Morgunblaðið - 11.02.2004, Qupperneq 10

FRÉTTIR
10 MIÐVIKUDAGUR 11. FEBRÚAR 2004 MORGUNBLAÐIÐ
STEINGRÍMUR J. Sigfússon,
formaður Vinstrihreyfingarinnar
– græns framboðs, gagnrýndi í
upphafi þingfundar á Alþingi í
gær skriflegt svar fjármálaráð-
herra, Geirs H. Haarde, við fyr-
irspurn sinni og Jóns Bjarnason-
ar, VG, um skattgreiðslur í
tengslum við byggingu Kára-
hnjúkavirkjunar. Steingrímur
sagði svarið bersýnilega rangt.
Geir H. Haarde var með fjarvist-
arleyfi á Alþingi í gær og gagn-
rýndi Einar K. Guðfinnsson,
þingflokksformaður Sjálfstæðis-
flokkins, Steingrím fyrir að efna
til þessarar umræðu í fjarveru
ráðherra.
Í skriflegu svari ráðherra, sem
Steingrímur segir rangt, kemur
m.a. fram: „Að mati ráðuneytis-
ins eru engin sérstök álitamál
eða vandamál sem upp kunna að
koma í sambandi við skattalega
meðferð mála vegna Kára-
hnjúkavirkjunar umfram það
sem upp kann að koma vegna
annarra framkvæmda af þessari
stærðargráðu.“
Steingrímur sagði svarið sér-
kennilegt í ljósi þess að forsvars-
menn sveitarfélaga á Austurlandi
hefðu kvartað yfir því undan-
farna daga að útsvarsgreiðslur
skiluðu sér ekki til sveitarfélag-
anna nema að örlitlu leyti miðað
við umfang launagreiðslna á
svæðinu. „Svarið er bersýnilega
rangt, herra forseti, svarið er
rangt, og það er ámælisvert að
fjármálaráðuneytið skuli vera að
reyna að fegra stöðu mála með
þessum hætti sem þarna er aug-
ljóslega að gerast.“
Sagði Steingrímur að ráðu-
neytið þyrfti að endurvinna svar-
ið; augljóslega væru miklar
brotalamir á framkvæmd þess-
ara mála, þar sem 40 af um 500
erlendum verkamönnum á Kára-
hnjúkasvæðinu væru skráðir
með lögheimili í búðunum þar.
Fleiri þingmenn stjórnarand-
stöðunnar tóku undir gagnrýni
Steingríms.
Fyrirspurn um skattgreiðslur vegna starfsmanna
sem starfa við byggingu Kárahnjúkavirkjunar
Gagnrýnir svar
fjármálaráðherra
Morgunblaðið/Jim Smart
Steingrímur J. Sigfússon gagnrýndi svar fjármálaráðherra og vildi
að hann legði fram nýtt svar með réttum upplýsingum.
GUÐNI Ágústsson landbúnaðar-
ráðherra segir að sér þyki Össur
Skarphéðinsson, formaður Sam-
fylkingarinnar, hafa talað mjög
glannalega í þinginu og af mikilli
óvirðingu bæði um landbúnaðar-
ráðuneytið og landbúnaðinn sem
atvinnuveg, en hann sagði á Alþingi
í fyrradag að verkefni landbúnaðar-
ráðuneytisins væru betur komin
annars staðar og hægt væri að
leggja landbúnaðarráðuneytið nið-
ur.
Guðni sagði að þetta væru stór
orð sem bregðast bæri við því land-
búnaðurinn á Íslandi væri mikill at-
vinnuvegur og 90% af öllum mat-
vælum kæmu frá landbúnaði hér
eins og annars staðar.
„Það er bara eitt verkefni að
endurskoða stjórnarráðið og semja
um hvaða verkefni heyra undir
hvert ráðuneyti, en aðalmálið er þó
að gera sér grein fyrir því að í Evr-
ópu eru menn um þessar mundir að
bregðast við mjög alvarlegum sjúk-
dómum sem hafa herjað á löndin og
drepið niður búpening og þess
vegna farið í fólk og valdið miklum
hörmungum. Þá er það niðurstaða
bæði í Evrópu, hjá krötunum þar,
og annars staðar að styrkja land-
búnaðarráðuneytin og stjórnsýslu
þeirra,“ sagði Guðni.
Nýjar stofnanir settar á fót
Hann nefndi að matvælastofnan-
ir væru settar á fót og þær heyrðu
undir landbúnaðarráðuneytin eins
og í Danmörku. Í Noregi væri
komin ný slík stofnun og landbún-
aðarráðuneytið væri aðalráðuneytið
á bak við þá stofnun.
„Ég veit að menn í Evrópu
myndu hlæja að Össurri Skarphéð-
inssyni ef þeir annars fréttu að það
ætti að leggja landbúnaðarráðu-
neytið niður, því það væri ljótur
stimpill á Íslandi sem matvælaþjóð
í augum Evrópu. Þá værum við að
gleyma okkur og sofna. Þess vegna
eiga menn auðvitað að tala með
öðrum hætti og setjast yfir hið
stóra verkefni stjórnarráðið og
endurskipuleggja það,“ sagði
Guðni.
Hann sagði að hvernig sem
stjórnarráðið yrði endurskipulagt,
hvort sem sett yrði upp eitt at-
vinnuvegaráðuneyti eða ekki „þá
verður landbúnaðarráðuneytið þar
aðalstofninn út af matvælunum og
út af náttúrunni, út af byggðamál-
um, út af svo mörgum tækifærum
sem við eigum í íslenskum sveitum
í dag í kringum líftækni og fleira
og fleira,“ sagði Guðni ennfremur.
90% af öllum
matvælum
koma frá
landbúnaði
Landbúnaðarráðherra
um orð Össurar Skarp-
héðinssonar
„ÞAÐ er greinilega ríkari tilhneiging til þess að
gera sérsamninga við karla en konur,“ segir
Ásta R. Jóhannesdóttir, þingmaður Samfylk-
ingarinnar, um skriflegt
svar fjármálaráðherra við
fyrirspurn hennar um
starfslokasamninga hins op-
inbera. Svarinu var dreift á
Alþingi í gær.
Í svarinu kemur fram að
alls 46 starfslokasamningar
hafi verið gerðir við starfs-
menn; þ.e. yfirmenn eða
starfsmenn í stjórnunar-
stöðum ráðuneytanna og
undirstofnana þeirra á síð-
astliðnum tíu árum. Af þessum 46 samningum
hafa 39 samningar verið gerðir við karlmenn en
sjö við konur.
Ásta Ragnheiður segir að þessi munur stafi
að einhverju leyti af því að algengara sé að
karlar séu í yfirmannastöðum hjá hinu opin-
bera en segir svar ráðherra þrátt fyrir það
sýna hróplegt óréttlæti í garð kvenna sem
gengt hafi þessum störfum.
Styttri samningar við konurnar
Starfslokasamningar eru í svarinu skil-
greindir sem samningar sem fela í sér greiðslur
umfram það sem kveðið er á um í lögum um
starfsmenn ríkisins eða í kjarasamningum.
Greint er frá því hvað hvert ráðuneyti og und-
irstofnanir þess hafi gert marga slíka samn-
inga á umræddu tímabili en ekki er tilgreint
nákvæmlega hvað hver samningur kostaði
mikið. Hins vegar er tekið saman hvað samn-
ingarnir ná yfir langt tímabil og kemur í ljós að
karlmenn fá samninga sem ná almennt yfir
lengra tímabil en samningar kvenna. Til dæmis
voru gerðir starfslokasamningar við átta karl-
menn og eina konu árið 2001. Samningar karl-
anna voru að meðaltali til tæplega átján mán-
aða en samningur konunnar var til tólf mánaða.
Gerðir voru samningar við sex karlmenn árið
2002 en enga konu og voru samningarnir að
meðaltali til tólf mánaða. Þrír starfslokasamn-
ingar voru gerðir við karla árið 2003 og einn
samningur við konu. Samningar karlanna náðu
að meðaltali til rúmlega níu mánaða en samn-
ingur konunnar einungis til sex mánaða.
Kallar eftir ítarlegri svörum
Ásta segir í samtali við Morgunblaðið að hún
hefði viljað fá ítarlegri svör um kostnað við
samningana. „Mér finnst að það þurfi að svara
þessu betur og mun kalla eftir því frá fjármála-
ráðherra,“ segir hún.
Í svarinu kemur fram að það hefði kostað
mikla vinnu að afla allra þeirra gagna sem
nauðsynlegt væri til að reikna út hvað hver og
einn starfslokasamningur kostaði. „Upplýsing-
ar um kostnað slíkra samninga liggja heldur
ekki fyrir miðlægt. Þær er ekki hægt að nálg-
ast í launavinnslu- eða bókhaldskerfi ríkisins
eða með öðrum rafrænum hætti,“ segir í
svarinu.
Ásta R. Jóhannesdóttir, þing-
maður Samfylkingarinnar
Ríkari til-
hneiging til að
gera sérsamn-
inga við karla
Ásta R.
Jóhannesdóttir
ÞINGFLOKKUR Vinstrihreyfingarinnar –
græns framboðs hefur lagt fram á Alþingi laga-
frumvarp sem hefur það að markmiði að vinna
gegn launamun kynjanna. Með frumvarpinu er
lagt til að Jafnréttisstofu verði heimilt að
krefja opinberar stofnanir, sveitarfélög, at-
vinnurekendur almennt og félagasamtök um
allar almennar og sértækar upplýsingar til að
ganga úr skugga um að skyldum jafnréttislaga
sé fullnægt, svo sem skyldum um launajafn-
rétti.
Er í frumvarpinu gert ráð fyrir að Jafnrétt-
isstofa geti hafið rannsókn og gagnaöflun að
eigin frumkvæði „að mótteknum kvörtunum
eða í kjölfar kæru til kærunefndar jafnréttis-
mála,“ að því er segir í greinargerð frumvarps-
ins. Með þessum breytingum er lagt til að Jafn-
réttisstofa fái víðtækari heimildir en hún hefur
skv. lögum um jafna stöðu og jafnan rétt
kvenna og karla. „Um viðlíka heimildir er til að
mynda mælt fyrir í skattalögum, samkeppn-
islögum og lögum um eftirlit með fjármála-
starfsemi. Sýnu veigameiri eru rökin fyrir því
að veita Jafnréttisstofu sambærilegar heimild-
ir til að tryggja konum stjórnarskrárbundin
mannréttindi.“
Launamunur allt að 18%
Í greinargerð er minnt á að í 65. gr. stjórn-
arskrárinnar sé mælt fyrir um að allir skuli
vera jafnir að lögum og njóta mannréttinda án
tillits til kynferðis og að konur og karlar skuli
njóta jafns réttar í hvívetna. „Engu að síður er
það staðreynd að kynbundinn launamunur er
talinn vera á bilinu 14–18% þegar borin eru
saman laun fyrir sambærileg og jafnverðmæt
störf. Kerfisbundinn launamunur hefur verið
viðvarandi um árabil og engin teikn á lofti um
breytingar.“ Ennfremur segir að ljóst sé að
lagasetningar hafi ekki dugað til að vinna gegn
kynbundnum launamun. Sértækar aðgerðir
hafi heldur ekki skilað árangri. „Jafnréttis-
sinnar hafa því í auknum mæli beint sjónum
sínum að kerfislægri mismunun kynjanna en
góð stjórnvaldstæki þarf til að vinna á rótgrón-
um stöðumun kynjanna á vinnumarkaði. Að
veita opinberri stofnun heimild til að afla gagna
og vinna úr þeim upplýsingar er nauðsynlegt
tæki til að greina stöðuna til að geta gripið til
aðgerða.“ Fyrsti flutningsmaður frumvarpsins
er Atli Gíslason, varaþingmaður VG.
Frumvarp þingflokks Vinstrihreyfingarinnar um launajafnrétti
Jafnréttisstofa fái víðtækari
heimildir til að afla gagna
FYRIR Alþingi liggur lagafrum-
varp frá Einari K. Guðfinnssyni,
Sjálfstæðisflokki og Össuri Skarp-
héðinssyni, Samfylkingu, þar sem
lagt er til að fangi sem afplánar
vararefsingu í fangelsi vegna fé-
sektar hafi rétt á reynslulausn eins
og aðrir fangar. Einar segir á vef
sínum, ekg.is, að í lögum sé gerð
ein undantekning frá reglunni um
reynslulausn í almennum hegning-
arlögum. Undantekningin hljóði
svona: „Þegar hluti fangelsisrefs-
ingar er óskilorðsbundinn en hluti
skilorðsbundinn eða þegar fangi af-
plánar vararefsingu fésektar verður
reynslulausn hins vegar ekki veitt.“
Einar segir að með þessu sé verið
að mismuna mönnum á grundvelli
efnahags. Hann tekur dæmi til að
lýsa þeirri mismunun. „Setjum sem
svo að maður fái refsingu fyrir eitt-
hvert brot. Refsingin feli í sér sekt
og greiði hann ekki sektina, þá
skuli hann sæta fangelsi. Flestir
gera allt sem í þeirra valdi stendur
til þess að greiða sektir í slíkum til-
vikum. Frelsi sitt meta menn
sjaldnast til fjár. Það er mönnum
einfaldlega ómetanlegt. Því reyna
menn sitt ítrasta til þess að komast
hjá fangelsisvist sé þeirra kosta
völ,“ segir hann á vef sínum og
heldur áfram. „En menn geta ekki í
öllum tilvikum greitt sekt sína til
þess að losna við fangelsisdvöl. Fá-
tækt fólk, gjaldþrota einstaklingar
og aðrir þeir sem höllum fæti
standa eiga ekki þessa völ. Þeir
hafa ekki efni á að greiða sektina.
Slíkra einstaklinga bíður því fang-
elsisvist. Og komnir á bak við lás og
slá eiga þeir engan annan kost en
að afplána fullan dóm. Þeir hafa
ekki heimild samkvæmt lögum að
fá reynslulausn.
Og þá sjáum við myndina birtast
okkur. Tveir menn eru dæmdir á
sama degi fyrir sama mál til sektar
og fangelsisvistar til vara. Séra Jón
á aura í handraðanum, greiðir sekt
sína og gengur um frjáls maður.
Jón er gjaldþrota eða fjárvana.
Hann fer í fangelsið. Það verður
eins og stundum er sagt; himin-
hrópandi munur á Jóni og séra
Jóni.“
Einar segir að reynslulausn sé
vissulega umdeilanleg regla og að
Alþingi hafi ákveðið að endurskoða
hana. „En fullkomlega ástæðulaust
er vitaskuld að slík endurskoðun
tefji fyrir því að óréttlæti í lögum sé
hrundið brott. Við eigum að vinda
okkur í að breyta lögum í þá veru
sem frumvarp okkar Össurar
Skarphéðinssonar kveður á um,“
segir hann.
Frumvarp Einars K. Guðfinnssonar og Össurar Skarphéðinssonar
Allir hafi rétt á reynslulausn
Össur
Skarphéðinsson
Einar K.
Guðfinnsson