Vísir - 02.08.1980, Side 6

VtSIR
Laugardagur 2. ágúst 1980.
.Oíöí

Jóhanna Tryggvadóttir, hefur veriö allmikió I fréttum aö undan-
förnu. Flestir þekkja Jóhönnu sjáifsagt fyrir brautryöjendastarf aö
heilsurækt. Hún er stofnandi Heilsuræktarinnar og er meö svart
belti I Júdó. Þess utan er hún móöir átta barna, og gift Jónasi
Bjarnasyni, y firlækni I Hafnarfiröi. Hins vegar beinist nú athygli aö
henni sem stjórnarformanni Isporto, sem er nýstofnaö fyrirtæki,
sem hefur gert samning um aö selja fisk til Portúgals fyrir tæpa tlu
milljaröa til áramóta, og er veröiö sem samiö er um rúmlega 30%
hærra en áöur hefur fengist. Fiskútflutningur Isporto tók hins vegar
óvænta stefnu strax þegar fyrsta sending fyrirtækisins af frystum
þorkhausum barst til Portúgal. Kæra barst þá til Reguladore, sem
kæröu áfram til portúgaiskra tollyfirvalda um aö veriö væri aö
smygla frystum þorskflökum. Sendingin var öll rifin upp á hafnar-
bakkanum, og gefin fyrirskipun um að ef svo mikiö sem eitt þorsk-
flak fyndist, yröi sendingin öll send til baka, og viöskiptafélagar
Jóhönnu I Portúgal fangelsaöir. Jóhanna telur þessa kæru vera
sviösettan glæp, og segir aö margt varöandi þennan útflutning, sem
veriö hefur i undirbúningi i þrjú ár, hafi verið einkennilegt.
Eftir þetta atvik náði inn-
flutningsleyfi Isporto til Portú-
gals á saltfisk ekki fram að
ganga, en áframhaldandi fryst-
ing á þorskhausum til útflutn-
ings fer fram i B.ú.R. Saltfisk-
útflutningur á vegum Isporto er
þvi stopp um sinn. Isporto hefur
farið þess á leit við rikisstjórn-
ina að hún hvetji portúgölsk
stjórnvöld til að sinna þessu
máli. þjóðarinnar vegna. „Hér
er um þjóðarhag að ræða segir
Jóhanna, „meðan fiskurinn
hleðst upp I frystihúsunum”.
Júdónám i Portúgal
„Forsaga málsins er sú”,
segir Jóhanna, „að ég hef verið
meira eða minna i Portúgal sið-
an 1967. Ég var þar i júdónámi
hvort hann gæti útvegað þeim
saltfisk. Dundas svaraði þvi til,
að það væri ekki til góðs fyrir ís-
lenskan þjóðarhag. Þá sneru
þeir sér til Sigurðar Markússon-
ar, i stjórn S.I.F. og báðu um
aðstoð. Hann sagði að þeir yrðu
að fara rétta boðleið, þ.e. i
gegnum Dundas umboðsmann.
Undirbúningur og samninga-
gerð hefur nú staðið i þrjú ár, og
gaf ég mig ekki fyrr en það hag-
stætt verð fékkst, sem gerir
kleift að greiða fólkinu mann-
sæmandi laun. Sömuleiðis var
samlð um að allt yrði staðgreitt
þannig, að vaxtabyrði okkar
yrði engin.
Fékk ekki að vita
fiskverðið
„Kjartan Jóhannesson,
Jóhanna heldur enn leynd yfir útliti persónu sinnar. Þessi mynd af
henni er tekin þar sem hún er viö þjálfun I Heilsuræktinni.
porto ekki aö skipta við þetta
bákn. Það er einkennilegt, að
S.l.F. skuli þó alltaf gera það.
Og einkennilegt, að verðið sé
ekki betra, þegar markaðsað-
staða okkar er svo hagstæð”.
„Ég hef mikið verið að velta
fyrir mér, út frá þessu máli,
hvernig siðasta stjórn féll”,
sagði Jóhanna. „Kratarnir voru
fyrstir til að tala um að rjúfa
ætti stjórnarsamstarfið. Stjórn-
arformaður S.I.F. er yfirlýstur
Alþýðuflokksmaður. 27. febrú-
ar, nokkru áður en ný rikis-
stjórh tekur við völdum, undir-
ritar Þórhallur Asgeirsson,
ráðuneytisstjóri i viðskipta-
ráðuneytinu stóran sölusamn-
ing við Portúgali, þegar Kjartan
var viðskiptaráðherra. Gæti
verið samband á milli þess, að
Alþýðuflokkurinn felldi rikis-
stjórn Ólafs Jóhannessonar og
þeirrar staðreyndar að auknar
upplýsingar voru komnar hing-
að heim um útsöluverðið á salt-
fisknum i Portúgal? Getur ver-
ið, að Tómas Þorvaldsson hafi
þau itök, að hann hafi getað
þvingað Alþýðuflokkinn til að
rjúfa stjórnarsamstarfið, vegna
þeirrar hættu, sem blasti við, að
hulunni sem hefur verið yfir
saltfisksölumálum S.Í.F. yrði
svipt. Ég vil þó undanskilja úr
þessu dæmi, vegna persónu-
legra kynna Björgvin Guð-
mundsson og Magnús H. Magn-
ússon, en Magnús var á móti þvi
aðfella rikisstjórnina. Það ligg-
ur I augum uppi, að ég get ekki
fært sannanir fyrir þessu, en ó-
,,Einkennileg leynd
yfir saltfisksölu
SÍF til Portugals”
— segir Jóhanna Tryggvadóttir stjórnarformaður Isport í fréttaljósviðtali
og þykir ákaflega vænt um land
og þjóð. Ég sá, að það var
grundvöllur fyrir auknum við-
skiptum Islands og Portúgals,
m.a. vegna þess, að það er ódýrt
að versla við þá, og Portúgal
hefur um langt skeið verið eitt
af okkar helstu viðskiptalönd-
um. Ég fór með meðmælenda-
bréf frá viðskiptaráðuneytinu
þangað árið 1977, og komst i
samband við ýmis fyrirtæki.
Naut ég þar aðstoðar ræðis-
manns okkar i Oporto, sem er
mikili Islandsvinur.
Kaupmenn höfðu frétt af mér
og höfðu samband við mig. Þeir
báðu mig um að aðstoða sig við
að flytja inn saltfisk frá Islandi.
Saltfiskur hefur verið þjóðar-
réttur Portúgala, og sá sem get-
ur séð fólkinu þar fyrir nægum
saltfisker maður númer eitt hjá
fólkinu. Islands-saltfiskurinn er
sá vinsælasti á markaönum.
Þessir kaupmenn höfðu ári
áður haft samband við Dundas,
sem er ræðismaður Islands i
Lissabon, og jafnframt umboðs-
maöur Sölusambands islenskra
fiskframleiðenda, og spurt hann
sjávarútvegsráðherra á þessum
tima, bað Björn Dagbjartsson,
aðstoðarráðherra um að komast
að verði saltfisks sem S.I.F.
seldi til Portúgals og láta mig
vita það, svo hægara yrði fyrir
mig að semja um verð.
Verðið sem S.t.F. fær fyrir
fiskinn hefur alltaf verið leynd-
armál. Tómas Þorvaldsson,
stjórnarformaður S.I.F. hefur
alltaf sagt, að það mætti ekki
gefa það upp, vegna þess, að
þeir væru i samkeppni við Norð-
menn, sem selja saltfisk lika.
Það finnst mér skrýtið. Norð-
menn vita hvað við fáum fyrir
fiskinn vegna þess, að það heíur
verið seldur saltfiskur frá
Bakkafirði til Noregs. Ég sé
enga ástæðu til að halda verðinu
leyndu, og liklegast eru það
bara einn eða tveir menn hér á
landi sem vita það.
Mér er sagt, að útsöluverð á
saltfiski i Portúgal sé hins vegar
geysihátt, eða 250-400 escudos,
sem eru um 2500-4000 krónur
fyrir kilóið ef hann þá á annað
borö fæst. Hráefnisverðið sem
greitt er fyrir fiskinn hér er 309
krónur fyrir kiló. Hvert skyldi
þessi mismunur fara? Kjartan
sjávarútvegsráðherra fór til
Portúgals I fyrrasumar og
kynnti sér þessi mál, en af þvi
varð ekki að ég fengi að vita
saltfiskverðið, þrátt fyrir til-
mæli hans til aðstoðarráðherra.
Félagar minir i Portúgal sögðu
við mig að ég gerði þá hlægilega
i augum stjórnvalda þar, þvi
okkar verð er miklu hærra en
S.t.F. fær. Portúgölsk stjórn-
völd sögðu félögum minum, að
þeir borguðu 2050 doliara fyrir
saltfisktonnið, en Isporto fær
2600 dollara fyrir tonniö. Ég
spyr, hvert fer þessi mismunur
útsöluverðs og hráefnisverðs,
sem er gifurlegur. Það hefur
t.d. verið áætlað, að Dundas
umboðsmaður hafi þegið 250
milljónir króna I umboðslaun
frá S.I.F. á árinu 1978. Mér virð-
ist að það sé maðkur i mysunni
þarna. Hvað eru S.Í.F.-menn
hræddir við? Hvers vegna er
þessi glæpur settur á svið? Eru
S.t.F-menn kannski hræddir við
að sýna hvað þeir eru lélegir
sölumenn?”
í fréttaljósinu
Viðtal: Sigrlð-
ur Þorgeirs-
dóttir
Jóhanna segir, að viðskipta-
ráðuneytið hafi undir stjórn
Svavars Gestssonar og ólafs
Jóhannessonar, gert stórátak i
að auka viöskipti okkar við
Portúgal. „Við kaupum af þeim
togara, oliu, straumbreyta og
margt fleira. Markaðsaðstaða
'okkar hefur aldrei verið betri
þar. Við hefðum átt að vera i
mun sterkari aðstöðu til að selja
þeim fisk á betra verði en áður.
S.I.F. selur sinn fisk til Regula-
dore, sem er arfleifð frá timum
Salazars. Reguladore virkar
svipaðog A.T.V.R. hér. Þetta er
nokkurs nokar einokun á inn-
flutningi og verslun. Stjórnvöld
hafa liðkast i þessum efnum hin
siðari ár, og þess vegna þarf Is-
neitanlega virðist mér dæmið
falla saman eins og púsluspil”.
Tómas Arnason, viðskipta-
ráðherra lagði fram tillögu á
ráðherrafundi EFTA i vor, að
frelsi yrði aukið i fiskverslun
milli EFTA landa. Tillagan var
samþykkt og þvi furðar Jó-
hanna sig á seinagangi mála.
„Stuðningsyfirlýsing stjórn-
valda við þessa sölu mundi hafa
jákvæð áhrif að innflutnings-
leyfið verði afgreitt, en Portú-
gal er I EFTA eins og alkunna
er.
Þetta ætti að vera þjóðarhag-
ur, Guðmundur J. Guðmunds-
son hjá Verkamannasamband-
inusagði við mig, að verðið sem
við sömdum um g$eti hækkað
laun þeirra sem við þetta vinna
um 20%. Það berast fleiri
hundruð tonn af fiski á land,sem
Isporto ætlaði að kaupa og selja
til Portúgal. Vegna erfiðleika a
mörkuðum okkar hleðst fiskur
upp I frystigeymslum, eins og
allir vita; þvi finnst mér ákaf-
lega einkennilegt og óþolandi að
þetta mál skuli ekki vera af-
greitt enn”. S.Þ.
GESTSAUGUM
leiknarl: Krls Jackson
H r ^
ic-
r V.A' „
— 4 £6 PÁEKKt fiÐTELTfi
ÞEssfi rvo sen biluv fer,
UPP OG tutbup í HOLUtUun
Á [/CCrllUUM?
^3 A-6>. æv