Morgunblaðið - 14.05.2002, Side 36

UMRÆÐAN
36 ÞRIÐJUDAGUR 14. MAÍ 2002 MORGUNBLAÐIÐ
S
kólaárið 1996–1997
stundaði ég framhalds-
nám við Queens-
háskólann í Belfast á
Norður-Írlandi. Ég
þurfti að punga út rúmlega sex
hundruð þúsund krónum íslensk-
um fyrir skólagjöldum en ef Ísland
hefði átt aðild að Evrópusamband-
inu (ESB) hefði námsárið ekki
kostað mig nema rúmlega tvö
hundruð þúsund krónur íslenskar.
Fórnarkostnaður minn vegna þess
að Ísland á ekki aðild að ESB, og
þess að ég var áfjáður í að stunda
nám á Bretlandseyjum, nam því
um fjögur hundruð þúsund krón-
um.
Íslenskir námsmenn hafa í
gegnum tíðina
horft mjög til
Bretlandseyja
hvað fram-
haldsnám
varðar, a.m.k. í
tilteknum
greinum, og
þarf engan að undra enda marga
góða háskóla þar að finna. Kæmi
mér ekki á óvart þó að margir hafi
blótað hressilega þegar reikningur
vegna skólagjaldanna barst og þá í
framhaldi velt fyrir sér hvort það
sé hreint nokkuð svo galin hug-
mynd að vera aðili að ESB.
Þá ber þess að geta að náms-
menn sem koma frá ríkjum utan
ESB hafa afar takmarkaða mögu-
leika á styrkjum innan breska há-
skólakerfisins. Styrkir í breskum
háskólum eru næstum í öllum til-
fellum aðeins ætlaðir ríkisborg-
urum ESB-landa.
Nú er mér ljóst að hæpið væri
að byggja aðildarumsókn Íslands
að ESB á þessari persónulegu
reynslu minni einni og sér. Ég get
hins vegar sagt fyrir mitt leyti að
einu raunverulegu staðreyndirnar
sem ég þekki um fórnarkostnað
ESB-aðildar eru þær, að ég skulda
Lánasjóði íslenskra námsmanna
umtalsvert hærri fjárhæð en ég
gerði, ef Íslandi væri aðili að sam-
bandinu.
Tölur andstæðinga ESB-aðildar
eru mat þeirra á hugsanlegum
kostnaði þjóðarbúsins vegna ESB-
aðildar og sýnist mér heldur lítið
hafa þar verið tekið tillit til kosta
aðildar. Er raunar merkilegt að
Davíð Oddsson forsætisráðherra
hefur sagt, að hann vilji ræða Evr-
ópumálin á málefnalegum nótum
og sanngjörnum, en þó nefnir hann
sjaldnast nema hugsanlega galla,
lætur nánast sem kostirnir séu
engir.
Halldór Ásgrímsson utanrík-
isráðherra hefur hins vegar rætt
málin af sanngirni og framsýni,
beint sjónum fólks að því að aðild
fylgja bæði kostir og gallar. Þann-
ig á málefnaleg umræða að fara
fram og væntanlega lýkur henni
svo með því að menn taka afstöðu.
Mig langar hins vegar að ræða
menntamálin ögn frekar í þessu
viðhorfi mínu í dag. Auk áð-
urnefndrar dvalar minnar í Belfast
á Norður-Írlandi má geta þess að
veturinn 1994–1995 hafði ég átt
þess kost að búa hinum megin
landamæranna á eyjunni grænu,
en þá var ég einn af styrkþegum
Erasmus-áætlunarinnar svo-
nefndu. Um er að ræða áætlun
sem gefur evrópskum náms-
mönnum tækifæri til að stunda
nám í fagi sínu í eitt ár við háskóla í
einhverju öðru Evrópulandi, en fá
árangurinn metinn sem hluta af
gráðu sinni við heimaháskólann.
Dágóður peningastyrkur fylgdi
þessu í minni tíð og ekki þurfti ég
að greiða þau skólagjöld, sem írski
háskólinn venjulega krefst (og sem
voru litlu minni en skólagjöldin í
Belfast), heldur greiddi innrit-
unargjöld Háskóla Íslands.
Í skýrslu utanríkisráðherra um
stöðu Íslands í Evrópusamstarfi,
sem lögð var fyrir Alþingi í apríl
2000, kom fram að markmið Eras-
mus-áætlunarinnar væri að auka
nemenda- og kennaraskipti á há-
skólastigi í aðildarríkjunum. Með
slíku samstarfi væri ætlunin að
styrkja stoðir evrópskrar háskóla-
menntunar og gera háskóla færari
um að standast vaxandi alþjóðlega
samkeppni.
Þá væri annað meginmarkmiðið
að stuðla að aukinni samkennd
meðal íbúa ESB og víðtæku sam-
starfi aðildarríkja á sviði félags- og
efnahagsmála.
Fram kom í skýrslunni að á ár-
unum 1995–2000 héldu ríflega 500
íslenskir háskólanemar til náms í
öðrum Evrópulöndum á vegum
Erasmus. Á móti hefðu 330 evr-
ópskir Erasmus-nemar stundað
tímabundið nám á Íslandi.
Hvaða áhrif þátttaka í Erasmus-
áætluninni hefur á afstöðu fólks til
Evrópusamvinnunnar þegar til
lengri tíma er litið er erfitt um að
dæma, en væri reyndar verðugt
íhugunarefni. Sjálfur er ég einfald-
lega þeirrar skoðunar að dvöl mín
á Írlandi 1994–1995 sé lykill að öllu
því, sem á eftir fylgdi í mínu lífi.
Ekki er nóg með að ég geti fullyrt,
að ég hefði aldrei farið í framhalds-
nám til Belfast, hefði ég ekki fyrst
verið þátttakandi í Erasmus-
kerfinu við Maynooth-háskóla á Ír-
landi; ég held ég hefði aldrei endað
í því starfi sem ég nú sinni á Morg-
unblaðinu. Ég hefði sannarlega
aldrei endað í friðargæslu á Balk-
anskaga – en þess gafst mér kost-
ur um níu mánaða skeið í fyrra og
hitteðfyrra. Þá hefði ég aldrei
eignast þá fjölmörgu vini, sem ég
nú á í ýmsum löndum Evrópu.
Þar sem ég met allt það, sem ég
nefni hér að ofan, svo mikils, þá
gefur auga leið að ég tel það hafa
verið mikið gæfuspor, er mér
bauðst að verða einn hinna fjöl-
mörgu íslensku námsmanna sem
héldu í víking á vegum Erasmus.
Nú er það vissulega rétt að Ís-
land er aðili að því námsmanna-
skiptakerfi, sem ég hér hef lýst, í
gegnum samning okkar um Evr-
ópska efnahagssvæðið. Við þurfum
semsé ekki að vera aðilar að ESB
til að njóta ávaxta kerfisins. En
hvað mig varðar þá finnst mér
hugmyndin að baki Erasmus-
áætluninni svo frábær, að þeim
mönnum geti hreint ekki verið alls
varnað, sem létu sér detta það í
hug á kontórunum í Brussel. Ég
legg því lítið upp úr málflutningi
þeirra, sem sífellt tala niðrandi um
„báknið“ í Brussel og mér finnst
hræðsluáróður um ókosti ESB-
aðildar ekki stuðla að þeirri mál-
efnalegu umræðu, sem þó hefur
verið lýst eftir.
Báknið í
Brussel
... einu raunverulegu staðreyndirnar
sem ég þekki um fórnarkostnað ESB-
aðildar eru þær, að ég skulda Lánasjóði
íslenskra námsmanna umtalsvert hærri
fjárhæð en ég gerði, ef Íslandi væri aðili
að sambandinu.
VIÐHORF
Eftir
Davíð Loga
Sigurðsson
david@mbl.is
Á FUNDI borgar-
ráðs 30. apríl sl. lá fyr-
ir til staðfestingar
viljayfirlýsing Reykja-
víkurborgar, Frum-
afls, sem rekur hjúkr-
unarheimilið Sóltún,
og Markarholts, fé-
lags áhugafólks um
byggingu hjúkrunar-
heimilis. Þeir síðast-
töldu höfðu fengið vil-
yrði borgarinnar fyrir
lóð í Sogamýri og frá
heilbrigðisráðuneyti
heimild til byggingar
64 hjúkrunarrýma, ef
fjárfestar kæmu til
samstarfs við þá ein-
staklinga sem að Markarholtssam-
tökunum stæðu, enda hafði sá hóp-
ur ekkert fjármagn til byggingar
eða rekstrar hjúkrunarheimilis.
Vinstri grænir gegn Frumafli
Allt frá því að fjárfestar Frum-
afls undirrituðu samning við heil-
brigðisráðuneytið um byggingu og
rekstur hjúkrunarheimilisins Sól-
túns hafa Vinstri grænir á Alþingi,
með Ögmund Jónasson í farar-
broddi, harðlega mótmælt samn-
ingnum. Í rökum VG kom m.a.
fram að ný stefna væri mörkuð
hvar fjárfestum væri nú gefið tæki-
færi á að koma inn í rekstur öldr-
unarstofnana þar sem arðsemis- og
gróðasjónarmið fjárfesta væru
höfð að leiðarljósi. Hér væri einnig
verið að gera lítið úr þeim öldr-
unarheimilum sem fyrir væru og
hefðu haft þau skýru skilaboð frá
ríkisvaldinu að þau skyldu rekin án
tekjuafgangs. Ekki veit ég til þess
að félagi Ögmundur Jónasson hafi
skipt um skoðun. En staða þessara
mála er þá þannig: Vinstri grænir í
fyrsta sæti R-listans segja já, á Al-
þingi nei.
R-listinn-Vinstri grænir hafa
sent frá sér bækling
um eigið ágæti sl. átta
ár, hvar mikil upptaln-
ing „afreka“ er skráð.
Þar vekur athygli þeg-
ar málaflokkurinn
„bætt þjónusta við
aldraða“ er lesinn,
sem segir m.a. frá
hvað gert hefur verið í
málefnum aldraðra:
„Ný hjúkrunarheimili
hafa risið í Skógarbæ
og Víðinesi með aðild
Reykjavíkurborgar og
Rauða krossins.“
Já lítið er gert úr
verkalýðshreyfing-
unni og þess hvergi
getið að Dagsbrún, nú Efling, lagði
fram fjármagn í Skógarbæ og er
þar einnig aðili að stjórn heimilis-
ins. Um síðustu áramót tók Hrafn-
ista við rekstri Víðinesheimilisins,
– hvorki Reykjavíkurborg né R-
listinn-Vinstri grænir koma þar
nærri. Sjálfumgleði áróðursmeist-
ara bæklingsins „Þetta gerðist í
Reykjavík“ endurspeglar það sem
gerist innra með þeim í málefnum
aldraðra. Það sem snýr að samtök-
um launþega í Reykjavík er ekki
þeirra mál, enda aðildar Eflingar
ekki getið varðandi Skógarbæ, og
aldrei af hálfu R-listans-VG vikið
að samstarfi við Hrafnistu varð-
andi málefni aldraðra Reykvíkinga.
Enda stéttarfélög sjómanna, sem
standa að þeim rekstri, með hug-
sjón og frumkvæði að leiðarljósi, en
þó ekki Frumaflshugmyndina, þ.e.
arðsemi skal höfð að leiðarljósi.
Jú, R-listinn-Vinstri grænir leita
til Hrafnistu í gegnum félagsmála-
stofnun þegar úrlausn vantar í vist-
unarmálum aldraðra Reykvíkinga.
Reynsla og þekking í rekstri á sviði
vistunar- og hjúkrunarheimilis fyr-
ir aldraða skal af hálfu núverandi
borgaryfirvalda sótt allt annað en
að Hrafnistu sem samtök sjómanna
eiga og reka. Málefni aldraðra eru
ekki meira í hávegum höfð hjá R-
listanum-Vinstri grænum en fram
kemur í bæklingi þeirra „Þetta
gerðist í Reykjavík“, þeir vita ekki
hverjir reka hvaða heimili fyrir
aldraða, hvað þá heldur hver er í
samstarfi við þá, sbr. Skógarbæ.
Að lokum
Í vistunarskrá frá heilbrigðis-
ráðuneytinu, sem út kom í jan. sl.,
hvar leitað hefur verið upplýsinga
frá starfandi vistunarmatsfólki
sveitarfélaganna sem metur þörf
aldraðra fyrir úrræði í þjónustu
eða hjúkrunarrými, þ.e. í þörf,
brýnni þörf eða mjög brýnni þörf,
koma eftirfarandi alvarlegar stað-
reyndir í ljós.
Í Reykjavík vantar þjónustuhús-
næði fyrir 209 einstaklinga. Í
Reykjavík vantar hjúkrunarrými
fyrir 290 einstaklinga.
R-listinn-Vinstri grænir hafa því
ekki í hendi úrlausnir fyrir 499
aldraða Reykvíkinga sem þurfa að
komast í þjónustuhúsnæði eða
hjúkrunarrými. En ef til vill er
lausn þeirra í nánu samstarfi við
Frumafl. Aðrir aðilar, sem hafa
þekkingu og reynslu og hafa unnið
að málefnum aldraðra í Reykjavík
um áratuga skeið, eru ekki sam-
starfshæfir, eða hvað?
R-listinn – Vinstri
grænir í samstarfi við
fjárfesta Frumafls
Guðmundur
Hallvarðsson
Hjúkrunarheimili
Vinstri grænir í fyrsta
sæti R-listans segja já,
segir Guðmundur Hall-
varðsson, á Alþingi nei.
Höfundur er alþingismaður og
formaður sjómannadagsráðs.
R-LISTINN leggur
ofuráherslu á skóla án
aðgreiningar sem þýð-
ir að allir nemendur
eigi að vera í sama
skóla óháð fötlun.
Ekki andmæli ég því
að hvert barn á rétt á
að stunda nám í
heimaskóla enda er
það bundið í lög og að-
alnámskrá grunnskóla.
Stefnan má þó aldrei
bera skynsemina ofur-
liði eins og nú virðist
raunin. Áður hef ég
skrifað um sérkennslu-
stefnu fræðsluráðs
Reykjavíkur sem felur
það í sér að allar sérdeildir verða
lagðar niður. Foreldrar barna í sér-
deild Réttarholtsskóla leituðu ásjár
frambjóðenda til borgarstjórnar-
kosninganna í vor enda báru þeir
kvíðboga fyrir því sem koma skal
og eru í óvissu um áframhaldandi
skólaveru og nám barna sinna.
Vesturhlíðarskóli lagður niður
Nú hefur komið í ljós að ekki er
einungis ætlun fræðsluráðs að
leggja niður sérdeildirnar heldur
einnig Vesturhlíðarskóla sem er
skóli fyrir heyrnarlaus börn.
Hvorki var leitað eftir skoðunum
foreldra nemenda í Vesturhlíðar-
skóla né Félags heyrnarlausra.
Skóli án aðgreiningar skal það vera
jafnvel þótt það þýði að sérdeildir
og sérskólar verði lagðir niður.
Hagsmunir nemend-
anna og áhyggjur for-
eldranna eru að engu
höfð. Við sjálfstæðis-
menn leggjum til að
skipuð verði verkefn-
isstjórn með fulltrúum
allra hlutaðeigandi að-
ila og fyrirhuguð áætl-
un endurskoðuð í ljósi
þess sem verkefnis-
stjórnin leggur til.
Nútímalegri
stjórnunarhættir
Við sjálfstæðismenn
viljum hverfa frá
þeirri miðstýringu sem
nú einkennir ytra stjórnskipulag
grunnskóla Reykjavíkur og færa til
nútímalegra horfs. Við viljum
skipta borginni í skólahverfi með
skólaráðum sem fari með málefni
leik- og grunnskóla hverfisins.
Þannig má tryggja samfellu milli
skólastiganna og brúa bilið á milli
þeirra. Það er í rauninni ótrúlegt að
Reykjavík skuli vera aðeins eitt
skólahverfi og að foreldrar yfir 30
þúsund grunnskólabarna skuli eiga
einungis einn fulltrúa í fræðsluráði
með málfrelsi og tillögurétt. Við
boðum gjörbreytt skipulag því við
leggjum auk þess til að allir fulltrú-
ar í skólaráðunum, þ.m.t. fulltrúar
foreldra og kennara, sitji þar með
atkvæðisrétt auk málfrelsis og til-
löguréttar.
Foreldrar með í ráðum
Sérkennslumálin eru afar við-
kvæmur málaflokkur og því grund-
vallaratriði að um þau náist sátt
meðal foreldra, skólastjóra og
kennara. Stefnu í sérkennslu verð-
ur að vinna í samvinnu við þessa
aðila. Tryggja þarf nemendum
kennslu við hæfi og foreldrum
raunverulegt val til að velja besta
úrræðið fyrir börnin. Sjálfstæðis-
menn hafa gagnrýnt þá stefnu R-
listans að loka sérdeildum í grunn-
skólum Reykjavíkur, án þess að
ljóst sé hvernig og hvort hægt
verður að koma upp samsvarandi
þjónustu í öllum skólum. Nú kemur
hins vegar í ljós að ætlunin er einn-
ig að loka sérskóla án alls samráðs
við foreldra þeirra barna sem þar
stunda nám.
Sérkennslustefna
R-listans
Guðrún Ebba
Ólafsdóttir
Reykjavík
R-listinn leggur ofur-
áherslu á skóla án að-
greiningar, segir Guð-
rún Ebba Ólafsdóttir,
sem þýðir að allir nem-
endur eigi að vera í
sama skóla óháð fötlun.
Höfundur skipar 3. sæti á framboðs-
lista Sjálfstæðisflokksins vegna
borgarstjórnarkosinganna í vor.