Lesbók Morgunblaðsins - 03.02.2001, Síða 19

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ˜ MENNING/LISTIR 3. FEBRÚAR 2001 19
Þ
EGAR komið er inn í baksalinn í
Galleríi Fold blasa við fagurlega
mótaðir vasar af ýmsum gerðum,
brenndir í leir. Augljóslega hefur
verið unnið að þessum hlutum
með mikilli natni og alúð en at-
hygli vekur að á þeim er hvergi
óþarfa skraut. Þessir munir, sem
flestir eru kúlulaga, eru eins og sprottnir úr
náttúrunni sjálfri eða utan úr geimnum, áhorf-
andinn freistast til að ætla að þarna séu fylgi-
hnettir ókunnra stjarna á ferð eða jafnvel stök
tungl. Þetta er fimmta einkasýning Magnúsar
Þorgrímssonar sem útskrifaðist úr leirlistadeild
Myndlista- og handíðaskólans árið 1992. Meðan
á náminu stóð dvaldist Magnús við frekara nám
í Alþjóðlega keramikstúdíóinu í Kecskemet í
Ungverjalandi. Heim kominn stofnaði hann
ásamt Hjördísi Guðmundsdóttur leirkerasmið
galleríið ,,Hjá þeim“ sem þau starfræktu í tvö
ár. Árið 1995 fór Magnús til námsdvalar við
Kunsthåndværkerskolen í Kolding í Danmörku
og árið 1998 brá hann enn undir sig betri fæt-
inum og tók þátt í námskeiði hjá ensku leir-
listakonunni Jane Perryman en hann segir
sjálfur að þar hafi orðið nokkur þáttaskil á ferli
hans sem listamanns. En hvað vill Magnús segja
okkur um sýninguna sem hann opnar nú í dag?
,,Þessi sýning er óbeint framhald af síðustu
sýningu fyrir tveimur árum,“ svarar Magnús.
„Þá vann ég með sömu tækni en núna er ég með
færri form. Eins og þú sérð er þetta út frá kúlu-
forminu og það ýmist belgt út eða teygt upp.
Vasarnir byrja allir eins en enda á ýmsa vegu,
sumir sem fjallstoppar sem koma dalir niður úr.
Það er landslag í þessu; þegar ég brenni hlutina
sé ég fyrir mér land og landslag, og líka nokkurs
konar alheim. Ef þú horfir á mynd af mars og
tunglinu þá er þetta svolítið skylt, en að öðru
leyti er ég bara að leika mér með brennslu-
tæknina. Þetta er allt brennt í pappír í tunnum
úti við, með afgangspappír úr Morgunblað-
sprentsmiðjunni. Þeir eru miklir öðlingar þar.“
Eru þá alheimspælingar í formunum sem þú
býrð til eða kemur þetta af sjálfu sér?
,,Þetta eru bara áhrif frá því sem ég sé og
upplifi. Ég ólst upp í sveit, foreldrar mínir voru
bændur. Ég bjó við þetta frjálsa umhverfi, sveit-
ina, sjóinn og fjöllin og allt iðaði af lífi. Auðvitað
mótaði umhverfið mann og ég sé það alltaf betur
og betur eftir því sem tíminn líður hversu sterk
tök barnæskan á í mér. Þar eru náttúrulega
ræturnar og umhverfið hefur mótandi áhrif á
mann án þess að maður verði þess var meðan á
því stendur. Formin þróast líka í höndum
manns, á milli sýninga breytast hlutirnir og
formin verða önnur en á síðustu sýningu.“
Þetta virðist vera svolítill leikur við form,
brennslu og eld.
,,Ég er alltaf að leika mér við eldinn í raun og
veru. Hann svarar mér aftur; ef ég geri eitthvað,
þá gerir hann eitthvað til baka. Þetta er svipað
því að tefla og minnir mann líka stundum á ein-
hvern nornadans í kringum tunnuna þegar mað-
ur er að stjórna hvernig blæs ofan í hana, hvern-
ig vindurinn skilar sér ofan í hana og blæs í
kringum hlutinn. Það skiptir máli upp á brennsl-
una, og þegar best lætur hreinlega læðist vind-
urinn í kringum hlutinn og tunnuna. Þá er gam-
an en stundum getur hvesst allhressilega og þá
getur allt brunnið við og dagurinn verður fyrir
vikið ónýtur hjá mér.“
Þetta er þá samspil elds og vinds og lista-
mannsins sjálfs?
,,Þetta spilar allt saman og síðan tunnan líka,“
svarar Magnús og kímir: ,,Ef hluturinn sem ég
er að vinna er stór nota ég gjarnan járnkassa en
tunnuna nota ég mest, það fer að vísu eftir því
hversu stór hluturinn er sem ég er að vinna með
í það og það skiptið. Ég fæ aðstoð frá nátt-
úrunni, hæfileg gola hjálpar mikið til.“
En stjórnar þú litnum á vösunum að öllu
leyti?
,,Já, leirinn er hvítur og þar sem eru hvítir og
svartir hlutir þar eru engin litarefni, en hlutir
sem eru litaðir eru það vegna þess að þar hef ég
bætt litarefnum út í leirhúðina sem ég ber á
hvern einstakan hlut nokkrum sinnum. Litun-
um sem ég vil fá fram blanda ég sumsé í leirhúð-
ina. Tímafrekast af þessari vinnu er að nudda
yfirborðið með teskeið þegar þetta er orðið
svona leðurhart eða hálfþurrt, þá nudda ég
þetta til þess að fá á það glans. Ef hluturinn er
skoðaður vel sést farið vel eftir endalausan nún-
inginn með teskeiðinni. Sú vinna er að drepa
mann á köflum, þetta endalausa juð. Af þessu
kemur silkimjúk áferð á hlutinn, hálfgljáandi.“
Nóg komið af gulli
,,Tæknin sem ég nota við vinnu mína við hlut-
inn er sú að ég renni þetta í byrjun,“ segir
Magnús, ,,og held síðan áfram að móta það sem
mér finnst passa við hvern og einn hlut. Þannig
að þetta er rennt eins og hver önnur skál eða
stykki og svo tekur við þetta ferli að útfæra
formið og ná því eins og maður ætlar að hafa
það. Að því loknu fer ég með þetta upp í sveit,
það er endalaus akstur til og frá, og alltaf er
maður að bera eitthvað og flytja eitthvað. Það
þýðir auðvitað ekki að bjóða nágrönnunum upp
á að hafa þetta við hliðina á sér, það stígur reyk-
ur upp kannski hálfan daginn. Ég hef aðstöðu í
heimahögunum á Kúludalsá í Hvalfirði.“
Hvað vakir fyrir þér með leirlistinni, eða öllu
heldur hvað eiga vasarnir að segja okkur?
,,Ég er bara að fást við formið og svo nátt-
úrulega skreytið, sem er reykurinn, og hálfpart-
inn að stjórna honum, hvernig hann liggur utan
á hlutunum. Þetta er í rauninni alls ekkert frá-
brugðið því að mála einhverja litla mynd með
vatnslitum. Þú setur eitthvað ákveðið á þarna og
athugar hvernig það kemur út, en auðvitað er
þetta mest fyrir sjálfan mig. Þetta er tóm eig-
ingirni og ekki er maður að fást við þetta fyrir
sölumöguleikana, svo mikið er víst!“
Þetta flokkast þá væntanleg undir fagur-
fræði, segjum fagurfræðilega list?
,,Já, það held ég hljóti að vera. Þetta rýkur að
minnsta kosti ekki út af galleríunum en fer þó
hægt og sígandi. Fólk vill endilega troða blóm-
um í eitthvað sem líkist vösum og fylla þá af
vatni. Þetta eru ekki vatnsheldir hlutir enda eru
þetta ekki nytjahlutir! Ég sé vasana alltaf fyrir
mér tóma og þannig eiga þeir að standa. Aðal-
atriðið í þessu er vinnan sjálf og þolinmæðin
sem þú þarft óneitanlega að rækta með þér eða
búa yfir. Það er haft eftir mætum leirlistamanni,
Finn Lynggaard, að leirlistin sé ekki atvinnu-
grein heldur sjúkdómur. Mér verður stundum
hugsað til þessara orða hans þegar ég gerist
leiður á þessari lítilsmetnu iðju, en svo verður til
fallegur hlutur, brennslan gengur eins og í sögu
eða dýr vasi selst, þá ákveð ég að vera í þessu
aðeins lengur. Hugsa aftur til Finns og greini
mig með þráhyggju. Einhvern veginn laumar
leirinn sér aftur inn fyrir þröskuldinn og ræður
nú einn ríkjum á vinnustofunni. Ferill hvers
hlutar er langur og krefst þolinmæði og aga.
Skreytingin er fengin með brunanum, eldsneyt-
inu, sem er í þessu tilviki pappír. Hér er ekki
verið að hlaða neinu gulli utan á hlutina. Gullið
hefur tröllriðið öllu nokkuð mörg síðastliðin ár
og það er enginn endir á því. Mér finnst að við
verðum að fara að draga svolítið í land varðandi
það. Láta hlutinn standa fyrir sínu án þess að
þekja hann gulli.“
NÁTTÚRAN FÖNGUÐ
MEÐ ELDI Í LEIR
Magnús Þorgrímsson leir-
listamaður opnar sýningu
á verkum sínum í Galleríi
Fold í dag. ÞORVARÐUR
HJÁLMARSSON skoðaði
sýninguna og spurði lista-
manninn um vinnuna við
leirinn og um listina.
Morgunblaðið/Þorkell
Magnús Þorgrímsson leirlistamaður í Galleríi Fold.
JÓN Adólf Steinólfsson opnar tréskúlptúr-
sýninguna Rætur í Galleríi Stöðlakoti, Bók-
hlöðustíg 6, í dag kl. 14.
Jón Adólf var í tréskurðarnámi í níu ár
samfleytt í Skurðlistarskóla Hannesar Flosa-
sonar. Að auki á námskeiðum í skóla Geisler
Moroder í Austurríki og hjá Ian Norbury
myndhöggvara í Cheltenham í Englandi.
„Mitt efni til listsköpunar er trjáviður og
löngu áður en ég hóf nám í tréskurði lað-
aðist ég að þessu efni,“ segir Jón. „Margir
hafa gefið mér tré, sem fjarlægð hafa verið
úr görðum. Oft hafa fylgt með rætur og þar
sé ég oft hina fegurstu skúlptúra, sem ég
hreinsa og hagræði og set í mínar myndir.“
Sýningin stendur til 18. febrúar og er opin
alla daga frá kl. 14–18.
Morgunblaðið/Jim Smart
Jón Adólf Steinólfsson með einn af tréskúlpt-
úrum sínum á sýningunni í Stöðlakoti.
Rætur í
Stöðlakoti