Lesbók Morgunblaðsins - 03.08.2002, Blaðsíða 3

Tímasnaran
heitir grein Hildar Friðriksdóttur um bók-
ina The Second Shift: Working Parents and
the Revolution at home eftir bandaríska fé-
lagsfræðingin Arlie Russell Hochschild, en
hún hefur vakið mikla athygli víða um heim
vegna skrifa sinna um samspil fjölskyldulífs
og vinnu.
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ˜ MENNING/LISTIR 3. ÁGÚST 2002 3
F
RÁSAGNIR af ferðalögum og
sumardvalarstöðum yfirgnæfa
gjarnan í fjölmiðlum á þessum
árstíma. Enda þurfa margir að
kynna söluvöru sína á þeim
vettvangi. Á stórfrídögum eru
svo fyrirfram, á meðan og á eft-
ir birtar tölur um hve margir
Íslendingar hafi nú verið á hinum og þessum
stöðum erlendis eða innanlands. Aldrei hefi
ég þó séð birtar tölur um hve margir muni
þá stundina vera staddir í flugstöðvum hér
og þar, oft bíðandi langtímum saman. Þeir
eru ekki fáir. Þess vegna furða ég mig á því
að nær aldrei er fjallað um flugvelli og flug-
stöðvar út frá sjónarmiði neytenda – þótt
ekki væri nema til þess að farþegar gætu þá
varast þá erfiðustu og leiðinlegustu. Flug-
stöðvar eru býsna mismunandi. Fer ekki
alltaf eftir stærð eða umferðarþunga, sem
þó skiptir miklu. En nú sjást merki um að
sums staðar að minnsta kosti sé farið að
hanna umferðina og mannvirkin þannig frá
grunni að til þæginda sé fyrir þá sem leið
eiga um flugstöðvar, að þeim og frá þeim.
Nýlega átti ég leið um Kastrup-flugvöll í
Danmörku og dáist að þeim breytingum
sem þar hafa orðið eftir að Eyrarsundsbrúin
kom. Í flugstöðvarbyggingunni sjálfri, rétt
þar sem maður kemur út með farangurinn
sinn, er lestarstöðin, þar sem bæði er hægt
að taka járnbrautarlestarnar til Svíþjóðar
og eins beint inn í bæ – án þess að fara út
eða draga töskur langar leiðir eftir göngum.
Flugvélin frá Íslandi var að þessu sinni að
vísu í seinkun, svo að við misstum af tveimur
lestum yfir til Gautaborgar og þurftum að
borga dýrari miða en við höfðum pantað
með góðum fyrirvara. En miðasalan er
þarna við hendina, sem sparar tíma ef hann
er naumur. Eða hægt að fá sér rólega kaffi-
bolla meðan beðið er.
Því geri ég þetta að umræðuefni, að hér á
Keflavíkurflugvelli er ný viðbygging við
flugstöðina og von á viðbót, ef ég veit rétt.
Við hliðina á mér heim sátu tveir piltar sem
hrylltu sig þegar flugstjórinn tilkynnti hita-
stigið 12 stig eftir að hafa stigið um borð í 29
stiga hita. En þeir ætluðu áfram til Amer-
íku, svo þeir gátu beðið innanhúss í ágætum
brottfararsalnum. Úti beið hefðbundið rok
og suddarigning þeirra sem áttu hingað er-
indi og þurftu að koma sér og farangri sín-
um út í flugvallarbílana, sem ganga þaðan
og á einn stað, nokkuð afskekktan, inni í bæ.
Um hásumar er það kannski ekkert þrek-
virki að standa úti í hráslaganum, en oft hef-
ur maður á vetrum hryllt sig við að norpa í
frosti og fjúki. Ég furða mig semsagt á því
að í nýbyggingu flugstöðvarinnar í rokrass-
inum á Keflavíkurflugvelli skuli ekki gert
ráð fyrir umferðarmiðstöð rútubílanna inn-
anhúss og í beinu sambandi við flugfarþega.
Jafnvel að hægt sé að aka þar inn og taka
farþega.
Því má skjóta hér inn að eftir að lokað var
fyrir gluggann þar sem þeir sem eru að taka
á móti farþegum sáu þá koma, þá þyrpast
þeir auðvitað að þessum þrönga útgangi úr
tollinum, svo að farþegar komast varla með
farangur sinn þar í gegn um þvöguna. Á
Kastrupflugvelli er þar máluð dökk braut
sem farþegar einir eiga að nota með far-
angur sinn, en utanaðkomandi bíða til
beggja hliða. Eins má geta þess að þeir sem
koma í bílum af nýju brúnni frá Svíþjóð og
ætla áfram t.d. til Þýskalands eða út á land í
Danmörku, þurfa ekki að fara inn í borgina,
heldur liggur vegurinn í sveig sunnan við
flugvöllinn. Allt til að greiða fyrir ferðafólki.
Og lestin af flugvellinum og frá honum
gengur ekki aðeins úr flugstöðinni beint inn
á járnbrautarstöðina í Höfn, þar sem maður
þurfti áður að taka bíl á áfangastað, heldur
stoppar hún á mörgum stöðum. Gengur til
dæmi áfram á Vesterport og Nörreport,
þaðan sem ég gat farið beint af mínu hóteli í
lest út í flugvallarbygginguna við brottför.
Þetta skiptir allt máli fyrir lönd sem vilja
laða að ferðamenn – einkum að fyrstu kynni
séu aðlaðandi.
Sjálf hefi ég lengi forðast að skipta á
ákveðnum stórum flugvöllum. Til dæmis
Lundúnaflugvelli, sem er svo yfirfullur að
maður fær varla sæti meðan beðið er og far-
angur í meiri hættu að fara villt ef seinkanir
eru og skammur tími milli véla. Einna verst-
ur er þó flugvöllurinn í Frankfurt, ef þarf að
skipta um flugvél. Endalausir gangar, eng-
inn mannskapur til leiðbeiningar, rúllustiga-
lausar tröppur og þarf jafnvel að taka lest
(illa merkta) til að komast milli bygginga.
Um þann flugvöll mun ég ekki aftur fara
ótilneydd. Satt að segja sakna ég þess svolít-
ið að Flugleiðir fljúga ekki lengur til Lúx-
emborgar. Á leið til Parísar var ég orðin vön
að fara þar um og taka lestina inn á Gard du
Nord í miðborginni og þaðan beint niður í
Metróinn að áfangastaðnum, í stað þess að
bíða tímunum saman úti á De Gaulles flug-
velli eftir farangrinum með öllu baslinu við
að komast inn í bæ með rútubílum á fáa
stoppustaði eða með hringbíl vallarins til að
komast í lestina.
Nú þegar verið er að byggja upp á Kefla-
víkurflugvelli hlýtur að verða að taka tillit til
aðkomu farþega og að koma þeim undir þaki
í farartæki. Og jafnframt að þeim sé ekki
bara skilað á einn afskekktan stað. Þangað
sem þeir verða líka að koma sér til brott-
farar – á þeim óguðlega tíma sem Evrópu-
vélarnar fara á morgnana í dimmu skamm-
deginu.
Við bindum miklar vonir við aukna ferða-
mennsku, jafnvel spáð að hún geti orðið
tekjudrýgsti atvinnuvegur þjóðarinnar. Það
gerist þó víst ekki af sjálfu sér. Kannanir
sýna að íslensk náttúra er helsta aðdrátt-
araflið. Þó eigum við ekki einu sinni nátt-
úruminja- eða náttúrusafn, þar sem fólk get-
ur fræðst um náttúru Íslands áður en það
fer í skoðunarferðir. Mest er nú talað um
menningarferðamennsku og vissulega hefur
landsbyggðin tekið við sér til að draga að
ferðafólk. Í hverjum firði og hverju kaup-
túni hafa menn af hugviti grafið upp sagnir
af sérkennum staðarins og eru í óða önn að
koma sér upp sjáanlegum minjum, til þess
að ferðafólk, innlent og erlent, staldri þar
við. Bensínstöð með sjoppu dugir ekki leng-
ur til. Alls staðar nema í Reykjavík.
Hér lagðist höfuðborginni til það stóra
happ að í miðborginni hafa fundist minjar
um elstu byggð á Íslandi. Ég efast um að
nokkur borg í veröldinni eigi til sýnis upphaf
sitt. En hvað gerir Reykjavík? Hún ætlar til
málamynda að koma þessum fornu rústum
fyrir í kjallaraholu, með niðurgangi undir
götuna úr elsta kirkjugarðinum. Hvað ligg-
ur svona við? Jú, að byggja hótel einmitt of-
an á þessum fornu rústum! Ekki að furða að
hótel verði að hafa forgang umfram allt ann-
að. Þarna í miðbænum er nú að bætast við
40 herbergja hótel 101 í gamla Alþýðuhús-
inu, Baróns Hótel með 60 herbergjum við
Barónsstíg, Leifur Eiríksson að bæta við 12
herbergjum og Park Hótel á Suðurgötu 42
herbergjum. Í farvatninu eru svo á næsta
ári Hótel Esja með 120 herbergi, áform um
200 herbergja viðbót á Grand Hótel, í Að-
alstræti 4 þarna í næsta nágrenni er leyfi
fyrir 80 herbergja hóteli og ráðgert 250 her-
bergja hótel í Tónlistar- og ráðstefnuhöllinni
væntanlegu á hafnarbakkanum, fyrir utan
umtalað hugsanlegt hótel í Landsímastöð-
inni gömlu og 300 herbergja hótel í Kringl-
unni. Ekki að furða að í forgangi sé að skella
75 herbergja hóteli ofan í merkustu forn-
minjar sem fundist hafa á landinu. Ætli
merkar rústir um sögu Reykjavíkur megni
ekki betur að stöðva ferðamenn áður en þeir
halda út á land en eitt hótelið í viðbót. En
hver maður – eða borgarstjórn – hefur sínar
hugsjónir.
FYRSTU KYNNI
FERÐAFÓLKS
RABB
E L Í N P Á L M A D Ó T T I R
e p a @ m b l . i s
SIGURBJÖRG ÞRASTARDÓTTIR
svigna
sautján dögum síðar mun snjóa á aþenska torgið
þar sem þau standa núna og horfa á fjórtán menn
rjátla við að reisa jólatré úr fjölum og rafmagni hann
segir (hreykinn) þetta er stærsta manngerða tré álfunnar
hún segir (hneyksluð) þetta er líka eina manngerða tré
álfunnar svo er heldur enginn snjór hérna þá er hann ekki
lengur hreykinn og spyr hvað hún geymi svona viðkvæmt
þarna inni við brjóstið hún svarar (hreykin) eitt eilífðar
smáblóm /þögn/ hann (hneykslaður): sem vex aldrei neitt?
hún (tómlega): nei tárast bara og deyr en við þurfum þó
ekki her manns til þess að smíða það
Sigurbjörg Þrastardóttir (f. 1973) á að baki tvær ljóðabækur.
Jenín
nefnist ný smásaga eftir marokkóska rit-
höfundinn Tahar Ben Jelloun sem hefur að
undanförnu fjallað um ástandið fyrir botni
Miðjarðarhafs í erlendum blöðum. Hann
hélt og fyrirlestra hérlendis í vor um efnið
er hann kynnti bók sína Kynþáttafordómar,
hvað er það pabbi? sem nýlega kom út í ís-
lenskri þýðingu.
Esther Menaker
nam sálgreiningu í Vín á fjórða áratugnum.
Hluti af náminu var að leggjast á bekkinn
hjá Önnu Freud, dóttur Sigmundar Freud,
föður sálgreiningarinnar. Haukur Ingi Jón-
asson nam sálgreiningu við New York-
háskóla þar sem Menaker kenndi. Hann
ræddi við Menaker um kynnin af feðg-
inunum og aðferðir sálgreiningarinnar.
Listin að ferðast
er mönnum vafalítið ofarlega í huga um
þessar mundir. Þröstur Helgason fjallar um
þrjár ferðabækur í grein sem nefnist Ferða-
langurinn er sálkönnuður og í ferðasögu
eftir Sigurbjörgu Þrastardóttur segir frá
Íslendingi sem ræðir um kosti og galla
landsins af mikilli sannfæringu við vantrú-
aðan Grikkja.
FORSÍÐUMYNDIN
er tekin á ferðalagi yfir Kýpur. Ljósmyndari: Ómar Óskarsson.
LESBOK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING LISTIR
2 8 . T Ö L U B L A Ð - 7 7 . Á R G A N G U R
EFNI