Morgunblaðið - 22.12.2002, Blaðsíða 6

ÍSLENSKIR jarðfræðingar aðstoða Rússavið jarðhitarannsóknir við Beringssund íNorðaustur-Rússlandi, þar sem mikiluppbygging á sér nú stað. Svæðið er rétt
sunnan við heimskautsbaug. Tveir Íslendingar,
sem aðstoðuðu Rússana við tilraunaboranir,
komu aftur til landsins á miðvikudag eftir að
hafa verið veðurtepptir þar í tíu daga. Tsjúk-
otska-hérað, þar sem rannsóknirnar eiga sér
stað, er á austasta odda Rússlands. Vegalengd-
in þangað frá Moskvu er um tvisvar og hálfu
sinni lengri en vegalengdin frá Reykjavík til
Moskvu.
Bjarni Richter, jarðfræðingur hjá Orkustofn-
un, segir að Rússar hafi áform um að nýta jarð-
hitann til húshitunar, þannig að þeir þurfi ekki
að nota kol og olíu sem nú sé notað til að kynda
upp hús. Einnig sé möguleiki að byggja upp
einhvers konar iðnað ef hægt verði að fá nógu
ódýra orku. Tvö þorp gætu notið góðs af jarð-
hitanum, Lavrentiya og Lorino, þar sem sam-
tals búi um 2.000 manns. Einhvers konar dreifi-
kerfi sé til staðar en húsnæði þar sé yfirleitt
lélegt og illa viðhaldið en það standi til bóta þar
sem mikil uppbygging sé í gangi á svæðinu.
„Þarna er töluvert mikið af þokkalega heitu
vatni. Eins og staðan er í dag erum við þarna
með tæpa 50 sekúndulítra af tæplega 60° C
heitu vatni. Við vitum ekki enn hvort við getum
fengið eitthvað heitara. Þetta er lághitasvæði
og það er í lægri kantinum til þess að hægt sé
að nýta það af alvöru. Við hefðum helst viljað
hafa það aðeins heitara en þetta eru heilmikil
auðæfi þrátt fyrir það,“ segir Bjarni.
Orkustofnun veitir Rússum sérfræðiaðstoð
sem undirverktaki frá Cam-hnit, dótturfyr-
irtæki verkfræðistofunnar Hnits, sem hefur
unnið talsvert í Rússlandi. Þetta var önnur ferð
Íslendinga til Rússlands vegna þessa verkefnis
en í júlí var jarðhitasvæðið kortlagt og rann-
sóknarholur staðsettar.
„Við fórum út núna fyrst og fremst til þess
að hjálpa þeim að standa sem best að þessari
jarðhitaborun og sýna þeim hvernig við Íslend-
ingar gerum þetta. Ég reikna með því að við
þurfum að fara út aftur. Núna stendur til að
bora einar fimm holur á bilinu 100–200 metra
djúpar. Síðan verða hugsanlega boraðar fleiri
rannsóknarholur, en þetta endar vonandi með
því að það verði boruð ein djúp vinnsluhola
þegar búið er að staðsetja betur aðalupp-
streymið. Hún gæti orðið allt að 500 metra
djúp, en það er þó ekki orðið ljóst enn þá,“ seg-
ir Bjarni.
Hjalti Franzson jarðfræðingur, sem fór bæði
í fyrri og síðari ferðina til Rússlands, segir að
mjög sérstakt sé að koma til Tsjúkotska-
héraðs, þar sem tilraunaboranirnar eiga sér
stað. Allt hafi verið frosið, sjóinn að leggja og
snjór yfir öllu. Innfæddir stundi sel-, hval- og
fiskveiðar auk þess sem hreindýrahjarðir séu
úti um allt og ísbirnir og úlfar sjáist á stangli.
Veðurtepptir í tíu daga
Ætluðu þeir Hjalti og Bjarni að vera í Rúss-
landi í tvær vikur en heimferðin dróst um tíu
daga þar sem þeir voru veðurtepptir og varð
ferðin því rúmar þrjár vikur. Bjarni segir að
þannig hafi þeir getað kynnst íbúum svæðisins
betur sem hafi verið skemmtilegt. Veðrið hafi
þó ekki verið mjög slæmt heldur hafi ekki viðr-
að til flugs þar sem það hafi verið lágskýjað og
snjóað þó nokkuð. Flugvellirnir á svæðinu séu
ekki mjög góðir og því þurfi yfirleitt að fljúga
sjónflug. Bjarni segir að það hafi ekkert væst
um þá félaga en þeir væru fegnir að komast
heim fyrir jól.
Íslendingar aðstoða við jarð-
hitarannsóknir í Rússlandi
Hjalti Franzson á göngu í skammdeginu í Lavr-
entya ásamt túlkinum Andrei.
Ljósmynd/Bjarni Richter
Frá borstað í Kúkún, þar sem eru heitar upp-
sprettur. Bjarni segir að nú standi til að bora ein-
ar fimm holur á bilinu 100–200 m djúpar.
FRÉTTIR
6 SUNNUDAGUR 22. DESEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
MIKIL uppbygging á sérstað í Tsjúkotska-héraðiþar sem tilraunaboranir
eiga sér stað. Tsjúkotska er á
austasta tanga Rússlands við Ber-
ingssund sem skilur að Rússland
og Alaska. Um 73 þúsund manns
búa í héraðinu.
Roman Abramovits, landstjóri
Tsjúkotska, sem er sagður næst-
ríkasti maður Rússlands, mun
borga stóran hluta þeirrar upp-
byggingar úr eigin vasa. Í fyrsta
desemberhefti tímaritsins Time er
sagt frá uppbyggingunni í Tsjú-
kotska sem hinn 36 ára gamli
landstjóri, Abramovits, á allan
heiðurinn af.
Time segir að Abramovitsj hafi
á síðustu árum greitt fyrir smíði
46 nýrra heimila, sem hvert kost-
aði um fjórar milljónir íslenskra
króna, fjármagnað fyrsta gistihús
svæðisins sem og baðstað og rak-
arastofu. Þá hefur hann varið 16–
24 milljörðum af eigin fé í stór-
markaði, kvikmyndahús og annað
í þeim dúr. Segir að sjálfur segist
hann ekki vita hversu miklu hann
hafi varið til uppbyggingarinnar.
Segja Abramovits vilja stjórna
auðlindum héraðsins
„Hver er Roman Abramovits og
hvers vegna lætur hann svo mikið
fé í frosið hérað þar sem einungis
73 þúsund sálir búa?“ spyr blaða-
maður Time og skyldi engan
furða. Er haft eftir Anatoli Tsjúb-
ajs, starfsmannastjóra Borís Jelts-
ín, fyrrverandi forseta landsins, að
hann sé líklega áhrifamestur
ungra auðjöfra í Rússlandi. Tsjúk-
otska sé gæluverkefni hans en
gagnrýnendur hans segja að hann
vilji stjórna öllum auðlindum hér-
aðsins og hugsanlega nota Tsjú-
kotska sem stökkpall til áhrifa í
Moskvu. Sjálfur segir Abramovits
að þetta sé einskonar tilraun hjá
sér. „Ég hef aldrei stjórnað land-
svæði. Ég hef aldrei talað op-
inberlega við fólk. Ég verð að
prófa það til að vita hvort það eigi
við mig,“ er haft eftir honum í
Time.
Abramovits missti móður sína
úr veikindum átján mánaða gam-
all og lést faðir hans í vinnuslysi
þegar hann var á fjórða ári. Fyrst
um sinn bjó hann hjá frænda sín-
um í Moskvu en varði unglingsár-
unum hjá afa sínum og ömmu í
héraðinu Komi, í Norður-
Rússlandi.
Árið 1992 fóru hjólin að snúast
hjá Abramovits þegar hann kynnt-
ist áhrifaríkum manni í valda-
hring Jeltsíns, Borís Berezovsky.
Eftir að Vladimir Pútín forseti
komst til valda tók hann yfir eign-
ir Berezovskys í olíuiðnaðinum.
Nú á Abramovits rúmlega 80% af
Sibneft, fimmta stærsta olíu-
fyrirtæki Rússlands, 50% af Rusal,
sem hefur einokunarstöðu á ál-
markaði landsins og m.a. sýnt
áhuga á súrálsverksmiðju og ál-
veri á Íslandi. Þá á hann 26% af
rússneska flugfélaginu Aeroflot.
Efnaðir iðnjöfrar hafa víðar
tekið við landsstjórn
Sjálfur býr Abramovits í útjaðri
Moskvu í villu með 42 hektara lóð
ásamt eiginkonu og fjórum börn-
um. Segir Time að í hverjum mán-
uði eyði hann þó nokkrum dögum í
kuldanum í Tsjúkotska. Skyndi-
legur áhugi hans á héraðinu sé
hugsanlega hluti af mynstri sem
hafi komið fram í Sovétríkjunum
fyrrverandi. Landstjórar hafi
mjög mikil völd, þeir ráði t.d.
hvernig náttúrulegar auðlindir
svæðanna eru nýttar.
Efnamiklir og áhrifaríkir menn
í iðnaði hafi að undanförnu tekið
við stjórnartaumunum á ýmsum
landsvæðum. Í janúar var Khazret
Sovmen, mikilvægur maður í gull-
iðnaðinum í Rússlandi, kjörinn
forseti Adygeu í Kákasus-
fjöllunum og í september hafi Al-
exander Khloponin, eigandi nikk-
elfyrirtækis, tekið við landstjórn í
Krsnoyarsk-héraði, helsta iðn-
aðarsvæði Síberíu, en áður hafi
hann verið landstjóri í Taimyr-
héraði.
Time segir Abramovits virðast
njóta sín vel í pólitíkinni. Þegar
hann hafi verið kjörinn þingmaður
Tsjúkotska á rússneska þinginu,
Dúmunni, árið 1999 hafi námaiðn-
aður þar verið í molum, atvinnu-
leysi mjög mikið og skortur á
nauðsynjum á borð við eldsneyti
og mat.
Abramovits bætti 2,5 milljörðum
við 5,4 milljarða tekjustofn hér-
aðsins einfaldlega með því að
flytja lögheimili sitt þangað. Þá
segir Time að hann hafi sent 8.500
börn frá Tsjúkotska til Svarta-
hafsins í sumarleyfi – og borgað
brúsann sjálfur. Einnig hafi hann
sent sykur, hrísgrjón og smjör til
sveltandi íbúa héraðsins.
Þegar Abramovitsj hafi orðið
var við að stór hluti þeirrar
fjárhæðar sem hann varði til
uppbyggingar í héraðinu endaði í
vösum embættismanna, hafi hann
ákveðið að bjóða sig fram til
landsstjóra. Hann fékk 92%
atkvæða í kosningunum í desem-
ber 2000 en helsti keppinautur
hans, Alexander Nazarov, sem
áður var landsstjóri, dró framboð
sitt til baka viku fyrir kosning-
arnar.
Auðkýfingurinn
Abramovits fjár-
festir í Tsjúkotska

 
 







Ný ESB-ríki
löguð að
Schengen
Á FUNDI dóms- og innanríkisráð-
herra Evrópusambandsríkjanna
fimmtán, auk Íslands og Noregs, var
gengið frá með hvaða hætti nýju ríki
sambandsins fá aðild að Schengen-
samstarfinu. Sólveig Pétursdóttir
dómsmálaráðherra sat fundinn fyrir
Íslands hönd sem haldinn var í síð-
ustu viku.
Aðlögun nýrra ESB-ríkja að
Schengen fer fram í tveimur skref-
um, að því er fram kemur í tilkynn-
ingu frá dómsmálaráðuneytinu. Við
inngöngu í sambandið taka gildi þau
ákvæði Schengen-samningsins sem
lúta að samvinnu á sviði fíkniefna- og
sakamála. Persónueftirlit verður á
hinn bóginn ekki fellt niður á landa-
mærum gömlu og nýju ríkjanna fyrr
en að lokinni hefðbundinni Scheng-
en-úttekt á þeim, með sama hætti og
þegar Norðurlöndin gerðust aðilar
að samstarfinu. Ekki er gert ráð fyr-
ir að þetta síðara skref verði stigið
fyrr en eftir nokkur ár.
Meðal annarra mála sem til um-
ræðu voru á fundinum má nefna
markvissari landamæragæslu og
baráttu gegn ólöglegum innflutningi
fólks. Þá voru samþykktar viðmið-
unarreglur um hvernig ríkin geti
notið gagnkvæmrar aðstoðar frá
þeim lögreglumönnum einstakra
ríkja sem sendir hafa verið til starfa í
ríkjum utan Evrópu og reglur sem
taka áritanaútgáfu á landamærum
fastari tökum en gert hefur verið.
Senda mál-
gagnið í
bögglapósti
VEGNA gjaldskrárhækkunar Ís-
landspósts mun Kennarasamband
Íslands eftir áramót að mestu hætta
að dreifa málgagni sínu, Skólavörð-
unni, með almennum pósti en senda
það þess í stað með bögglapósti i þar
sem trúnaðarmenn munu sjá um
dreifingu. Félagsmenn á fámennum
vinnustöðum fá blaðið áfram sent í
almennum pósti.
Dreifingarkostnaðurinn hækkaði í
sumar þegar Íslandspóstur lagði nið-
ur sérstakan gjaldskrárflokk fyrir
dreifingu á blöðum og tímaritum.
Helgi E. Helgason, starfsmaður út-
gáfu- og upplýsingasviðs Kennara-
sambands Íslands, segir að kostnað-
ur við dreifingu hækki um 120–300%
með gjaldskrárbreytingunni. Yrði
ekki brugðist við yrði dreifingar-
kostnaðurinn hærri en allur pappírs-
og prentunarkostnaður við útgáfu
blaðsins. Kennarsambandið hafi
hreinlega ekki efni á að greiða 5–10
milljónir fyrir dreifingu á málgagni
sínu árlega.
Lítil samkeppni
Aðspurður segir Helgi að sam-
keppni sé til staðar í póstdreifingu á
höfuðborgarsvæðinu og því mögu-
legt að leita annað. Þetta eigi á hinn
bóginn ekki við á landsbyggðinni. Í
grein í nýjasta tölublaði Skólavörð-
unnar segir Helgi m.a.:
„Gjaldskrárbreyting Íslandspósts
hf. er atlaga gegn útgáfu blaða og
tímarita í landinu, einkum útgáfu-
starfsemi félagasamtaka sem starfa
á landsvísu. Hún er jafnframt atlaga
að landsbyggðinni og útgáfu héraðs-
fréttablaða sem gegna þýðingar-
miklu hlutverki.“
Gert samkvæmt lögum
Áskell Jónsson, framkvæmda-
stjóra markaðs- og sölusviðs Ís-
landspósts, segir að gjaldskrár-
breytingin hafi verið gerð í kjölfar
breytinga á póstlögum.Þá hafi verið
felld niður sérstök gjaldskrá fyrir
blöð og tímarit. Samkvæmt lögum
hafi fyrirtækið ekki heimild til að
greiða niður einn þjónustulið með
einkarétti og því hafi gjaldskráin
verið samræmd almennri bréfa-
gjaldskrá.
♦ ♦ ♦