Morgunblaðið - 25.06.2002, Page 26

26 ÞRIÐJUDAGUR 25. JÚNÍ 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
BORGARFJÖRÐUReystri skartaði sínu feg-ursta þegar forseti Ís-lands opnaði Kjarvals-
stofu á laugardag að viðstöddu
fjölmenni. Á safninu er fjallað um
líf og list Jóhannesar S. Kjarvals,
sem ólst upp í Geitavík í Borg-
arfirði frá fimm ára aldri og hélt
sterkum tengslum við heimafólkið
og fjörðinn alla sína tíð. Einnig
var opnuð sýning á málverkum
Kjarvals úr borgfirsku landslagi
og frumflutt leikverk um það
skeið ævi hans er hann málaði
þekkta altaristöflu Bakkagerðis-
kirkju.
Forsetinn hafði í nógu að snú-
ast á laugardag því að árla morg-
uns var hann viðstaddur þegar
landeigendur Ketilsstaða í Hjalta-
staðaþinghá afhentu Austur-Hér-
aði formlega til eignar sumarhús
og bátaskýli í svokölluðum Kjar-
valshvammi. Það er lítið og und-
urfagurt dalverpi með útsýn yfir
sveitina og Dyrfjöllin og hafðist
Kjarval þar oft við á sumrum til
innblásturs og listsköpunar. Und-
irritaður var samningur til 50 ára
þar sem Austur-Hérað og Minja-
safn Austurlands taka að sér við-
hald og endurbætur á húsunum
eftir því sem fjárveitingar leyfa.
Vottar að gjörningnum voru af-
komendur Kjarvals, Kolbrún og
Jóhannes.
Safn Jóa í Geitavík verði
samfélaginu lyftistöng
Skömmu eftir hádegi hópaðist
fólk í Fjarðarborg, félagsheimili
Borgfirðinga, og hófst þar vígslu-
athöfn með ávarpi framkvæmda-
stjóra Kjarvalsstofu, Áskels Heið-
ars Ásgeirssonar. Hann sagði
safnið byggt upp á þremur lyk-
ilforsendum; samstarfi við Lista-
safn Reykjavíkur – Kjarvalsstaði,
samstarfi við afkomendur Kjar-
vals og að heimamenn og sveitar-
félagið hefðu á virkan hátt tekið
þátt í uppbyggingu safnsins. Fjár-
mögnun verkefnisins tókst vegna
styrks á fjárlögum Alþingis fyrir
árið 2002 og styrkja frá Menning-
arborgarsjóði, menningarráði
Austurlands og fleiri smærri að-
ilum.
Áskell sagði að sérstök áhersla
hefði verið lögð á að allt viðkom-
andi Kjarvalsstofu yrði fyrsta
flokks. Hann nefndi þar sérstak-
lega til sögunnar Jón Þórisson
leikmyndateiknara, sem hannað
hefur alla uppsetningu á Kjarvals-
stofu og á heiður af útliti hennar.
„Það er skýrt í mínum huga,“
sagði Áskell, „að hugmyndin um
Kjarvalsstofu er ekki síst hugsuð
til að verða lyftistöng fyrir borg-
firskt samfélag og til að gera
minningu Jóa í Geitavík, eins og
Kjarval var alltaf kallaður hér,
góð skil og sýna henni tilhlýðilega
virðingu.“
Nýkjörinn oddviti Borgfirðinga,
Kristjana Björnsdóttir, tók til
máls og sagði það útbreiddan mis-
skilning, að þeir sem byggju á
svokölluðum afskekktum stöðum
hefðu dagað þar uppi og ekki haft
manndóm í sér til að hafa sig á
brott. „Þetta er alrangt hvað okk-
ur varðar,“ sagði Kristjana. „Við
höfum valið okkur að vera á Borg-
arfirði eystra, hér líður okkur vel
og hér viljum við vera. Í fámennu
byggðarlagi hefur hver og einn
einstaklingur mikilvægu hlutverki
að gegna. Borgfirðingurinn Jói í
Geitavík náði að rækja sitt hlut-
verk af slíkri kostgæfni að úr varð
meistari Kjarval, sem ekki aðeins
Borgfirðingar, heldur Íslendingar
allir, líta til með stolti og þakk-
læti. Það þarf ekki aðeins hug-
myndaauðgi og dugnað til að gera
að veruleika stórvirki eins og
Kjarvalsstofu á Borgarfirði
eystra, heldur ekki hvað síst óbil-
andi bjartsýni og trú á sitt fólk,“
sagði hún.
Formfegurð og litadýrð
Áður en Ólafur Ragnar Gríms-
son opnaði safnið formlega sagði
hann Kjarval hafa haft þá náð-
argáfu að lesa litina öðrum augum
en flestir aðrir. Eðlilegt væri að
spyrja hvaðan honum kom inn-
blásturinn og listgáfan og því til
að svara að á Borgarfirði hefði
hann séð formfegurð, birtu og
litadýrð fjallanna og fjarðarins.
Þar hefðu verið heimk
rætur Kjarvals, sem mótu
ungan og fylgdu honum
enda.
„Kjarvalsstofa mun ve
ingarstaður öllum þeim s
skilja íslenska menningu,
un meistara sem átti ræt
legu erfiði íslensks alþýðu
varð slíkur töframaður
breytti einn og sér sjá
heillar þjóðar. Hann va
áhrifaríkasti fulltrúi okka
félagi heimslistarinnar,“ s
setinn.
Að ræðum loknum klip
ur Ragnar á borðann o
gengu upp á aðra hæð féla
ilisins. Þar bar fyrst að
irgripsmikla sögusýningu
og list Kjarvals sem sett
á myndrænan hátt á veg
um með texta og ljósmyn
eru þar ýmsir munir
heyrðu honum, svo sem v
hattur sem hann gjarna
bakherbergi við sýning
var skoðuð vinnustofa fy
þar sem aðstaða er fyrir
til að spreyta sig á málar
Starfsmenn frá Handverk
Ásgarði í Lækjarbotnum
sérstaklega til Borgarfja
þess að hjálpa til við hö
gerð þessa herbergis.
gengið í norðurhluta hú
þar skoðuð sýningin „Jói
vík“ sem tekur sérsta
tengslum Kjarvals við b
Meistari sem
sjálfsvitund
Hugmyndin um Kjar-
valsstofu er ekki síst
hugsuð til að verða
lyftistöng fyrir borg-
firskt samfélag og til
að gera minningu Jóa í
Geitavík, eins og Kjar-
val var alltaf kallaður
eystra, góð skil og
sýna henni tilhlýðilega
virðingu. Steinunn
Ásmundsdóttir segir
frá opnun safnsins.
Á sögusýningu um líf og list Kjarvals eru ýmsir munir sem ti
honum, svo sem víðfrægur hattur sem hann gjarnan bar skás
„Jói í Geitavík nefnist þessi hluti Kjarvalsstofu. Þar eru ýmsir
em
ara
ríki
ægð
uðu
kki
að
öll
um
þó
an-
da-
ðild
með
ma.
til-
að
nn-
æð-
nd-
til
búa
t á
ng-
ðist
og
t á
inn
rfti
fn-
nda
ef
em
gar
age
u.
ruð
130
sta.
ðir
gar
al-
við-
inn
nir
því
frá
ær
Ef
r á
m-
uði
geti
til
ann
óri
ár-
er-
em
nna
rgt
og
rgt
æru
nd.
um
kil-
vel
s
ur
ENGIN ÚRSLITAÁHRIF
Viðtal Morgunblaðsins viðDavíð Oddsson forsætis-ráðherra, sem birt var hér
í blaðinu í fyrradag, hefur að von-
um vakið mikla athygli enda talar
forsætisráðherra skýrt. Í viðtal-
inu segir hann m.a. um stjórn-
arsamstarf Sjálfstæðisflokks og
Framsóknarflokks:
„ … stjórnarsamstarfið er gott.
Þó að menn horfi upp á mismun-
andi áhuga okkar utanríkisráð-
herra í Evrópumálunum hefur það
ekki úrslitaáhrif á stjórnarsam-
starfið að mínu mati. Það verður
síðan að ráðast hvað gerist eftir
kosningar. Líklegast er að flokk-
arnir gangi óbundnir til kosninga
eins og þeir gerðu fyrir seinustu
kosningar.“
Þessi yfirlýsing Davíðs Odds-
sonar er mjög mikilvæg. Sá skoð-
anamunur, sem uppi er á milli
oddvita stjórnarflokkanna í Evr-
ópumálum og hefur harðnað að
undanförnu hefur vakið áhyggjur
hjá mörgum um stöðu stjórnar-
samstarfsins. Ástæðan fyrir því
er mjög einföld. Það skiptir miklu
að þjóðin búi við pólitískan stöð-
ugleika á næstu mánuðum og
misserum á þeim tíma þegar siglt
er upp úr þeim efnahagslega öldu-
dal sem þjóðarbúskapurinn hefur
verið í. Yfirlýsing forsætisráð-
herra er mjög skýr vísbending um
vilja Sjálfstæðisflokksins í þeim
efnum og engin ástæða er til að
ætla annað en sömu viðhorf ríki
hjá Framsóknarflokknum. Um-
mæli forystumanna flokkanna
tveggja eru jafnframt til marks
um að þeir virða rétt hvor annars
til sinna skoðana.
Sjónarmið beggja er augljós-
lega það að þjóðin sjálf ákveði að
hve miklu leyti Evrópumálin verði
á dagskrá í kosningabaráttunni
vegna þingkosninganna á næsta
ári, þótt þeir séu ekki á einu máli
um hver verði vilji þjóðarinnar í
þeim efnum.
Þannig segir Davíð Oddsson í
samtalinu við Morgunblaðið sl.
sunnudag:
„Ég hef enga trú á að þjóðin
muni hafa áhuga á að gera Evr-
ópumálin að kosningamáli.“
Halldór Ásgrímsson utanríkis-
ráðherra segir í samtali við Morg-
unblaðið í dag:
„Hvorki ég eða aðrir ákveða
hvaða mál verða kosningamál.
Það eru þau mál, sem fólki finnst
skipta mestu máli fyrir framtíð-
ina …“
Aðspurður hvort hugsanlegt sé
að vinstristjórn taki við eftir
næstu kosningar segir forsætis-
ráðherra:
„Vinstri stjórn gæti ekki haft á
sinni könnu að fara inn í Evrópu-
sambandið. Framsóknarflokkur-
inn sem heild er ekki inn á því.
Ekki heldur Vinstri grænir. Og
það er mikill ágreiningur um Evr-
ópumálin innan Samfylkingarinn-
ar.“
Þetta er rétt. Slík þriggja
flokka stjórn yrði ekki mynduð
um það stefnumið að leita aðildar
að Evrópusambandinu. Vinstri
grænir mundu ekki taka þátt í
slíku stjórnarsamstarfi. Líkurnar
á því að Framsóknarflokkur og
Samfylking næðu sameiginlega
meirihluta á Alþingi eru nánast
engar. Þar fyrir utan er ljóst að
innan Framsóknarflokksins er
sterk andstaða við aðild að ESB
og slíka andstöðu er einnig að
finna innan Samfylkingarinnar
eins og sjá mátti af ummælum Jó-
hönnu Sigurðardóttur alþm. hér í
blaðinu fyrir skömmu.
Það er því ljóst að það eru eng-
ar pólitískar forsendur fyrir því
að mynda ríkisstjórn um aðild að
Evrópusambandinu, hvernig sem
á málið er litið.
Til viðbótar kemur að mikil
óvissa er um framvindu mála inn-
an Evrópusambandsins. Leiðtoga-
fundur ESB-ríkjanna, sem hald-
inn var á Spáni fyrir helgina lýsti
því að vísu yfir að stefnt væri að
því að tíu af þeim ríkjum, sem
sótt hafa um aðild að ESB verði
tekin inn á miðju ári 2004. Þrátt
fyrir þá yfirlýsingu er ljóst að
mikill ágreiningur er innan ESB
um kostnaðarhlið stækkunarinnar
en þó ekki síður um hvernig
bregðast eigi við vaxandi straumi
innflytjenda til núverandi aðild-
arríkja. Þau hafa sum hver gengið
svo langt að leggja til að beitt
verði refsiaðgerðum gegn ríkjum,
sem hemji ekki þennan straum
innflytjenda. Hefur sú tillaga vak-
ið mikla andúð innan ESB-
ríkjanna sjálfra en mörg þeirra
telja að slík viðbrögð væru utan
alls velsæmis. Tillagan og umræð-
urnar eru hins vegar til marks um
í hvaða farveg þessar umræður
eru komnar. Þá liggur alveg ljóst
fyrir að mjög sterk andstaða er
innan ESB við að hleypa Tyrk-
landi inn, sem er mjög erfitt fyrir
ESB-ríkin að útskýra m.a. vegna
náins samstarfs við Tyrki innan
Atlantshafsbandalagsins.
Í ljósi pólitískrar stöðu bæði
hér heima og ekki síður innan
Evrópusambandsins sjálfs er aug-
ljóslega farsælast að leggja
áherzlu á þau verkefni, sem fyrir
liggja og framundan eru. Þar má
fyrst nefna að stefna þjóðarbú-
skapnum í farveg hagvaxtar á
nýjan leik, sem er forsenda batn-
andi lífskjara. Í öðru lagi fer ekki
á milli mála að mikilvægar
ákvarðanir bíða á næstu mánuð-
um vegna hugmynda um nýjar
virkjanir, stækkun stóriðjuvera
og nýtt stóriðjuver.
Segja má að umræður forystu-
manna stjórnarflokkanna um Evr-
ópumálin undanfarnar vikur hafi
orðið til þess að hreinsa andrúms-
loftið og skýra línur. Það er af
hinu góða. En önnur verkefni eru
nú meira aðkallandi á vettvangi
stjórnmálanna.