Morgunblaðið - 27.04.2003, Blaðsíða 5

sínum um talstöð var ákveðið að Þor-
kell reyndi að komast á skrifstofuna
og ná sambandi við höfuðstöðvarnar
í Genf.
Íslenskan til bjargar
Bíllinn sem Þorkell ók á var kirfi-
lega merktur Rauða krossinum og
segist hann þá hafa treyst merkinu
fullkomlega en það traust hafi dofn-
að síðan. Þorkell náði fljótlega sam-
bandi við Genf og lét vita hvar starfs-
menn Rauða krossins voru niður
komnir. Starfsmenn annarra hjálp-
arstofnana og erlendir ríkisborgarar
höfðu flestir safnast saman á hóteli
við ströndina. „Við áttum von á að
reynt yrði að komast inn á skrifstof-
una í leit að einhverjum verðmætum
eins og síðar kom í ljós,“ segir Þor-
kell. „Ég fékk fyrirmæli um að fela
alla passa og öll verðmæti en þau
fyrirmæli var tæplega hægt að
senda í loftið um talstöð og alls ekki á
ensku. Við Hildur gripum til móð-
urmálsins, sem enginn annar skildi
og töluðum saman á íslensku. Þannig
fékk ég upplýsingar um talna-
aðganginn að peningaskápnum og
eins hvar allir lyklar voru geymdir.
Þarna voru allir okkar peningar,
flugmiðar og vegabréf sem ég varð
að koma fyrir einhvers staðar með
það í huga að svo gæti farið að kveikt
yrði í húsinu. Það var því ekki auð-
velt að finna stað, sem ekki gat
brunnið og engum dytti í hug að leita
á.“
Fannst aldrei
Í tvo sólarhringa var Þorkell einn
á skrifstofunni og í þrígang reyndu
uppreisnarmenn að komast að hús-
inu. Í fyrstu tókst vörðunum við hlið-
ið að telja þeim hughvarf en eftir að
þeir komust inn í garðinn reyndi
hann að tefja um fyrir þeim. Þegar
þeir svo komust loks inn í garðinn
fundu þeir ekkert fémætt og hurfu á
braut. „Sumt faldi ég svo vel að ég
fann það aldrei aftur,“ segir Þorkell
og hlær við. „Ég var sennilega mun
stressaðri á meðan á þessu gekk en
ég gerði mér grein fyrir. Í þrjá daga
gekk á með gripdeildum, nauðgun-
um og ofbeldi og einhverjir voru
drepnir eins og alltaf gerist. Erlend-
ir ríkisborgarar forðuðu sér eftir að
ljóst varð að Johnny Paul Koroma
hafði boðið uppreisnarmönnum úr
norðurhéruðunum þátttöku í bylt-
ingunni. Að auki höfðu starfsmenn
Sameinuðu þjóðanna verið fluttir til
Gíneu. Við vorum ein eftir og hirtum
alla bíla sem aðrar hjálparstofnan-
irnar skildu eftir en okkur gekk erf-
iðlega að útvega eldsneyti. Starfs-
menn bandaríska sendiráðsins létu
okkur fá úr sínum tönkum en starfs-
menn þess breska harðneituðu að
hjálpa okkur.“
Uppdópaðir unglingar
Starfsmenn Rauða krossins
reyndu eins fljótt og auðið var að
koma hjálparstarfinu í rétt horf og
fengu sendingu af hjúkrunargögnum
með þyrlum frá Líberíu. „Þetta var
allsvakalegt,“ segir Þorkell. „Fólk
var hrætt og leist ekki sérlega vel á
uppreisnarmennina enda ekki sjón
að sjá þá. Þetta voru náttúrlega
sömu „legátarnir“ og ég hafði kynnst
í Líberíu. Mest krakkar eða uppdóp-
aðir unglingar sem drógu hríðskota-
byssurnar á eftir sér. En það var
betra að taka þá alvarlega. Það lærði
maður fljótt.“
Nokkrum dögum eftir að flestir
útlendinganna höfðu verið fluttir úr
landi braust út bardagi milli Vestur-
Afríkuhersins, sem gætti hótelsins
við ströndina og erlendu ríkisborg-
aranna sem þangað höfðu flúið, og
uppreisnarmanna sem vildu fá út-
lendingana framselda.
Starfsmenn Rauða krossins voru
enn í borginni þegar þetta var. Þann-
ig vildi til að skrifstofustjórinn ásamt
fimm starfsmönnum lokaðist inni á
hótelinu en Hildur og Þorkell voru á
skrifstofunni ásamt öðru starfsfólki.
„Eftir rúman sólarhring ákváðum
við að halda á þremur bílum að hót-
elinu,“ segir Þorkell. „Talstöðvar-
samband við félaga okkar var að
dofna og ekkert lát var á bardögum
við hótelið. Þar gekk á með skothríð
og sprengjuvörpur og þyrlur frá
hernum skutu að hótelinu og eldar
kviknuðu á sumum hæðunum. Þeir
sem inni voru, um hundrað manns,
komu sér niður í anddyri og kjallara
og voru sumir slasaðir.“
Aðalatriðið
gleymdist
Þegar þau Hildur komu að hótel-
inu með hjúkrunargögnin var ákveð-
ið að hún færi inn ásamt aðstoðar-
manni og yfirmanni frá Abidjan en
Þorkell yrði eftir utan við hliðið.
„Þarna urðu okkur á mikil mistök,“
segir Þorkell. „Þeim var hleypt inn
með hjúkrunargögnin en aðalatriðið
gleymdist og það var að láta upp-
reisnarmenn skoða í kassana og sjá
að í þeim var ekkert annað en hjúkr-
unargögn. Eftir dágóða stund komu
þau Hildur út úr hótelinu en starfs-
mennirnir tveir og kassarnir urðu
eftir. Uppreisnarmenn samþykktu
með semingi að hjúkrunargögnin
yrðu eftir á hótelinu en fannst sér-
kennilegt að enginn sjúklingur kom
með þeim til baka.“
Grunaðir um græsku
Þorkell varð eftir við hótelið til að
fylgjast með framvindu mála og allt í
einu brutust út heiftarlegir bardagar
um hótelið. Uppreisnarmenn sem
voru utandyra höfðu frétt að þessir
fáu hermenn sem voru eftir inni á
hótelinu hefðu nánast verið búnir
með skotfærin áður en farið var inn
með sjúkrakassana og þá lá beint við
að álykta sem svo að skotfæri hefðu
verið í kössunum sem Rauði kross-
inn færði þeim. „Ég fékk aldeilis að
vita af því,“ segir Þorkell. „Ég var
eini hvíti maðurinn utandyra og ekki
nóg með það heldur var ég líka einn
þeirra, sem höfðu komið með „skot-
færin“. Ég fékk einhverja pústra og
hótanir og var látinn bíta í byssu-
hlaup. Ég ákvað að fara samt ekki
frá hótelinu ef svo færi að þeir
kveiktu í byggingunni með félaga
mína og annað fólk innan dyra.“
Gamlir bardagafélagar
Þrír hópar uppreisnarmanna sátu
um hótelið og reyndu hermenn Vest-
ur-Afríkuhersins að svara skothríð-
inni frá þeim. Samband var haft við
foringja uppreisnarmanna Johnny
Paul Koroma, sem reyndi að tala
sína menn til en hann réð ekki við þá.
Þorkell fór að svipast um eftir ein-
hverjum sem hann gæti talað til og
náði sambandi við foringja flokksins
sem hélt til á ströndinni.
„Hann hét því góða nafni, Stall-
one. Hann var um tvítugt, kraftalega
vaxinn með rauðan klút um höfuðið
og byssubelti frá öxl niður á mjöðm
eins og þeir eru með í mexíkóskum
bíómyndum nema hvað þarna var al-
vara á ferðum,“ segir Þorkell.
Samningar gengu treglega og að-
stoðarmanni Þorkels var ekki farið
að lítast á blikuna að horfa til hans
hlaupa á milli uppreisnarmannanna.
„Það hefur verið sérstök lukka yfir
mér að hlaupa ekki í flasið á neinni
byssukúlu en þær voru mikið á ferð-
inni þarna og svo var ekki alltaf tekið
vel á móti mér hjá þessum köppum,“
segir Þorkell. „Ég var sleginn niður,
fékk hríðskotariffla í hnakkann og
var auk þess boðið upp á ýmislega af-
greiðslu. Þetta endaði loks með því
að ég fékk Stallone vin minn til að
hitta foringja hinna herflokkanna.
Við fengum annan þeirra á okkar
band og loks fundum við þann, sem
stjórnaði aðgerðunum og hann sam-
þykkti eftir smáþref að ræða vopna-
hlé. Þegar hann svo hitti loks for-
ingja Vestur-Afríkuhersins kom í
ljós að þeir voru gamlir bardaga-
félagar norðan úr landi og mestu
mátar.“
Samkomulag náðist um að allir
innandyra fengju að yfirgefa hótelið
samtímis en að hermenn Vestur-
Afríkuhersins yrðu eftir. Sumir
þeirra sem voru á hótelinu treystu
ekki samkomulaginu. Þar á meðal
voru konur sem uppreisnarmenn
höfðu svívirt og aðrir sem höfðu átt í
útistöðum við þá. Á síðustu stundu
ákváðu um hundrað manns að fara.
Bílalest Alþjóða Rauða krossins á leið frá Zenica til Tuzla í Bosníu.
Brunnin bensínstöð við varðstöð við veginn til Banja Luka.
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 27. APRÍL 2003 B 5
K A R L A R