Vísir - 18.07.1980, Blaðsíða 13

VISIR Föstudagur 18. jiili 1980
12

íígígí!

iííSiW::
æÍK;
^iíiiSííiiiSSiS^SSíiííiSSíS
:
ilii|l$ljlÍiji:ljlÍI
■::::x:::;:
: t !
; :
::i"- .;i'
llllitll
iilllllill
immm
Wi#M
r
tjaldsamkomu í Laugardal:
J»)óöin barf á
Krlsfl að halda"
Viö Sundlaugaveg eöa nánar
tiltekiö viö Laugalækjarskóia
hefur veriö komiö upp býsna
stdru tjaldi. Eins og vafalaust
margra annarra vegfarenda,
vakti tjald þetta vorvitni okkar
Vísismanna. Þess vegna ákváö-
um viö aö nálgast þaö og sjá,
hvers viöyröum visari. Viö nán-
ari athugun kom I Ijós, aö þarna
var Hvftasunnusöfnuöurinn á
ferö meö samkomu. Viö hleypt-
um i okkur kjarki, knúöum dyra
og I framhaldi af þvi fórum viö
inn.
„Ef þú gefst Guði al-
gjörlega, þá....”
Þegar inn kom sátu þar á
milli 150 og 200 manns. Þetta
var fólk á öllum aldri, þó aöal-
lega af eldri kynslóöinni, og
hlustaöi meö andakt á aöalræöu
kvöldsins. Aö þessu sinni talaöi
Lowell Harrup meö aöstoö
tiílks, sem snaraöi öllu yfir á is-
lensku jafnóöum.
Megininntak ræöu Harrups
var aö sanna ágæti Guös al-
máttugs. Þaö geröi hann meö
dæmisögum af sér og sinum,
sem allar gengu lit á hina bjarg-
föstu trii viökomandi, þrátt fyrir
allra handa utanaökomandi
mótlæti, s.s. fangelsun, bar-
smiöar, svo eitthvaö sé nefnt.
Varekkilaust viö, aö á stundum
örlaöi fyrir hótunum f málflutn-
ingi Harrups, eins og: ,,Ef þú
gefst Guöi algjörlega, færöu allt
I staöinn, annars....”
„Þýðingarmikil stund
að standa hér”.
Þegar hér var komiö sögu,
baö Harrup menn aö risa lir
sætum og koma upp aö púltinu
hjá sér. Varla haföi hann sleppt
oröinu, en lágvært gitarspil
barst um tjaldiö. Og er menn
nálguöust púltiö, hækkaöi gitar-
spiliö aö sama skapi. Nú sagöi
Harrup, aö allir ættu aö biöja
saman, en fyrst lét hann menn
rétta upp hendur til merkis um,
hvort viökomandi þekkti Jesús
eöa ekki. Eftir bænina voru viö-
staddir hvattir til aö leggja
hægri hönd á öxl næsta manns
og nú var tónlistin oröin allhá-
vær, enda hljómsveit á staön-
um. Og nú hófst söngur mikill.
Menn lygndu aftur augunum og
sungu: „Ég gef þér allt, sem ég
á...” o.s.frv.
„Segðu bara Jesús,
Jesús”.
En nú fór leikurinn nokkuö aö
æsast. Viöstaddir tóku aö halda
þéttingsfast, hvorir um annan.
Menn ýmist fóru meö bænir eöa
sungu, ýmist einir sér eöa i hóp.
Undirritaöur blaöamaöur,
sem hingaö til haföi staöiö úti I
horni og fylgst meö úr fjarlægö,
tók nú aö færa sig örlltiö nær til
aö sjá betur. En þá vildi nú ekki
betur til en svo, aö einn viö-
staddra sá sig tilknúinn aö
reyna aö fá undirritaöan til aö
hrifast meö. Tveir fllefldir
stilltu sér upp til sitthvorrar
hliöar blaöamanns, héldu utan
um hann og nú var sungiö: „Ég
gef Þér allt, sem ég á...” Þegar
undirritaöur tók ekki undir
sönginn, hvíslaöi annar mann-
anna I eyra blaöamanns:
„Segöu bara Jesus, Jesús”.
Þegar það ekki bar árangur,
baö áöumefndur maöur hljóm-
sveitina aö spila lagiö aftur og
enn á ný barst söngurinn: „Ég
gef þér allt, sem ég á..” um
Laugardalinn, og nú fékk undir-
ritaöur sönginn I stereó, þvi
báöir sungu mennirnir hátt og
snjallt innl sitthvort eyra blaöa-
manns.
„Kristur er hið eina
raunhæfa”.
Nú var komiö aö lokum sam-
komunnar og menn tóku aö tín-
ast Ut. Undirritaður ákvaö hins
VÍSIR
Föstudagur 18. júli 1980
17
.... en hún kom aftur 1 Uuóshus....”
vegar aö doka viö og ná tali af
forsvarsmanni þessarar sam-
komu. Sá reyndist vera túlkur
kvöldsins, aö nafni Samúel Ingi-
marsson. Hann sagöi, aö þessi
samkoma væri liöur I herferö til
útbreiöslu boöskaps Krists, en
herferöin stæöi 4. til 20. júll og
væri um allt land. Aösókn heföi
veriögóö þaö, sem af væri úti á
landsbyggöinni, en hins vegar
Texti: Kristin
Þorsteinsdóttir
blaöamaöur
virtist andlegur dofi hrjá Reyk-
vlkinga, þvl aösókn þar væri
fremur lltil.
Hann sagöi jafnframt, aö Al-
þjóölegi bréfaskólinn, sem heföi
höfuðstöövar I Brussel væri aöili
aö herferðinni, og á þeirra veg-
um kæmu um 30 manns til aö
predika viös vegar um landiö,
en Harrup væri einmitt einn
þeirra.
Eitt af því sem vakti furöu und-
irritaös á samkomunni var,
aö Samúel sjálfur virtist ekki
taka þátt i bænum^ söng eöa
handauppréttingum samkomu-
gesta og spuröi blaöamaöur
hann, hverju þaö sætti. Varö
heldurfátt um svör, nema hvaö
honum fannst þaö eitt þeirra
atriöa, sem sönnuöu, aö ekki
væri um múgæsingu aö ræöa á
samkomum sem þessari.
Aö lokum var Samúel spuröur
um tilgang herferöar þessarar
og sagöi Samúel: „islenska
þjóöinþarfáKristiaöhalda, þvi
Kristurer hiö eina raunhæfa, ef
trúin er nógu sterk og almenn
getur hann m.a. bjargað okkur
frá efnahagsvandanum”.—K.Þ.
Myndir: Þórir
Guömundsson
„Jesús býöur okkur ekki upp á ókeypis ferö inn I eiliföina”.
■i H Bi H H Bi H IH Bi ■■ Bi ■■ Bi Bi
„Ó, Jesús, Jesús, ég er þin”.
HVERS A FISKIBHABURINN AB GJALDA?
Aö undanförnu hefur fiskiönaöin-
um veriö helgaö óvenju mikiö rúm f
fjölmiölum. Einkum eru þaö mál-
gögn rlkisstjórnarinnar, Timinn,
Þjóöviijinn og Dagblaöiö sem þar
hafa gengist upp i því, aö ásaka
fiskiönaöinn og þá, sem þar starfa
fyrir ódugnaö, hroövirkni, afglöp
og sinnuleysi I rekstrar- og sölu-
máium og fleira hefur veriö tfnt til.
Þá hefur og veriö stagast á oröinu
„afkastageta” fiskvinnslustööv-
anna og þeirri ósvinnu aö enn skuli
vera til vetrarvertfö á þorskveiö-
um.
Framleiðni — nýting —
gæði
Ýmsa rekur e.t.v. minni til þess
aö hugtakiö framieiöni I fiskiönaöi
hefur veriö mikiö notaö af stjórn-
málamönnum undanfarin ár. Sér-
staklega var notkun orösins áber-
andi I sambandi viö stjórnarmynd-
unarviðræöur s.l. vetur og manni
skildist helst aö aukin framleiöni I
fiskiönaöi væri allra meina bót f
okkar efnahagsvanda. Tölur, sem
stjórnmálamennirnir vitnuöu tltt
til, voru bæöi gamlar og ófullkomn-
ar og virtist svo sem sumir þeirra
vissu lítiö um þaö hvaö hugtakiö
„framleiöni” þýöir. Arni Bene-
diktsson, framkvæmdastjóri, hefur
fjallaö Itarlega um þennan rugling
i blaðagreinum og eins á aöalfundi
Sambands-frystihúsanna nú I vor.
En þó menn nái nú ekki sam-
komulagi um nákvæma skilgrein-
ingu framleiðnihugtaksins, þá
skilja sjálfsagt flestir þaö þannig
aö meö því aö stefna aö aukinni
framleiöni þá skili ákveöin fram-
leiöslugrein meiri afrakstri án þess
aö tilkostnaöur aukist, eöa aö til-
kostnaöur minnki en ekki fram-
leiöslan.
En krafan til hraöfrystiiönaöar-
ins undanfarin ár hefur veriö um
betri nýtingu og meiri framleiöni.
Alls konar samanburöur milli
landshluta, milli fyrirtækja og viö
nágrannþjóöir sem fiskvinnslu
stunda hefur veriö óspart notaöur
og þá ekki alltaf vandaö til heim-
ilda né gætt sambærilegra for-
sendna.
Nú er þaö svo aö þaö rlkir visst
samhengi milli framleiöni, nýting-
ar og afuröagæða. Þaö er ekki hægt
aö auka afköst (eöa framleiöni á
mann) endalaust án þess aö þaö
fari aö bitna á hráefnisnýtingu og
afuröagæöum. Fuilkomin hráefnis-
nýting mun einnigkoma niöur á af-
uröagæöum a.m.k. ef reynt er aö
halda framleiöni hárri á sama
tima. A sama hátt sést aö jöfn og
mikil afuröagæöi kosta vandvirkni
og þá veröur heldur ekki aö ööru
jöfnu hægt aö nýta hráefniö eins
vel. Vandvirkni og strangar kröfur
til vörugæöa eru út af fyrir sig
framleiönilækkandi.
Frystar fiskafuröir frá Islandi
hafa tvlmælalaust orö á sér erlend-
is fyrir gæöi og þegar á heildina er
litið er engin vafi á þvl aö meöferö
hráefnis og vöruvöndun I hraö-
frystiiönaöinum hefur stórbatnaö á
undanförnum 10-15 árum. Kassa-
væöing togaraflotans og sumra
vertíöarbáta, kældar hráefnis-
geymslur frystihúsanna, hert eftir-
lit sölusamtaka og fyrirtækjanna
sjálfra og aukin fræösla og mennt-
un innan iönaöarins hafa þar hjálp-
ast aö.
Nú er þaö eflaust rétt, aö undan-
tekningar eöa slys hafa átt sér staö,
sem oft hafa stafað af þvl aö sumir
útgeröarmenn og fiskverkendur
valda ekki þvi verkefni aö stjórna
sinni hráefnisöflun. Ef einhver vill
fordæma skóginn „finni hann lauf-
blaö fölnað eitt” þá er sjálfsagt
alltaf hægt aö fá sér tilefni til þess
og fiskiönaöurinn á nóga óvildar-
menn I ýmsum kröfugeröarhópum
og gáfumannafélögum. Eins mega
stjórnendur fiskiöjuvera áreiöan-
lega vara sig á þvi aö láta ekki al-
farið undan kröfum um aukna
framleiöni og nýtingu, kröfum
sömu aöila og nú ásaka þá um
hroövirkni.
En þeir sem halda þvf fram aö
gæöum islenskra útflutningsvara
hafi hrakaö eru aö efna til óvina-
fagnaöar og þeim ber aö rökstyöja
mál sitt. Hvaöan er sá fiskur sem
unnin er of gamall, og hve mikil
brögö eru aö þvl? Er um aöra galla
aö ræöa? Hvaö kostar þaö i minnk-
aöri nýtingu og framleiðni og yfir-
drifnu eftirliti aö eitast viö óskil-
greindar, illa rökstuddar hug-
myndir um hrakandi vöruvöndun f
islenskum frystihúsum yfirleitt?
Og siöast en ekki slst: Viö hvaö er
miöaö þegar fullyrt er aö gæöum
hraöfrystra, Islenskra fiskafuröa
hafi hrakaö?
Rekstrarafkoma —
markaðsmál
Nokkrir hafa orðiö til aö mót-
mæla sumum af þeim skrýtnu hug-
myndum um leynda markaöi sem
sölusamtökin hafi vanrækt. Peter
Hjal ritstjóri Fishing News Inter-
hational fjallar um þessi mál I
Morgunblaöinu um helgina. Hann
segir mönnum ákaflega kurteis-
lega aö láta sér ekki detta I hug aö
finna skyndilega einhvern
„huldu”—markaö fyrir birgöir
okkar nú á þvl veröi sem viö þurf-
um aö fá fyrir okkar framleiöslu,
til aö halda okkar islensku llfsvenj-
um. Auövitaö vantar fisk til neyslu
vföa I þriöja heiminum en viö höf-
um bara ekki efni á þvi aö selja á
þvi veröi sem þar er boöið.
Annars skortir mig þekkingu til
aö fjalla um markaðs- og sölumál
en mér finnst bara svo augljóst aö
viö þurfum á veröhæstu fiskmörk-
uöum heims að halda og ef ein-
hvers staöar er meira borgaö fyrir
ferskan fisk (Isfisk) en unnin
(frystan) þá þurfum viö lika aö
nota okkur þaö!
Ég viöurkenni llka vanmátt minn
aö fjalla um rekstur frystihúsa en
þaö veldur mér þó engum von-
brigöum þó aö þau loki heldur en aö
halda áfram taprekstri. Fyrir leik-
manni eins og mér litur dæmiö ein-
hvern veginn þannig út:
Fiskverö sem gilti frá 1. mars
var ákveðiö þannig aö „meöal”-
rekstrarafkoma vinnslunnar stæöi
á núlli eins og venja er til, meö til-
heyrandi loforöum um „gengis-
stökk-sig”. 1 grófum dráttum gætu
helstu kostnaðarliðir hafa veriö I
þessum hlutföllum:
Hráefni
Vinnulaun
Vaxtakostn.
Allt annaö
ákaflega teygjanlegt og „sölu-
möguleikar” ekki slöur.
En jafnvel þó aö viö tækjum upp
áætlunarbúskap I sölumálum og
stórnvöld og markaössérfræöingar
gætu skammtaö hverjum fiskverk-
anda ákveöiö, sundurliöaö fram-
imars eftirl.júnf
51 kr af 100 kr. 57krafl00kr
27 kr af 100 kr. 30krafl00kr
7 kr af 100 kr. 8krafl00kr
15 kr af 100 kr. 15krafl00kr
Samtals:
100
110
Söluverö-
mæti afuröa:
Eins og ég tók fram þá er ég
ekki efnahagssérfræöingur og þeir
geta sjálfsagt fengiö annaö út, en
ég fæ ekki séö aö dæmiö lagist viö
þaö aö afuröalán og þar meö vaxta-
kostnaöur hækki. Nema aö grund-
völlurinn hafi veriö svona vitlaus I
mars!
Afkastageta fiskvinnsl-
unnar
Ýmislegt hefur veriö rætt og rit-
aö um afkastagetu fiskvinnslunnar
I sambandi viö þaö sem sumir hafa
kallaö „nýja fiskveiöistefnu” eöa
samræmingu veiöa, vinnslugetu I
landi og markaösmöguleika. Þess-
ar hugmundir eru aö visu vægast
sagt óljósar ennþá, enda varla
nema von, þar sem hugtakiö „af-
kastageta fiskvinnslustööva” er
100 100
leiöslumagn fyrirfram er æöi
margt sem eftir er aö skilgreina I
sambandi viö afkastagetu fiskiön-
aöar. Þaö er alkunna aö frysting er
miklu seinlegri aöferö en bæöi sölt-
un og skreiöarvinnsla. Ef menn
þurfa skyndilega aö auka afkasta-
getu fiskvinnslustööva t.d. vegna
þess aö mikiö hráefni liggur fyrir
þá er gripiö til söltunar og herslu.
Þaö er og nokkuö öruggt aö salt-
fiskvinnslustöövar, gætu annaö öll-
um þorskafla tslendinga og rúm-
lega þaö. En þaö veröur þó aö gera
ráö fyrir þvi aö hraöfrystingin
veröi áfram þýöingarmesta fisk-
vinnslugreinin þrátt fyrir þaö aö
hún er seinlegust.
1 grein eftir Rlkharö Jónsson
(Ægir 1. tbl. 1979) er gerö tilraun til
aö meta akastagetu i hraöfrystiiön-
aöi Ut frá þeim búnaöi, húsum og
tækjum sem til eru I landinu.
Hans Utreikningar eru þaö skásta
sem ég veit til aö gert hafi veriö til
aö reyna aö meta afkastagetuna,
en þaö gefur auga leiö aö þeir eru
mjög viökvæmir og háöir forsend-
um sem ekki eiga viö alltaf eöa alls
staöar. Þannig er fjarri þvl aö
tækja- og húsakostur, sem sagt
fjárfesting, sé ætlö takmarkandi
fyrir vinnslugetuna. Mjög oft er
þaö einmitt mannekla, einkum
vöntun á fólki viö pökkun og snyrt-
ingu.þegar flök eru aöal-fram-
leiðslan. Sums staöar vantar
frystitæki og vélar, sums staöar
rými I pökkunarsal, ekki eru alls
staöar afkastahvetjandi launakerfi
(bónus) og svona mætti lengi telja
upp mismunandi afkasta-takmark-
andi aöstæöur I hraöfrystiiönaöin-
um.
Þaö er mikiö verk óunniö ef fást á
mælikvaröi á afkastagetu sem er
nothæfur til samanburöar milli fyr-
irtækja hvaö þá iandshluta og ég
held aö þaö sé afar hæpiö aö slfku
skömmtunarkerfi veröi komiö á af
nokkru rökrænu viti á næstunni.
Miklu llklegra er aö eftir standi
lögverndaöar fiskvinnslustöövar,
svipaöar og lögbýlin, sem þiggja
umboð sitt aö verka fisk frá stjórn-
völdum samkvæmt einhverjum ó-
skilgreindum, teygjanlegum tæki-
færisreglum.
Stungiö hefur veriö upp á þvl aö
stjórna löndun meö þvi aö skip
fengju ekki aö láta úr höfn nema
með því aö hafa tryggja móttöku á
neðamxiŒls
Fiskveiði- og markaðsmál
hafa verið ofarlega á
baugi að undanförnu. Hér
kveður Björn Dagbjarts-
son sér hljóðs og er ómyrk-
ur í máli um þær staðhæf-
ingar sem fram hafa kom-
ið hjá lærðum og leikum.
aflanum. Ekki veit ég hvernig
menn ætla aö sjá fyrir misjöfn afla-
brögö I þessu sambandi eöa tryggja
þaö aö fiskverkendur hygli ekki
eigin skipum og útrými þannig
trillukörlum og annarri „einka”-
útgerö. En mikil er oröin sú miö-
stýring, ef embættismenn I
Reykjavlk (eöa annars staöar)
eiga aö fara aö stjórna þvi hvenær
togaraskipstjórinn, sonur útgerö-
armannsins og fiskverkandans, fer
á sjó, af því aö pabbi hans ræöur
ekki viö hann.