Morgunblaðið - 25.10.2002, Síða 12

FRÉTTIR
12 FÖSTUDAGUR 25. OKTÓBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
NIÐURSTÖÐUR rannsókna sýna
fram á fátækt allstórs hóps kvenna
á Íslandi. Þetta eru konur sem
vegna aðstæðna sinna verða að
setja allt sitt traust á velferðarríkið
og ef þær hafa ekki aðrar tekjur til
framfærslu fyrir sig og börnin sín
búa þær við skort og fátækt. Þetta
eru konurnar sem neyðast til þess
að leita til Mæðrastyrksnefndar og
Hjálparstarfs kirkjunnar til þess að
fá mat til næstu daga. Margar
kvennanna og börn þeirra ganga í
fatnaði frá þessum samtökum því
það er sammerkt með fátæku fólki
að það hefur ekki peninga til þess
að endurnýja fatnað sinn.
Þetta kom m.a. fram í erindi
Hörpu Njáls, félagsfræðings og
starfsmanns Borgarfræðaseturs, á
árlegum morgunfundi UNIFEM á
Íslandi þar sem fjallað var um fá-
tækt kvenna. Auk Hörpu fluttu Siv
Friðleifsdóttir, umhverfisráðherra
og Sighvatur Björgvinsson, fram-
kvæmdastjóri þróunarsamvinnu-
stofnunar, erindi á fundinum.
Flestar í fátækt vegna veik-
inda, atvinnumissis eða örorku
Harpa sagði að fátækar konur
væri einkum að finna á meðal at-
vinnulausra kvenna, kvenna sem
verða fyrir veikindum, kvenna sem
eru örorkulífeyrisþegar og/eða ör-
orkustyrkþegar (50–74% örorka).
Þessar konur búi við þau kjör að
þurfa að lifa við fátækt; þær hafi
ekki tekjur til lágmarksframfærslu.
Vísaði Harpa þar til lágmarks-
framfærsluviðmiðs sem sé byggt á
opinberum skilgreiningum um lág-
markstekjur og nauðsynlega fram-
færsluþætti, s.s. mat, húsnæði,
fatnað, hita, rafmagn, útvarp, dag-
blað, lyf og læknishjálp.
„Allt eru þetta skilgreindir þætt-
ir og taldir öllum nauðsynlegir til
þess að komast af hér á landi og
einnig á hinum Norðurlöndunum.
Mælingin felst í því að rannsaka
hvort lágmarkstekjur sem mótaðar
eru af hinu opinbera með ákvörð-
unum um upphæðir lífeyris-
greiðslna almannatrygginga og fé-
lagsþjónustu duga fyrir lágmarks-
framfærslukostnaði. Þannig er
reynt að mæla fátækt með saman-
burði á nauðsynlegum útgjöldum
og því ráðstöfunarfé sem fólk hef-
ur.“
6.500 konur með 2.400
börn í hópi öryrkja
Harpa segir að niðurstöður rann-
sóknar hennar síðla árs 2000 hafi
sýnt að á þeim tíma hafi þessa hópa
vantað um 40 þúsund krónur á
mánuði til þess að ráðstöfunar-
tekjur dygðu til lágmarksfram-
færslu.
Harpa segir að þetta sé ekki eins-
leitur hópur kvenna og að í hópi fá-
tækra kvenna séu bæði konur í
sambúð og einstæðar mæður með
börn á framfæri en tók þó fram að
hún tæki þó fyrst og fremst mið af
konum sem væru einar.
Þegar Harpa var spurð að því
hvað þetta væri fjölmennur hópur
benti hún á að konur væru rúmur
tveir þriðju af þeim sem fengju ör-
orkustyrk og örorkulífeyri en karl-
ar einn þriðji af heildinni.
„Þetta eru 6.500 konur og þær
eiga 2.400 börn.“
Harpa segir að hluti þessara
kvenna fái greitt úr lífeyrissjóði en
bendir jafnframt á að árið 1997 hafi
43% örorkuþega ekki fengið greitt
úr lífeyrissjóði og það virðist sem
það sé algengara að karlar fái greitt
úr lífeyrissjóði en konur, meðal
annars vegna þess að margar
þeirra hafi lítið verið á vinnumark-
aðinum.
Biðraðir út á götu
í kuldanum
Ragnhildur Gunnarsdóttir í
Mæðrastyrksnefnd benti á að
stjórnmálamenn væru duglegir við
að koma fram og segja að fólk hér á
Íslandi hafi það gott, að hér væri
ekki fátækt.
„Ég er fulltrúi Kvenréttinda-
félagsins í Mæðrastyrksnefnd og
vinn á vegum nefndarinnar hvern
miðvikudag við úthlutun matar-
gjafa. Í gær var úthlutunardagur
og það komu 157 manns til þess að
fá matargjafir. Ég fullyrði að þetta
fólk hafi verið í mikilli þörf. Sumir
komu þarna klukkan eitt til þess að
standa í biðröð því við opnum ekki
fyrr en klukkan tvö. Klukkan hálf
tvö náði biðröðin langt út á götu.
Fólkinu var auðvitað ískalt og
margt af því var ekki vel klætt.
Börnin komu með mæðrum sínum
og stóðu þarna skjálfandi með
þeim. Ég fullyrði að hér er fátækt
og mér finnst grimmt að hlusta á
forsætisráðherra landsins segja að
það sé jafnan sóst eftir ókeypis
gjöfum í velferðarríkinu Íslandi.“
Harpa Njáls félagsfræðingur og starfsmaður Borgar-
fræðaseturs á árlegum morgunfundi UNIFEM
Allstór hópur kvenna
berst við fátækt
Morgunblaðið/Þorkell
Fátækt er algengust meðal kvenna sem verða fyrir veikindum, missa atvinnu eða eru á örorkubótum.
SÉRA Örn Bárður Jónsson hefur
verið settur í embætti prests við
Neskirkju. Örn Báður tekur við
prestsembættinu af séra Halldóri
Reynissyni. Athöfnin fór fram síð-
astliðinn sunnudag en það var séra
Jón Dalbú Hróbjartsson prófastur
sem setti hann í embætti.
Morgunblaðið/Þorkell
Nýr prestur í Neskirkju
SAMTÖKIN Fréttamenn án
landamæra hafa nú í fyrsta sinn
birt lista þar sem löndum er raðað
upp eftir því hve mikið frelsi fjöl-
miðla og blaðamanna er.
Ísland, Finnland, Noregur og
Holland koma best út samkvæmt
þeirri vísitölu sem samtökin nota
og byggist á 50 spurninga spurn-
ingavagni. Ísland fær 0,5 stig
samkvæmt þessari mælingu en í
neðsta sæti á fjölmiðlafrelsislist-
anum er Norður-Kórea sem
mælist með 97,5 stig.
Þetta kemur fram á nýrri og
endurbættri heimasíðu Blaða-
mannafélags Íslands, press.is.
Þar er jafnframt birtur listinn í
heild sinni ásamt stigagjöf.
Ísland efst á
frelsislista
FRÆÐSLURÁÐ samþykkti á
fundi sínum fyrr í vikunni að
beina því til bæjarstjórnar að
Leifur S. Garðarsson verði ráð-
inn skólastjóri Áslandsskóla. Alls
sóttu níu manns um starf skóla-
stjóra en tveir um stöðu aðstoð-
arskólastjóra og hefur verið
ákveðið að auglýsa stöðuna að
nýju.
Erla Guðjónsdóttir hefur
gegnt stöðu skólastjóra í Ás-
landsskóla tímabundið.
Leifur S. Garð-
arsson verði nýr
skólastjóri
FRAMKVÆMDASTJÓRN
Framsóknarflokksins ákvað á
fundi sínum í vikunni að halda
haustfund miðstjórnar Fram-
sóknarflokksins dagana 29. og 30.
nóvember næstkomandi á Hótel
Loftleiðum. Fundurinn hefst síð-
degis föstudaginn 29. nóvember
og stendur allan laugardaginn 30.
nóvember.
Þá liggur fyrir að 27. flokksþing
Framsóknarflokksins verður
haldið dagana 21.–23. febrúar
2003 á Hótel Loftleiðum.
Haustfundur í
lok nóvember
ÍSLENSKUR dagur verður hald-
inn á vegum Scandinavian Living
Center í Boston í Bandaríkjunum
laugardaginn 2. nóvember næst-
komandi. Verður þá íslensk menn-
ing kynnt á ýmsan hátt.
Meðal dagskráratriða er sýning
á ljósmyndum Páls Stefánssonar
ljósmyndara af íslensku landslagi,
sópransöngkonan Jessica West
syngur íslensk lög við undirleik
Gullu Magnusson og The Scand-
inavian Library stendur fyrir
kynningu á íslenskum bókum í
enskri þýðingu. Einnig verður
boðið upp á íslenska rétti og síðast
á dagskránni verður kvikmynd
Friðriks Þórs Friðrikssonar,
Börn náttúrunnar, sýnd.
Íslenskur dagur
í Boston
STUTT
EF veður leyfir stendur til að Lockheed
P-38F orrustuflugvél sem bjargað var úr
Grænlandsjökli árið 1992, fari á morgun í
sína fyrstu flugferð eftir það en vélin var í
„Týndu flugsveitinni“ sem nauðlenti á jökl-
inum hinn 7. júlí 1942. Þegar vélarnar fund-
ust höfðu bandarískir einkaaðilar leitað að
þeim í um áratug og komu nokkrir Íslend-
ingar þar við sögu.
Í flugsveitinni voru sex P-38 orrustuflug-
vélar og tvær sprengjuflugvélar af gerðinni
B-17, svokölluð flúgjandi virki. Flugsveitin
var á leiðinni frá Bandaríkjunum til Skot-
lands þegar hún hreppti slæmt veður og
sendi út fyrirspurnir í hvaða átt hún ætti að
fljúgja til að komast úr illviðrinu. Þjóðverjar
höfðu haft njósnir af ferðum vélanna og þar
sem þeim hafði tekist að ráða dulmálslykil
sem Bandaríkjamenn notuðu gátu þeir villt
um fyrir vélunum og beint þeim í sífellt vá-
lyndari veður.
Flugmennirnir tóku loks til sinna eigin
ráða en að endingu varð flugsveitin að lenda
á Grænlandsjökli vegna eldsneytisskorts.
Allir í áhöfnunum komust lífs af en smátt og
smátt grófust flugvélarnar ofan í ísdjúpið.
Fundust með íssjá
Þær fundust aftur árið 1983 eftir að að-
standendur „Greenland Expedition“ fengu
Helga Björnsson jöklafræðing til liðs við sig
en honum tókst við þriðja mann að staðsetja
vélarnar með íssjá sem var hönnuð í Háskóla
Íslands. Við tóku umfangsmiklar björgunar-
aðgerðir sem stóðu yfir á nánast hverju
sumri í hartnær áratug en erfiðlega gekk að
þróa rétta tækni til að gera göng í jökulinn.
Arngrímur Hermannsson var einn þeirra
Íslendinga sem tóku þátt í björgunar-
aðgerðum í jöklinum. Í viðtali við Morg-
unblaðið sagði hann að notaður hefði verið
háþrýstigufubor til að bræða sig niður á vél-
arnar. Þetta væri í raun alíslensk hugmynd
því þetta væri einmitt það
sem hefði gerst í Kverk-
fjöllum þar sem gufa hefði
borað sig upp í gegnum ís-
inn. Bræða þurfti margar
85 metra djúpar holur til
að komast að vélunum.
Í fyrstu var ætlunin að
ná B-17 sprengjuflugvél
upp en hún reyndist of illa
farin og því var látið
nægja að ná P-38 vélinni
upp á yfirborðið. Var hún
hlutuð sundur undir ísn-
um áður en hún var hífð
upp á yfirborðið. Síðan þá
hefur verið unnið að end-
urbyggingu hennar í
Bandaríkjunum og hefur
Arngrímur haldið sam-
bandi við eigendur vél-
anna í gegnum árin. Að
hans sögn er hugmyndin
sú að vélin fái að ljúka sínu flugi og fljúgi frá
Bandaríkjunum til Grænlands og síðan til
Englands.
„Það verður valinn einhver góður dagur í
það,“ segir hann.
Orrustuflugvél úr ís-
djúpinu flýgur aftur
Myndin er tekin skömmu eftir lendingu og sjást lendingarförin
enn í snjónum. P-38 gat hraðast flogið á 380 mílna hraða á
klukkustund og hafði flugþol í 6 stundir með því að losa sig við
eldsneytistank. Aðeins einn flugmaður flaug þessum vélum.
Miðstjórn
Framsóknarflokks