Vísir - 02.08.1980, Qupperneq 9

VÍSLR
Laugardagur 2. ágúst 1980.
r
A einu siökvöldi vikunnar
hlustaöi ég á útvarpsþátt, þar
sem þrir menntamenn veltu þvi
fyrir sér hvort til væri séris-
lenzk hugsun. Umræöurnar
voru heimspekilegar vangavelt-
ur án niðurstöðu og eflaust hef-
ur það vafist fyrir venjulegu
fólki hvað mennirnir voru að
tala um. Stjórnandinn Emir
Snorrason er á stundum full
flókinn i framsetningu, en hann
er skemmtilega frumlegur og
laus við þá áráttu, sem háir
flestum, sem fram koma i út-
varpi, að taka málfar sitt svo
hátiðlega, að þaö veröi þving-
að.
Viömælendur hans Páll
SkUlason og Jóhann Hannesson
áttu fullt i fangi með viðfangs-
efnið, enda ekki á hvers manns
færi að útskýra sérislenska
hugsun.
Þö settu þeir fram þá kenn-
ingu að kjaftasagan væri rik I
íslendingum og skilgreindu
hana sem skrýtluskynsemi!
Þaö er margt vitlausara en
þessi tilgáta. tslendingar eru
sögumenn, en sagnaáhugi
þeirra beinist oftast að náung-
anum, og ekki alltaf honum til
uppheföar. Skens á annarra
kostnaö er háþróuö list á Is-
Stjórnmálamenn eru undir
sömu sök seldir. Það er aö visu
ekki hægt að saka þá um þegj-
andahátt. En þrætubókarlist
þeirra og fánýtt orðaskak, hefur
átt sinn þátt i staönaðri stjórn-
málaumræðu og einangrun
þeirra sjálfra.
Égminnist þess á fýrstu árum
minum á þingi, hversu forviða
ég varð oft á tlöum að heyra
lifsreynda gáfumenn kveða sér
hljóðs i þingsölum til þess eins
að taka þátt f klisjukenndum
oröræðum, fullir af hleypidóm-
um og þröngsýni. Getur þaö
veriö að pólitikin blindi mönn-
um sýn, forpoki þá andlega?
Hinir riku hagnast
önnur hlið þessa máls er tvi-
skinnungur stjórnmálamanns-
ins og er þá óhjákvæmilegt að
tina til sfðasta og áþreifanleg-
asta dæmið. Fyrir átta mánuð-
um slðan lét Gunnar Thorodd-
sen svo ummælt i blaöagrein,
þegar hann var aö biöla til kjós-
enda um fylgi við Sjálfstæöis-
flokkinn: og fjallaði um niður-
greiðslur siðustu vinstri stjórn-
ar:
„Þessar miklu niöurgreiðslur
skekkja verðlag og draga Ur
Séríslenskt hugarfar
landi. Sennilega stafar það
sumpart af fámenninu, hér
þekkja allir alla, en skyldi það
ekki einnig verasprottið af þvi
sérislenska hugarfari, að eng-
innmegi ná of langt, skara fram
úr eða vera öðruvisi en aörir.
Það er rigurinn og öfundin
sem kemur þá til skjalanna.
Skynsemin i skritlunni er fólgin
i alvöru háðsins, og þaö er sá
beitti broddur, sem er lslend-
ingum hugleiknari en saklaust
griniö.
Kjaftasagan lifsform
Það ar sennilega rétt ályktun
þeirra þremenninga að sagna-
andinn og skritluskynsemin er
sérislenzkt fýrirbæri. Það er
hinsvegar ekkert, sem okkur er
áskapað og gefið. Ef Islenskt
þjóöfélag er ekki á hærra and-
legu plani en svo að kjaftasagan
sé þess lifsform, þá geta
menntamenn sjálfum sér um
kennt. Þeir forðast ritvöllinn og
standa álengdar viö þjóöfélags-
umræðuna. Þaö heyrir til tið-
inda ef háskólamenn og heim-
spekingar láta til sin heyra op-
inberlega. Þeir hreyfa hvorki
legg né lið til aö rifa umræðuna
upp Ur meöalmennskunni.
hvöt til aö ráöast i nýjar bU-
greinar. Þærbjóöa heim hættu á
misnotkun og spillingu. Þær
leiða til þess að þeir riku fái
meira i sinnhlut úr rikissjóöi en
þeir snauðu”.
I siðustu viku var ákveðið
undir forystu þessa sama
stjórnmálamanns, aö auka nið-
urgreiðslur um 2.5-3 milljarða
króna, eöa um 7 milljarða á árs-
grundvelli.
Sú spuming vaknar að sjálf-
sögðu, hvort Gunnar Thorodd-
sen hafi ekkert meint a| þvi sem
hér er vitnaö I, eöa er svona
auðvelt I pólitikinni að kok-
gleypa hvaðeina, sporðrenna
þvi áreynslulaust, ef völd og
metorð eru annars vegar?
Nú var þetta ekki privatskoð-
un Gunnars. Sjálfstæðisflokkur-
inn og reyndar fleiri flokkar
hafa lengi bent á ranglætið sem
niðurgreiðslumar hafa i för meö
sér. Milljöröum króna af tekjum
rikissjóðs, skattpeningum borg-
aranna, er varið til að greiða
niður neysluvöru, hvort heldur
sem i hlut á efnað fólk eða fá-
tækt. Hvaða vit er i þvl að eyða
milljörðum króna i að greiða
niður mat fyrir fólk sem hefur
þrefaldar, fjórfaldareða jafnvel
fimmfaldar tekjur verka-
manns? Þeim peningum er bet-
ur varið með öðrum hætti, ef
þjóöfélagiö á að rétta þeim
hjálparhönd, sem höllum fæti
standa.
Tviskinnungur
Þetta var boöskapur Gunnars
og undir hann skal tekiö. En
hverju sætir aö átta mánuöum
seinna skuli þessi sami maður,
sem komist hefur i þá aðstööu
að gera hér leiöréttingu á, bæta
um betur, og auka niöur-
greiðslur i stað þess að lækka
þær? A að trúa þvi, að Alþýðu-
bandalagið, löggiltur verndari
alþýðunnar, hafi knúð hann til
þess?
Aö visu er þaö ekki fráleit
ágizkun, þvi Alþýðubandalagið
hefur alla tið haft ofurtrú á
miklum niöurgreiðslum, hversu
fráleitt sem það kann aö virö-
ast, enda er tviskinnungur þess
flokks lýöum ljós i kjaramálum
almennt.
Almenningur hlýtur að velta
þvi fyrir sér, hvers viröi þaö sé
aöganga til kosninga og velja á
milli manna og flokka, ef allt
sem sagt er fyrir kosningar er
marklaust hjal og blekkingar
einar. Dapurlegt er þó engu að
siður, að horfa upp á greinda og
glæsilega menn gera sig aö litl-
um körlum með hringsnúningi
af þessu tagi. Og til hvers eiga
ungir menn að hætta sér út i
slika lágkúru og ánauö sem bið-
ur manna I stjórnmálavafstri?
þessar framkvæmdir, en að
hverskonar aðgeröir eða fram-
kvæmdir sem snerta varnar-
stööina á Miðnesheiði og fyrir-
komulag varna þar, séu háöar
samþykki þeirra, sem vilja
varnarbandalagið feigt.
Fokið i flest skjól
En ef stjórnmálaflokkarnir
geta stundaö samviskuleysi og
ófyrirleitni i efnahagsmálum og
almennri stjórnsýslu, þá hefur
þvi verið trúað að utanrikismál
væru heilög kýr sem ekki væri
verslað með. Þar væru skilin
skörp milli þeirra sem styöja
bandalag frjálsra þjóða, og
hinna, sem hvorki vilja sjá þaö
Ellert B. Schram
ritstjóri skrif^r
ritstjórnar
pistill
né heyra. En nú er fokiö i þaö
skjól lika.
Alþýöubandalagið, þrátt fyrir
mikinn minnihluta þjóöarinnar
á bak við sig, hefur komiö sér
upp neitunarvaldi varðandi
flugstöðvarbyggingu á Kefla-
vikurflugvelli og hefur fengið
forsætisráöherra á sitt band til
að stööva meinleysislega til-
fluininga á oliutönkum sem til-
heyra varnarliðinu.
Þessir ollutankar skipta engu
máli i vamarlegu tilliti, en stað-
setning þeirra er hins vegar
ekki heppileg fyrir þá Islend-
ingasem Inágrenninu búa,eftil
átaka kemur, þar að auki eru
þeir til trafala skipulagslega og
valda mengun á svæöinu. En
hér er ekki veriö að deila um,
oliutanka, heldur varnir lands-
ins. Ekki er annað að sjá, ef Al-
þýðubandalagiö getur stöövaö
Átakanlegt hneyksli
Afstaöa Alþýðubandalagsins
til nýrrar flugstöðvarbyggingar
er átakanlegt hneyksli, og veld-
ur þvi, aö tslendingar verða
áfram að búa við þá smán, að
aka I gegnum herstöð, þegar
þeir leggja leið slna til og frá
landinu.
Bandarikjamenn hafa gert
samkomulag um aö greiða
helming kostnaðar af byggingu
nýrrar flugstöðvar og jafnframt
að bera allan kostnað af vega-
lagningu og aðskilnaði al-
mennrar umferðar og umferöar
tengdri vamarliðinu.
Þaö er fjarstæða aö kenna
þetta samkomulag við
aronisma. tslendingar versla
ekki meö öryggi sitt og krefjast
ekki greiðslna fyrir að hafa
samstööu um frelsið. En samn-
ingur um kostnaöarskiptingu á
byggingu nýrrar flugstöövar er
aílt annar handleggur. Þær
framkvæmdir eru tengdar
hagsmunum og aðstöðu vamar-
liösins, Utlagður kostnaður, sem
eðlilegt er aö báðir aðilar taki á
sig.
Misskilinn metnaður
Ef Alþýðubandalagið imynd-
ar sér, aö það þjóni þjóðemis-
kennd og sjálfstæði tslendinga
að koma I veg fyrir þessar
framkvæmdir, þá er það mis-
skilinn metnaður, sem kallast
þjóðernisrembingur með öfugu
formerki. Það kann að vera að
þetta flokkist undir sérislenskt
hugarfar, en sem betur fer er
þaö I miklum minnihluta meðal
þjóöarinnar. Þvi sorglegra er,
ef slikir öfuguggar eru orönir
ráðandi varöandi varnar- og
utanrikismál tslands.
tslenskt hugarfar er um
margt sérstætt þegar kemur að
þjóöernismálum. Þaö felst i
stolti og styric af þvi að vera ts-
lendingur. Við höfum haft
sjálfstraust til að ganga
óhræddir til samstarfs viö aörar
þjóðir og alþjóðlega menningar-
strauma. Hræðsla viö slikt væri
vantraust á getu okkar, og þeir
sem gerast talsmenn einangr-
unar og ómerkilegs þjóðar-
rembings, hafa einfaldlega ekki
trú á þjóðinni né metnaö fyrir
hennar hönd. Slikir menn eiga
ekki að hafa forystu fyrir sjálf-
stæöri þjóö.
Ellert B. Schram.