Vísir - 07.02.1981, Qupperneq 9

Laugardagur 7. febrúar 1981
r--------------------------------
Siðastliðinn miðvikudag birt-
ist hér i blaðinu grein eftir Jón
Þórarinsson tónskáld þar sem
hann ræðir opinskátt um Sin-
fóniuhljómsveitina og hlut is-
lenskra tónskálda.
Tilefnið er tónleikahald
hljómsveitarinnar um siðustu
helgi, en þá voru eingöngu flutt
islensk verk. Ekki tókst þó betur
til en svo, að tónleikarnir fóru
nánast fram i kyrrþey og báru
„flest ytri merki þess, að vera
taldir annars flokks af forsvars-
mönnum hljómsveitarinnar”,
segir Jón.
Siðan segir Jón: ,,Það er
mikil gróska i tónlistarstarfi á
þessu landi. Þar ætti Sinfóniu-
hljómsveitin að vera i fylking-
arbrjósti, og hún ætti að hafa
alla burði til að vera það.
En þvi miður verður að játa,
að flest það áhugaverðasta, sem
gerst hefur á tónlistarsviðinu
hér nú siðustu árin, hefur oröið
fyrir framtak annarra aðilja.
Þó þarf ekki að kvarta undan
áhuga almennings”.
I grein sinni tekur Jón Þórar-
insson upp hanskann fyrir is-
lensk tónskáld af hreinskilni og
Imetnaði. Adeila Jóns er hvöss
en . rökföst, enda talar þar
maður sem veit sinu viti.
Gagnrýnendur
Það er meira en hægt er að
segja um marga þá sem kveða
sér hljóðs á opinberum vett-
vangi i hlutverki gagnrýnand-
ans. Gagnrýni og skammir. ef
ekki dylgjur og svivirðingar
vaða uppi i fjölmiðlum og fæstu
hlift. Einkum eru það lesenda-
bréfinsem sýna æru manna litla
miskunn. En hvort sem gagn-
rýni er réttmæt eða ekki, þá er
hún hluti af lýðræðinu, frelsi til
Hvenær byrja
vopnin aö hugsa?
tjáningar og skoðana, og gegnir
sinu hlutverki. Efasemdin er
upphaf allrar hugsunar, en án
hennar yrði litið um framfarir
og nýjungar.
Gagnrýni getur og haft mis-
mikil áhrif. Litið lesendabréf
getur velt þungu hlassi, og ein
setning getur verið beinskeytt
ádeila. A hinn bóginn er ekki
ætiö nóg að hafa fin próf og mik-
inn lærdóm til að setjast i sæti
dómarans. Það fer ekki saman
lærdómur og dómgreind.
Nýju fötin keisarans
Einhvern veginn hafa flestir
tilhneigingu til að trúa þvi sem
þeim er sagt. Efasemdir vakna
ekki af sjálfu sér. Við þekkjum
öll söguna um nýju fötin keisar-
ans. Það þarf stundum barna-
lega einfeldni, saklausa fáfræði,
til að koma auga á sannleikann.
Eftir þvi sem sérfræðikunn-
áttan eykst, minnkar sjálfs-
traustið og hugrekkið til að hafa
eigin skoðun. Fólk er hrætt við
að spyrja eða gagnrýna af ótta
við að það sé heimskulegt.
Hið rétta er þó, aö heimskur
veröur sá einn sem hræöist að
játa fáfræði sina.
Ekki bætir sjónvarpsglápið
úr, ekki verður sérfræðiþekking
til að virkja fólk til sjálfstæörar
hugsunar.
Leiklistagagnrýnandinn hlýt-
ur að hafa rétt fyrii; sér vegna
þess að hann er læröur i fræðun-
um. Stjórnmálamaðurinn hefur
tvimælalaust á réttu að standa
vegna þess að hann er foringi i
flokknum þinum. Visinda-
maðurinn verður ekki véfengd-
ur, þvi hann kann formúlurnar.
Biómyndin, málverkasýningin
eða höggmyndin hlýtur að vera
góð, þvi kritikerinn sagði það.
Humoristar verða ekki
ríkir
Okkur er eðlilegt að vera
áhrifagjörn, enda er það eitt af
undrum mannsins, hversu fljót-
ur hann er að tileinka sér hvaö-
eina. Ekki má einhver
spjátrungurinn i Paris kynna
nýja tisku, öðru visi en hálf
heimsbyggðin api eftir honum.
Stundum mætti ætla, að tisku-
frömuðir væru einfaldlega að
gera grin að almenningi, en þeir
græða sennilega of mikiö til
þess að humorinn komist að.
Humoristar verða ekki rikir.
Oscar Wilde sagði: Ekkert er
eins hættulegt, eins og að fylgj-
ast með tiskunni. Menn geta allt
i einu orðið gamaldags!
Wilde varð aldrei rikur.
Uppivaðsla frá vinstri
Að undanförnu hefur allmikið
verið sagt frá pólitiskum
hræringum i Noregi og Bret-
landi. t báöum tilvikum er
flokkur jafnaöarmanna i sviðs-
ljósinu, vegna innbyrðis vanda-
mála.
Það er athyglisvert að i jafn
rótgrónum flokkum og þeim
sem hér eru nefndir, skuli nú
koma til slikra átaka milli
vinstri og hægri arma.
t báðum tilvikum hafa hinir
hófsamari fengið sig fullsadda
af uppivööslu og vinnubrögöum
róttækari armsins. Nordli dreg-
ur sig i hlé, þremenningaklikan
stofnar nýjan flokk.
Hvenær skyldu menn átta sig
á hliðstæöri þróun hér á landi að
þvi er varðar áhrif hinna rót-
tæku? Hvenær ætla hin hófsam-
ari öfl i islensku þjóðfélagi að
taka höndum saman?
ritstjórnar
pistill
Ellert B. Schram
ritstjóri skrifar
Jafnréttið i framkvæmd
A sama tima og þessir stjórn-
málaatburöir i Noregi og Bret-
landi leiða til þess, að konum er
lyft upp til æðstu embætta og
jafnréttisbaráttan er aö festa
sig i sessi i þeim löndum eru
jafnréttismál á dagskrá á Is-
landi af þveröfugum ástæðum.
Svavar Gestsson heilbrigðis
og félagsmálarúöherra hefur
sniðgengið konu, þegar hann
veiti lyfsöluleyfi á Dalvik. Þó
hafði konan meðmæli og starfs-
reynslu umfram þann sem fékk
starfið hjá Svavari.
Þetta er eftilvill ekki stórt
mál nema fyrir þá sem eiga hlut
að máli, en er þó athyglisvert
fyrir þær sakir, hve formaður
Alþýöubandalagsins telur jafn-
rétti kynjanna skipta litlu máli,
þegar hann fær tækifæri til aö
styrkja það i reynd.
Þaö skildi þó ekki vera að
pólitisk fyrirgreiðsla sé for-
manninum hugstæðari en bar-
átta kvenna fyrir jafnrétti?
Persónuréttur
Réttindi manna eru ekki ætið
virt eða viðurkennd af stjórn-
völdum. Þvi persónubundnari
sem rétturinn er, þvi heilagri er
hann fyrir einstaklinginn. Þetta
finnum viö á sjálfum okkur.
Heimilið er okkur heilagt,
einkamál, sjáfsákvörðunar-
rétturinn, nafnið og persónu-
skilrikin.
Efnt var til manntals um sið-
ustu helgi. Þaö mun hafa gengiö
bærilega fyrir sig, og almenn-
ingur sýnt viðeigandi þegn-
skyldu. Hinsvegar var allur
þorri manna mjög á varöbergi,
um að upplýsingarnar gengju
ekki of nærri einkalifi, að með
svörin yröi farið sem trúnaðar-
mál. tslendingar vilja ekki að
um þá sé snuðraö og telja það
með réttu að þeim verði ekki
komiö fyrir ,,i litlum kössum”.
Nafn er nafn
t siöustu viku var lagt fram
frumvarp þriggja alþingis-
manna, þess efnis, aö erlendir
menn sem öðlast islenskan
rikisborgararétt fái aö halda
sinu upprunalega nafni.
Sú krafa islenskra laga og
stjórnvalda að breyta þurfi um
nafn til aö gerast rikisborgari er
angi af þeirri þjóðernisstefnu aö
varðveita skuli islenska siöi og
hefðir. Þetta er góðra gjalda
vert, en gengur þó út i öfgar,
þegar um það er að ræða, að
svipta menn skirnarnafni sinu.
Þaö er skerðing á persónu-
frelsi, afarkostir sem tslending-
um sjálfum mundi illa lika ann-
ars staðar. Nafn er nafn, gæti
Einar i Undirhlið sagt.
Hvenær hugsa vopnin?
En hvilikur sparðatiningur og
smámunasemi er þetta spjall
um manntal og skirnanöfn i
samanburði viö lifið sjálft, og
virðingu manna fyrir þvi.
Þaö verður vist litið eftir af
manntali og fáir til frásagnar
um nafngreiningu, ef til þess
kemur aö manndrápstækjum
nútimans veröur einhverntim-
ann beitt.
Hér i blaðinu var minnst á
nifteindasprengjuna. nýjasta og
fullkomnasta vopnið i vigbúnað-
arkapphlaupinu um jafnvægi
óttans. Af þvi að nú vill svo til að
þessi tiltekna sprengja er fram-
leiðsla Bandarikjanna, hafa
ýmsir islenskir bandamenn
þeirra tekið það stinnt upp að
bomban skyldi forsmáö i VIsi.
Sjálfsagt eru þeir margir sem
eru nægilega kaldrifjaöir og
raunsæir til að vega vopna-
framleiösluna út frá sjónarmiöi
herfræöingsins, sem telur lifin i
milljónum og mælir skotmörk
sin i heimsálfum.
En til eru þeir, þar á meðal
undirritaður, sem telur það
óhugnanleg tiðindi, ef
sprengjurnar eru orönar svo
fullkomnar að þær geti gert
greinarmun á lifandi og dauðu,
en skiiji þó allt dautt eftir. Hve-
nær fara vopnin að hugsa?
I nafni mannúðar, friðar og
frelsis, verður að vona, hvar i
fylkingu sem við stöndum, að
afstaöa okkar og siðfræði kom-
ist aldrei á það stig, að slik vopn
veki ekki viðbjóö.
Ellert B. Schram