Morgunblaðið - 18.08.2003, Blaðsíða 13

LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 18. ÁGÚST 2003 13
Engjateigi 5, sími 581 2141j i i , í i
ÞORLEIFUR Örn Arnarsson sit-
ur ekki með hendur í skauti þessa
dagana heldur leikstýrir nú annarri
sýningu sinni í sumar, sú fyrri var Að-
farir að lífi hennar sem frumsýnd var
15. júlí í Tjarnarbíói. Nú færir Hið lif-
andi leikhús sig um set á tjarnarbakk-
anum yfir í Iðnó og sýndi á menning-
arnótt. Hér er á ferðinni sýning fimm
einþáttunga eftir fjóra íslenska höf-
unda og einn erlendan, áströlsku
skáldkonuna Vanessu Badham.
Framlag hennar er einna forvitni-
legast; Kapítal fjallar um tvo ímynd-
arsmiði sem fá það verkefni að finna
jákvætt sjónarhorn á frétt um fjölda-
morð bandarískra hermanna í afg-
önskum barnaspítala. Það var fjölda-
margt sem kom upp úr kafinu þegar
rótað var í þessum sora. Samleikur
þeirra félaganna Guðjóns Davíðs
Karlssonar og Jóhannesar Hauks Jó-
hannessonar var mjög vel heppnaður,
sá síðarnefndi sýndi hér á sér nýja og
óvænta hlið og skapaði mjög trúverð-
uga og heilsteypta persónu. Hinir
dramatísku möguleikar einþáttungs-
ins voru nýttir til hins ýtrasta og
ágætis þýðing Eiríks Nordal naut sín
vel og fór vel í munni. Þetta er áhrifa-
mikið verk, Badham tekst að gera
hörmungar stríðsins enn verri með
þeirri áherslu sem hún leggur á orð-
hengilshátt persónanna. Verkið var
hins vegar gersamlega ekki við hæfi
barna og þó að það væri nefnt við inn-
ganginn virtist það hafa farið framhjá
sumum leikhúsgesta.
Tveir aðrir þættir eru þematengdir
verki Badhams: Sókratesarfélagið
eftir Hauk Má Helgason og Frelsis-
kartöflur og lýðræðisönd eftir Snæ-
björn Brynjarsson. Hið síðarnefnda
fékk fyrstu verðlaun í örleikritasam-
keppni sem haldin var meðal fram-
haldsskólanema á vegum fræðslu-
deildar Þjóðleikhússins og
leiklistardeildar LHÍ í vetur. Sýning
verksins nú var beinskeyttari og
áhrifameiri en á verðlaunaafhending-
unni í Smíðaverkstæði Þjóðleikhúss-
ins í maí sl. Maríanna Clara var fram-
úrskarandi sem fréttamaðurinn og
samskipti þeirra Melkorku óviðjafn-
anlega fyndin. Benedikt Karl Gröndal
stóð sig vel sem fréttamaðurinn á
staðnum og háðið í verkinu hitti beint
í mark. Eins og Kapítal fjallar þetta
verk um hvernig tungumálið er teygt
og togað til að gera frásögn af stríðs-
rekstri að viðfelldnu fréttaefni, meg-
inmunurinn er sá að áherslan í Frels-
iskartöflum og lýðræðisönd er öll á
grínið svo verkið skilur mun minna
eftir í huga áhorfenda.
Sókratesarfélag Hauks Más
Helgasonar minnir um margt á út-
varpsleikrit Andra Snæs Magnason-
ar, Hlauptu, náttúrubarn, sem flutt
var í útvarpsleikhúsinu í nóvember
2001. Hér er forsætisráðherra,
Kristjáni Thors, og syni hans, Ásgeiri
Jóni, rænt, þeim haldið af heimspeki-
sinnuðum hryðjuverkamönnum sem
vilja hefna harma Færeyja sem for-
sætisráðherra hefur staðið fyrir ein-
hverjum hermdarverkum gegn. Þrátt
fyrir þann yfirlýsta tilgang sinn að
ræða við ráðherrann um vald, ofbeldi,
réttlæti og fleiri heimspekileg hugtök
leiðir atburðarásin mannræningjana
til sömu illverka og þeir vilja mót-
mæla. Það var í raun alltof stutt til að
rúma einhverja áhugaverða þróun,
fyrr en varir er verkinu lokið. Það
væri án efa hægt að lengja það og
skerpa á dramatískum möguleikum
sem felast í því. Jóhannes Haukur var
frábær sem hinn skelfingu lostni
stjórnmálamaður sem gat samt ekki
rifið sig upp úr klisjunum og Guðjón
Davíð gaf honum lítið eftir. Ylfu og
Melkorku vantaði herslumuninn til að
ná að sýna hvort tveggja á trúverð-
ugan hátt, hinar heimspekilegu
vangaveltur og grímulaust ofbeldið.
Fyrsta og síðasta verkið á dag-
skránni voru af öðrum toga. Annað er
stuttur einleikur eftir Starra Hauks-
son, sem fluttur var af Sólveigu Guð-
mundsdóttur, breskmenntaðri leik-
konu sem vann síðast með íslenska
leikhópnum Thalamus sem sýndi
verkið Intransit á listahátíðinni Festi-
valX í Silkeborg á Jótlandi fyrr í sum-
ar. Textinn í Önnu er vel skrifaður á
fallegu máli og fallega leikinn af Sól-
veigu – það sem á skortir er snarpari
uppbygging og aukin innri átök sem
gætu gefið leikstjóra og leikkonu
meira úr að moða.
Verkið gaf skýra mynd af persón-
unni og sambandi því sem hún hafði
átt í en sviðsverk krefjast gjarnan
meiri tilþrifa en skrifaður texti til að
lifna við á sviðinu. Það væri ef til vill
hægt að segja að Anna fjalli um stríð
á milli tveggja persóna og endur-
spegli þannig veruleika miðþáttanna
þriggja í einkalífi aðalpersónunnar.
Vandamálið er að þetta er frásögn eða
lýsing á átökum en þeirra sér ekki
stað í leikrænni framvindu.
Anna var flutt fyrst verkanna og
áhorfendur gátu notið þess sem logns
á undan storminu, svo vísað sé í
stríðsverkin þrjú. Reikistjarna Sig-
tryggs Magnasonar er átakalítið og
draumkennt verk sem leið fyrir það
að vera síðast á efnisskránni. Þær
ljóðrænu og heimspekilegu vanga-
veltur sem þar eru á ferðinni máttu
sín lítils á eftir rismeiri verkum. Per-
sónurnar lifnuðu ekki á sviðinu og það
eina sem eftir situr er áminningin um
að þú getur ekki sent einhvern annan
fyrir þig að leita hugsjónarinnar.
Það var gaman að fylgjast með
þessari fjölbreyttu sýningu, ann-
markar voru ýmsir og greinilegt að
miðjuverkin þrjú höfðu fangað huga
leikstjórans meira en jaðarverkin tvö.
Nú er bara að bíða og sjá hverju fé-
lagarnir í Hinu lifandi leikhúsi taka
upp á næst; hvað sem það verður er
næsta víst að það verður eitthvað
ferskt og spennandi.
LEIKLIST
Hið lifandi leikhús
Höfundar: Vanessa Badham, Haukur Már
Helgason, Sigtryggur Magnason, Snæ-
björn Brynjarsson og Starri Hauksson.
Þýðing einþáttungs Vanessu Badham: Ei-
ríkur Nordal. Leikstjóri: Þorleifur Örn Arn-
arsson. Höfundur tónlistar: Ólafur Björn
Ólafsson. Ljósahönnuður: Egill Ingibergs-
son. Leikmynd og búningar: Leikhóp-
urinn. Leikarar: Benedikt Karl Gröndal,
Guðjón Davíð Karlsson, Jóhannes Haukur
Jóhannesson, Maríanna Clara Lúth-
ersdóttir, Melkorka Óskarsdóttir, Sólveig
Guðmundsdóttir og Ylfa Áskelsdóttir.
Sunnudagur 17. ágúst.
PENTAGON
Stríð og draumar
Sveinn Haraldsson
Morgunblaðið/Þorkell
Heimspekilegar vangaveltur og grímulaust ofbeldi í Sókratesarfélaginu eftir Hauk Má Helgason.
TÓNLEIKARÖÐIN Sumartón-
leikar í Listasafni Sigurjóns Ólafs-
sonar hélt áfram sl. þriðjudags-
kvöld og þrátt fyrir veðurblíðuna
voru þeir þokkalega sóttir. Á efnis-
skránni voru fjögur verk. Það
fyrsta samdi Jónas Tómasson
(1946), Nocturno V fyrir fiðlu og pí-
anó sem hann samdi á sumarmán-
uðum 1989 fyrir Hlíf Sigurjónsdótt-
ur og David Tutt. Hlíf lék
kvöldljóðið með fallegum tón og
miklum krafti og Adrienne Kim lék
dúnmjúkt á flygilinn og náðu þær
mjög vel saman. Enska tónskáldið,
píanistinn og hljómsveitarstjórinn
Benjamin Edward Britten (1913–
1976) er oft álitinn eitt mesta tón-
skáld Breta. Eitt er víst að hann
var ákaflega afkastamikill og fjöl-
hæfur tónsmiður. Hann samdi
nokkur verk fyrir ákveðna flytj-
endur svo sem söngvarana Fischer-
Dieskau og Janet Baker. Hann
samdi Sónötu fyrir selló og píanó í
C dúr op. 65 árið 1961 fyrir rússn-
eska sellistann Mstislav Rostropo-
vich. Sónatan er í fimm þáttum sem
bera ekki hefðbundnar yfirskriftir,
Dialogo, Scherzo – pizzicato,
Elegia, Marcia, Moto perpetuo.
Sónatan er eins og von er krefjandi
fyrir bæði hljóðfærin og í svona
litlum en hljómgóðum sal er oft
hægt að gera hluti sem ganga alls
ekki í stærri sölum. Nálægðin við
áheyrendur gefur listamönnunum
tækifæri til að leika ofurveikt á
hljóðfærin og nýta þau þar með
betur. Þennan möguleika nýttu þau
Robert La Rue og Adrienna Kim
sér til hins ýtrasta þannig að áhrif-
in voru enn meiri. Flutningurinn
var mjög góður og vel mótaður og
samleikurinn vel úthugsaður. Pí-
anótríóið nr. 2 í e moll op. 67 samdi
Dmitry Shostakovich árið 1944.
Tríóið hefst með lýrískum og fal-
legum kafla, á eftir fylgir annar
þáttur með gleði og föstum hrynj-
anda, síðan hægur, fallegur og
tregablandinn Largo og loks lifandi,
dálítið rússneskur Alegretto-kafli
með gríðarlegum átökum og trega-
fullum friði í lokin. Leikur þeirra
þremenninganna var stórkostlegur,
mikill og samstilltur kraftur og frá-
bær túlkun. Í lokin var boðið upp á
Café Music (1986) eftir Bandaríkja-
manninn Paul Schoenfeld (1947). Í
kynningu segir að hugmyndin að
verkinu hafi fæðst á veitingastað,
eins konar hágæðaborðtónlist sem
ætti líka erindi í hljómleikasal. Í
verkinu bregður fyrir ýmsum stíl-
tegundum: vínartónlist, léttklassík,
sígaunatónlist og gyðingatónlist svo
eitthvað sé nefnt, einnig fallegum
laglínum. Verkið var frumflutt árið
1987 og var léttur og góður sum-
arendir á góðum tónleikum.
TÓNLIST
Listasafn Sigurjóns Ólafssonar
Hlíf Sigurjónsdóttir á fiðlu, Robert La Rue
á selló og Adrienne Kim á píanó. Verk eft-
ir Jónas Tómasson, Britten, Shostakov-
ich og Schoenfeld.
Þriðjudagurinn 12. ágúst kl. 20.30.
KAMMERTÓNLEIKAR
Sam-
stilltur
sam-
leikur
Jón Ólafur Sigurðsson