Síða 9

Fiskurinn er orðinn of dýr til aö standast samkeppni við önnur matvæli. Framleiðslu-
kostnaðurinn er oröinn allt of mikill til þess að fiskurinn sé samkeppnishæfur, ekki að-
eins við annan fisk, heldur lika aðrar fæðutegundir.
Miklar blikur eru nú á lofti I
utanrikisverslun okkar. Aöal-
markaöurinn fyrir hraöfrystan
fisk, Bandarikjamarkaöurinn,
viröist mettaöur, aö minnsta
kosti i bili. Birgöageymslur fyll-
ast, frystihús hóta uppsögnum,
atvinnuleysi blasir viö viöa um
land og gjaldeyrisstaöa okkar
getur versnaö til muna. Mitt i
þessu undrast menn yfirlýsing-
ar framámanna sölusamtaka
okkar um aö ekki þýöi aö leita
nýrra markaöa. Þó hafa þeir
liklega raunalega rétt fyrir sér.
í ógöngum
Því miöur stöndum viö
frammi fyrir þeirri ónotalegu
staöreynd aö viö erum I alger-
um dgöngum i framleiöslu þess-
arar dýrmætu Utflutningsvöru
okkar. Ógöngum sem ekki verö-
ur sársaukalaust komist Ur, þvl
til þess heföi þurft aö breyta um
stefnu í atvinnumálum okkar
fyrir alllöngu siöan, ekki bara i
oröi heldur lika á boröi. Þessi
ónotalega staöreynd er einfald-
lega sU aö fiskurinn okkar er
oröinn of dýr til aö standast
samkeppni viö önnur matvæli.
Framleiöslukostnaöurinn er
oröinn allt of mikill til þess aö
fiskurinn sé samkeppnishæfur,
ekki aöeins viö annan fisk held-
ur lika aörar fæöutegundir.
Kostnaðurinn
Cviöa i heiminum mun þaö
fólk, sem vinnur aö framleiöslu
matvæla, vera hátekjufólk. 1
þessu ielst enginn dómur um
gildi starfsins, en verö matvæla
skiptir ákaflega miklu máli.
Þess vegna svelta fátækar þjóö-
ir á meöan ofát hrjáir hinar
rlku. Ef greiöa þarf há laun viö
framleiösluna veröur varan
dýr, nema þvi aöeins aö mikilli
sjálfvirkni veröi komiö viö, en
þá fækkar lika þeim höndum
sem viö framleiösluna vinna.
Þótt hérlendis séu vissulega
margir sjómenn, sem ekki hafa
neinn auö handa milli og einnig
margt verkafólk, sem hefur litiö
meira en til hnifs og skeiöar, er
þó staöreyndin samt sU aö þegar
vel aflast hafa sjómenn miklar
tekjur og margt bónusfólkiö
hefurlaun, sem eru I engu sam-
ræmi viö þá taxta sem þrefaö er
um I samningaviöræöum.
Rekstri framleiöslufyrirtækj-
anna er á ýmsan hátt ábóta
vant, tæknin ekki nægilega nýtt
og hagsýni mætti vera meiri.
Viö þetta bætist svo aö viö erum
meö allt of stóran og óhag-
kvæman fiskiskipaflota. Til
þess aö liggja ástæöur, sem öll-
um eru kunnar og eru I sjálfu
sér fullframbærilegar, eins og
byggöajafnvægi og atvinnu-
trygging um allt land. En þaö
breytir engu um aö viö þetta
veröur framleiöslukostnaöurinn
of hár.
Samkeppnin erlendis
Seljendur Islenskra fiskaf-
uröa eiga í mikilli samkeppni
erlendis. Aö hluta til er þessi
samkeppni viö fiskframleiöslu
annarra þjóöa. Þvi má hins veg-
ar ekki gleyma aö fleira er mat-
ur en fiskur. A meöan fram-
leiöslukostnaöur fiskafuröa okk
ar hækkar og hækkar á sér staö
allt önnur þróun i matvæla-
framleiöslu Uti i heimi. A þvi
hefurm.a. Islenskur landbUnaö-
ur fengiö aö kenna. Fuglakjót,
svo sem kjUklingar, er nU fyrst
og fremst oröin ódýr verk-
smiöjuframleiösla erlendis, aö
minnsta kosti á vesturlöndum.
Sama máli gegnir um svinakjöt
og aö nokkru leyti um nauta-
wwm ■■■■■■■
nedanmáls
Magnús Biarnfreðsson,
fjallar hér um þá stöðu,
sem upp er komin i
fiskiðnaðinum einkum
að þvi er varðar sölu-
mál þeirrar atvinnu-
greinar erlendis. Segir
Magnús, að við séum
nú i algerum ógöngum i
framleiðslu þessarar
dýrmætu útflutnings-
vöru okkar, ógöngum,
sem ekki verði sárs-
aukalaust komist út úr.
kjöt. Verö á þessum vörum fer
lækkandi hlutfallslega vegna
hinnar miklu sjálfvirkniog höröu
samkeppni, sem þar rikir. Þessi
þróun hefur oröiö örust og mest
i þeim löndum þar sem efna-
hagur er bestur, en þaö eru
jafnframt þau lönd þar sem fólk
hefurhelst efni á aö kaupa hinn
dýra islenska fisk. Og allra
lengst hefur hUn náö I Banda-
rikjunum, eins og fjölmargir
feröamenn kannast viö vegna
þess hve matur er þar ódýr.
Viö þetta bætist svo aö fleiri
þjóöir geta framleitt fisk en ls-
lendingar. Þær eru aö sækja inn
á bandariska markaöinn og
gæta þess þvi frá upphafi aö
halda veröi I skefjum til þess aö
geta skotiö okkur ref fyrir rass.
Samkeppnin innan-
lands
Þetta eru raunar sannindi,
sem mörgum hafa veriö ljós um
árabil. En þeir sem best þykjast
þekk ja til hafa ekki viljaö viöur-
kenna þau og munu heldur ekki
gera nú, fyrr en I fulla hnefana.
Þeir eiga I samkeppni hér inn-
anlands — samkeppni um fjár-
magniö. Þeir vilja undir engum
kringumstæöum viöurkenna
þaö aö viö veruleg vandamál sé
aö etja i fisksölumálum, þvi þá
gæti svo fariö aö fjármagninu
yröi beint inn á aörar brautir.
Þess vegna er reynt aö viöhalda
blekkingunni um aö allt sé i lagi
og öll vandamál séu timabund-
in, rétt eiris og gert var I land-
bUnaöinum til skamms tima.
Engin þörf er talin á þvl aö leita
nýrra markaöa, enda myndi þá
hinn beiski sannleikur koma i
ljós. Þaö kaupir enginn þennan
dýra fisk okkar nema þær þjóöir
sem viö seljum hann nU.
Landhelgisdraumurinn
Þegar landhelgin var færö Ut
hér viö land lá viö eyöingu fisk-
stofna. Þar var þvi vissulega
ekki seinna vænna aö bregöast
rétt viö. Þá dreymdi menn um
alsnægtabUriö islenska, sem
umheimurinn myndi mæna á i
von um aö fá þaöan keyptan
fisk. Hætt er viö aö þessi
draumur geti breyst I snert af
martröö um þaö leyti sem viö
vöknum af honum. Svo getur
fariö aö viö sitjum uppi meö
auöugfiskimiö, stóran flota, full
frystihUs og atvinnulaust starfs-
fólk, nema viö bregöumst rétt
viö. Og Ur þvl viö höfum dregiö
svo lengiaö gera þaö er hætt viö
aö viö eigum ekki aöra kosti en
aö lækka framleiöslukostnaöinn
meö þvl aö minnka hlut þeirra
sem aö framleiöslunni starfa,
annaö hvort meö þvi aö minnka
hluthvers og eins eöa þá meö
aukinni sjálfvirkni I fram-
leiöslu, sem myndi aö visu geta
viöhaldiö háum launum, en til
mun færri manna. Hvorugt mun
fýsilegt I augum þeirra sem
meta fyrirtæki eftir starfs-
mannafjölda en ekki afrakstri.
Raunar er vandséö hvernig sú
leiö er fær aö fækka starfandi
fólki, þvi algerlega hefur veriö
vanrækt aö byggja upp aöra at-
vinnuvegi til þess aö taka viö
vinnuaflinu. Þótt ekki hafi skort
fögur orö og alls kyns pappirs-
tigrisdýr hafi urraö hátt meö
köflum hafa efndirnar oröiö litl-
ar sem engar. Fyrir bragöiö
stefnir nú i sömu sjálfhelduna I
sjávarútvegi og landbúnaöurinn
er nú aö reyna aö komast Ur.