Lesbók Morgunblaðsins - 27.10.2001, Blaðsíða 13

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ˜ MENNING/LISTIR 27. OKTÓBER 2001 13
TATE Modern-listasafnið í
London hýsir þessa dagana sýn-
inguna „Surrealism: Desire
Unbound“, sem útleggja má sem
Súrrealismi: óheftar þrár, og
byggð er í kringum þema á borð
við ást og kynlíf sem áttu stóran
þátt í listsköpun súrreal-
istahreyfingarinnar. Af þessum
sökum má sjá uppi í Tate-safninu
skilti þar sem sýningargestir eru
varaðir við að þeim kunni e.t.v.
að finnast sum verkanna „krefj-
andi“ og er þar átt við kynferð-
islegt hispursleysi sem víða er
ríkjandi. Auglýsingagerð seinni
ára hefur gert súrrealíska
myndsköpum mörgum kunna
þar sem harðkúluhattar Réné
Magritte og bráðnandi úr Salva-
dors Dalis hafa ósjaldan verið
endurunnin. Það er þó ekki ein-
göngu myndlist sem finna má á
sýningunni, enda súrreal-
istahreyfingin sprottin upp úr
bókmenntum, ekki myndlist.
Auk fjölda málverka, teikninga,
ljósmynda og kvikmynda eru því
einnig til sýnis bækur, ljóð,
sendibréf og ljósmyndir er sýna
hversu náið samstarf var milli
fræðimanna, rithöfunda og
myndlistarmanna hreyfing-
arinnar.
Súrrealismi: óheftar þrár
verður sett upp í Metropolitan-
listasafninu í New York eftir að
sýningunni lýkur í London.
Dregur úr sölu
klassískrar tónlistar?
TÖLUVERT virðist hafa dregið
úr sölu á klassískri tónlist að því
er bandaríska dagblaðið New
York Times greindi frá á dög-
unum, og er sala á geisladiskum
með klassískri tónlist nú ekki
nema um 3% af tónlistarmark-
aðnum í stað 7% áður. Virðist
sem ýmsar ástæður liggi þar að
baki að sögn blaðsins sem segir
kostnað við upptökur á klass-
ískri tónlist hafa farið fram úr
öllu valdi á sama tíma og kostn-
aður við framleiðslu geisladiska
hafi farið lækkandi. Stærri út-
gáfufyrirtæki á borð við EMI,
Sony og Warner hafi því dregið
úr klassíska hluta útgáfu sinnar
á meðan lítil óháð útgáfufyr-
irtæki spretti víða upp. Meira úr-
val af sjaldgæfum upptökum og
óvenjulegum verkum sé því fá-
anlegra nú en áður en hins vegar
sé erfiðara að koma þeim á
markað.
Rússnesk listarúlletta
ÁRLEG leynisala Royal College
of Art listaskólans í London fer
fram í lok næsta mánaðar, en
meðal verka nemenda skólans
má finna verk eftir þekkta lista-
menn sem þegar hafa getið sér
gott orð í listaheiminum. Á sýn-
ingunni verða hátt í 1.000
ómerkt póstkort sem unnin eru
af bæði nemendum og lista-
mönnunum og eru öll kortanna
til sölu fyrir rúmar 5.000 kr.
stykkið. Aðstandendur sýning-
arinnar munu hins vegar ekki
greina frá höfundi hvers korts
fyrr en kaupin eru um garð
gengin og má því segja að um
eins konar rússneska lista-
rúllettu sé að ræða, þar sem
mögulegt er að eignast verk eft-
ir þekktan eða upprennandi
listamann fyrir lítið fé. Í fyrra
tóku um 800 listamenn þátt í
sýningunni, m.a. Damien Hirst,
sem einnig á verk í ár, Terry
Frost og David Bowie sem gaf
þrjú grafíkverk. Frá því að þessi
nýstárlega fjáröflunarleið var
tekin upp árið 1994 hafa safnast
um 67 milljónir króna til skólans.
Súrrealísk
sýning í
Tate Modern
ERLENT
H
EKLUMYND Ásgríms og
Fjallamjólk Kjarvals taka á
móti gestum við upphaf sýn-
ingarinnar „Andspænis nátt-
úrunni: íslensk myndlist á 20.
öld,“ í Corcoran-safninu í
Washington. Á sýningunni er
að finna 60 verk eftir 24 lista-
menn, þar af 14 núlifandi, og er henni ætlað að
sýna fram á viðvarandi áhrif íslenskrar náttúru á
myndlist sem spannar heila öld og margvísleg
áhrif, í verkum ólíkra listamanna.
Í inngangstexta að sýningunni er stiklað á
stóru í sögu lands og þjóðar. Talað er um „yngstu
landsmótun jarðar“, „land öfga, … miðnætursól-
ar og vetrarrökkurs“, hveri, jarðskjálfta og
hrauni lagða velli. Sagt er frá því hvernig fjórir
frumkvöðlar íslenskrar myndlistar; Þórarinn B.
Þorláksson, Ásgrímur Jónsson, Jón Stefánsson
og Jóhannes Sveinsson Kjarval, lögðu grunninn
að íslenskri myndlist þar sem landslagið var í
miðið. Frá þjóðernisrómantík og sjálfstæðisbar-
áttu, um abstraktlist til popplistar og hugmynda-
listar, naumhyggju og hins nýja málverks, jafn-
vel nýrómantíkur. Í fyrstu aðeins málverk en
síðan líka skúlptúr og loks ljósmyndir, innsetn-
ingar og myndbandsverk.
„Listamennirnir kunna að starfa í París, Berl-
ín og New York, jafnt sem í Reykjavík en áhrifa
hverfullrar og dramatískrar náttúru Íslands sér
enn stað í list þeirra,“ segir í lok sýningartext-
ans.
Mikið vægi samtímalistar Listamennirnir 24
sem verk eiga á sýningunni eru fulltrúar fyrir
hin margvíslegu áhrif sem íslensk myndlist varð
fyrir á síðustu öld. Auk frumkvöðlanna fjögurra
sem áður voru nefndir eru verk sýningarinnar
eftir Svavar Guðnason, Nínu Tryggvadóttur, Júl-
íönu Sveinsdóttur, Gunnlaug Scheving, Jóhann
Briem, Louisu Matthíasdóttur, Kristján Davíðs-
son, Jóhann Eyfells, Erró, Sigurð Guðmundsson,
Steinu Vasulku, Brynhildi Þorgeirsdóttir, Rögnu
Róbertsdóttur og Finnboga Pétursson, Helga
Þorgils Friðjónsson, Georg Guðna Hauksson,
Sigurð Árna Sigurðsson, Hrafnkel Sigurðsson,
Ólaf Elíasson og Katrínu Sigurðardóttur.
Það sem vekur strax athygli er það vægi sem
samtímamyndlistarmenn hafa á sýningunni.
Þegar málverkum upphafsáranna og síðan ab-
straktlistarinnar sleppir eftir fyrstu tvo sali sýn-
ingarinnar, tekur samtíminn við. Tímalaus kar-
akter málverka Kjarvals af huldum og sýnilegum
heimum íslenskrar náttúru hefur þau áhrif að
samhengi við upphafið er aldrei glatað.
Það er Erró sem leiðir áhorfendur inn í nýtt
landslag með verkum sem þrátt fyrir tilvísun í
hefðina í titlum sem enda á „-scape“ eða sýn
reynast allt annað. Í stað landslags kallar hann
fram eins konar fígúru- og forynjusýn. Lands-
lagsmynd sem sækir áhrif til poppmenningar og
myndasagna í stað náttúru. Og heitir rauðir tón-
ar hafa í fyrsta sinn leyst rómaðan Íslandsblám-
ann af hólmi.
Ragna Róbertsdóttir og Finnbogi Pétursson
efna til samstarfs í innsetningunni Gátt eldfjalls-
ins frá 1999.
Andspænis verki Rögnu þar sem fíngert
hraunúrfall úr Heklu er unnið beint á vegg sýn-
ingarsalarins hanga 16 hátalarar sem senda frá
sér víxlverkandi hljóð sem minna á ausandi gos.
Ólíkum listamönnum stefnt saman
Gott jafnvægi er á milli verkanna í sýning-
arsölunum, og oft tekst vel til með að stilla sam-
an verkum ólíkra listamanna. Dæmi um þetta
eru málverk Júlíönu Sveinsdóttur frá strönd
Vestmannaeyja og gler- og sandskúlptúr Bryn-
hildar Þorgeirsdóttur af Tómasarfjalli. Þrjú mál-
verk eftir Helga Þorgils standa með ljósmynda-
verkum Sigurðar Guðmundssonar. Og á milli
jöklaljósmyndaseríu Ólafs Elíassonar og mynd-
bandsinnsetningar Steinu Vasulku, þar sem mosi
og hraun velta um og hringsnúast í margupp-
brotnum myndum, hanga tvö nýleg málverk eftir
Kristján Davíðsson í litum íslensks vetrar á fann-
hvítum grunni.
Ljósmyndaverk Hrafnkels Sigurðssonar af
snjósköflum á bílaplani á Selfossi endurvekja
rómantísku fjallasýnina í eldri málverkum, húm-
orískar í sínum ofur hversdagsleik. Einfaldar og
formrænar ljósmyndir hans af tveimur tjöldum í
jöklalandslagi hanga við hlið málverka Georgs
Guðna af ónafnkenndum fjalladölum í þoku-
kenndu lágskýjafari.
Í þessum stærsta sal sýningarinnar er einnig
að finna tvö málverk Sigurðar Árna Sigurðsson-
ar af tilbúnu garðalandslagi og innsetningu Katr-
ínar Sigurðardóttur sem kallast á við hvort ann-
að frá andstæðum veggjum salarins og tengjast
að því marki sem þau afhjúpa blekkinguna að
baki manngerðri náttúru verkanna.
Sýningunni í Corcoran lýkur 26. nóvember nk.
LISTIN OG LANDIÐ
Sýning Corcoran-safnsins
í Washington á áhrifum
náttúrunnar í íslenskri
myndlist á 20. öld er sú
stærsta sem efnt hefur
verið til á hérlendri
myndlist vestanhafs.
HULDA STEFÁNSDÓTTIR
heimsótti safnið og
skoðaði sýninguna.
Verk eftir Sigurð Árna Sigurðsson og Georg Guðna Hauksson.
Ljósmyndir Hrafnkels Sigurðssonar af snjósköflum, jökulloftmyndir Ólafs Elíassonar og málverk Kristjáns Davíðssonar deila vegg í stærsta salnum.