Pressan - 04.05.1989, Blaðsíða 24

24
Fimmtudagur 4. maí 1989
kvikmyndir og leikhús
LEIKHÚSIÐ FRÚ EMILÍA
„Gregor eða Sérð þú það sem
er?“ eftir Franz Kafka í leikgerð
Hafliða Arngrímssonar. Leikstjóri:
Guðjón Pedersen. Ixúkendur: Ell-
ert A. Ingimundarson, Árni Pétur
Guðjónsson, Margrét Árnadóttir,
Bryndís Petra Bragadóttir, Einar
Jón Briem og Erla Skúladóttir.
Leikhús Frú Emilíu er einna
þekktast af hinum litlu „sjálf-
stæðu“ leikhópum bæjarins. Það
hefur sett upp nokkur verk á und-
anförnum árum og skapað sér virð-
ingarsess í leikhúsheiminum. Eins
og fleiri áþekkir hópar hefur hann
þurft að glíma við áleitinn húsnæð-
isvanda. Sá vandi leystist fyrir
skömmu þegar Frú Emilía fékk inni
í iðnaðarhúsnæði í Skeifunni 3c.
Þar verður einmitt frumsýnt næst-
komandi sunnudag nýjasta leikverk
hópsins, sem nefnist Gregor eða
Sérð þú það sem er? Þetta Ieikverk
er frjálsleg túlkun á frægri skáld-
sögu tékkneska rithöfundarins
Franz Kafka. Það er Hafliði Arn-
grímsson sem annast leikgerð
verksins og bætir við og fellir jafn-
framt niður ýmsa hluti úr
upprunalegu sögunni.
Hamskiptin eru einföld en þó
margslungin lýsing á óvenjulegu og
mögnuðu sálarlífi. Lýsing á mikilli
ógæfu, sem er fólgin í því að ungur
maður er ekki lengur hlutverki sínu
vaxinn. Hann var fyrirvinna fjöl-
skyldu sinnar en verður óvænt að
fremur óaðlaðandi, risavaxinni
pöddu og þ.a.l. ónytjungur. Fjöl-
skyldan lítur á það sem hverja aðra
ógæfu, sem þarf að bera. Paddan
vekur leiðindi og andúð og ekki er
laust við að örli beinlínis á skelf-
ingu. Að lokum verður ástandið á
heimilinu slíkt að til örlagaríkra tíð-
inda dregur.
Aðrir aðstandendur sýningarinn-
ar eru Guðjón Ketilsson, sem sér
um leikmynd og búninga, Hans
Gústafsson, aðstoðarmaður hans,
Ágúst Pétursson, sem annast lýs-
ingu, leikhljóð eru umsjón Arnþórs
Jónssonar og Guðrún Þorvarðar-
dóttir sér um hárgreiðslu.
Frumsýning sunnudaginn 7. maí kl.
20.30. 2. sýning miðvikudaginn 10.
maí kl. 20.30 og 3. sýning fimmtu-
dag 11. maí kl. 20.30.
LEIKHUSIÐ ÞIBILJA
„AÐ BYGGJA SÉR VELDI
EÐA SMÚRTSINN' eftir Boris Vi-
an í þýðingu Friðriks Rafnssonar.
Leikstjóri: Ása Hlín Svavarsdóttir.
Leikendur: Þór Túliníus, Ólafía
Hrönn Jónsdóttir, Ingrid Jónsdótt-
ir, Erla Ruth Harðardóttir, Barði
Guðmundsson og Rósa Guðný
Þórsdóttir.
Síðustu ár hefur leikhúsheimur-
inn hérlendis orðið vitni að örum
uppgangi litilla og „sjálfstæðra“
leikhópa. Reyndin hefur verið sú að
þessir hópar, sem oft njóta lítils sem
einskis styrks frá ríkinu, eru að
setja upp verk sem oftar en ekki
skáka því sem stóru Ieikhúsin eru að
gera. Ástæðurnar fyrir þessu eru
sjálfsagt mýmargar, en ein er hugs-
anlega það frjálsræði í verkefnavali
og uppfærslu sem þessi litlu leik-
hús sýna.
Leikhópurinn Þíbilja er einn slík-
ur hópur. Hann samanstendur af
ungu atvinnufólki í Ieiklist og var
stofnaður í fyrra með sýningunni
„Gulur, rauður, grænn og blár“.
Sýningunni var vel tekið, bæði af
gagnrýnendum og áhorfendum, en
nú er Þíbilja komin á kreik með nýtt
verk eftir franska leikskáldið Boris
Vian. Að byggja sér veldi eða
smúrtsinn er heiti verksins, sem
telst til frægustu verka Boris Vian,
en hann er af flestum talinn einn af
betri frönskum höfundum þessarar
aldar.
Leikritið kynnir okkur fyrir fjöl-
skyldu sem er á flótta undan ein-
hverju skelfilegu, óskilgreindu
hljóði. Hún flýr sífellt í minni og
minni íbúðir og í þeim flótta týna
meðlimir fjölskyldunnar smám
saman tölunni, þar til fjöl-
skyldufaðirinn stendur að lokum
einn eftir í herbergi undir súð. Eins
og aðrar menntaðar, siðprúðar og
vandaðar fjölskyldur reyna þau að
halda reisn sinni, en tekst misjafn-
lega. Verkið telst til leikhúss fárán-
leikans eða absúrdleikhúss og er
fullt af dásamlegri kímni. Það sýnir
einmitt á spaugilegan hátt hvernig
maðurinn er fastur í fjötrum van-
ans.
Höfundur leikritsins, Boris Vian,
dó árið 1959, þá tæplega fertugur.
Hann var fjölhæfur maður, ekki
einungis rithöfundur, skáld og leik-
ritahöfundur, heldur að auki verk-
fræðingur, söngvari, tónskáld,
djasstrompetleikari og leikari.
Hann samdi alls þrjú verk fyrir leik-
hús og þar af er þetta verk sem Þí-
bilja sýnir langfrægasta verk hans.
Innan absúrdleikhúss er gjarnan
sagt að með þessu verki og fáeinum
öðrum leikritum rísi sú stefna hvað
hæst.
Nýtt leikhús verður tekið til notk-
unar þegar Þíbilja frumsýnir á
fimmtudagskvöld, því sýningar
munu fara fram í gamla Stýri-
mannaskólanum á Öldugötu. Þar
stendur til að reisa menningarmið-
stöð Vesturbæjar í framtíðinni.
Aðrir aðstandendur sýningarinn-
ar eru Guðrún Sigríður Haralds-
dóttir, sem annast leikmynd, Hilm-
ar Örn Hilmarsson, sem semur tón-
list, Egill Árnason, sem annast lýs-
ingu, Kristín Thors, sem sér um
förðun, og Kristján Franklín Magn-
ús framkvæmdastjóri.
Frumsýning fimmtudagskvöld í
gamla Stýrimannaskólanum á
Óldugötu 23.
kvnlifsdálkurÍMn
LESBÍA
Bréf til kynlífsdálksins má skrifa undir dulnefni.
Utanáskriftin er: PRESSAN — kynlífsdálkurinn, Ár-
múla 36, 108 Reykjavík.
SAMLIF
Kæra Jóna.
Ég skrifa einfaldlega af
forvitni, en ekki vegna
þess að ég eigi við vanda-
mál að stríða, svo þú
ræður hvort þú svarar
mér. Mig hefur bara allt-
af langað til að vita
hvað í ósköpunum tvær
konur geta gert saman í
rúminu. Samkvæmt mínu
ímyndunarafli er það
óskaplega takmarkað
sem þær geta fundið upp
á þegar við karlarnir er-
um ekki með í leiknum.
Er þetta ekki mikið
vandamál fyrir lesbíur?
Fertugur karl
og forvitinn.
Svar: Það er sjálfsagt að skrifa
mér bréf og koma með fyrirspurnir,
þó svo vandamál sé ekki til staðar.
Spurning þín endurspeglar svo
sannarlega þau viðhorf að samfarir
milli karls og konu séu næstum það
eina sem samlíf fólks geti snúist
um. Ef þér finnst erfitt að ímynda
þér önnur ástaratlot en tippi-í-
leggöng-samfarir er ímyndunarafl
þitt frekar takmarkað — eins og þú
sjálfur viðurkennir. Ef þetta væru
einu ástaratlotin sem fyrirfyndust
væri gagnkvæm fróun, kynórar
(kynferðislegar fantasíur), sjálfs-
fróun, munúðarnudd, hjálpartæki,
munn-kynfæragælur, kynæsandi
fatnaður, lestur erótísks lesefn-
is/skoðun myndefnis og fullt, fullt
af annarri kynhegðun alveg út úr
myndinni.
Phallus-dýrkun
Þegar þú segir „þegar við kar-
larnir erum ekki með í leiknum"
finnst mér skína út úr setningunni
ákveðin phallus-dýrkun (tipparem-
ba“ væri nær lagi í þínu tilviki!).
Eins og ekkert sé hægt að gera ef
þetta líffæri er ekki nálægt! Ásta-
ratlot elskenda, sama hver kyn-
hneigðin er, snúast fyrst og fremst
um andlega og líkamlega nálægð
við þann, sem maður er hrifinn af.
Ég heyrði einu sinni bandarískan
strák segja, að svo lengi sem hann
hefði tungu sem væri í lagi þá gæti
hann lifað ágætu ástalífi. Þessi
strákur var lamaður upp að hálsi.
Sumir skilja ekki alveg hvað hann á
við og þá skal hér með útskýrt að
hann átti við að hann gæti notað
tunguna til að örva maka sinn og fá
sjálfur kynferðislega örvun með
þeim hætti. Sú vísa verður aldrei of
oft kveðin að stærsta kynfærið er á
milli eyrnanna, ekki á milli fótanna
(og enn til útskýringar: hér er átt við
heilann!). Möguleikar þeir sem við
höfum til að njóta okkar í ástalífinu
takmarkast af huganum, ekki kyn-
færunum eða kynhneigðinni.
Goðsagnir um
samlíf lesbía
Ósamkynhneigðir furða sig
stundum á því hvað lesbíur geti eig-
inlega gert saman í rúminu. Sumir
halda líka oft að þeim nægi alúðleg
faðmlög og kossar — að samkyn-
hneigðar konur hafi í rauninni ekki
áhuga á samlífi eða fullnægingu.
Þetta er ekki rétt. Enn aðrir halda
að tvær konur hljóti að lifa mjög
góðu samlífi, því þær ættu að vita
hvað konum finnst gott og hvað ekki
Pat Califia bendir réttilega á í
bók sinni „Sapphistry — The Book
of Lesbian Sexuality" (Naiad Press
1983, U.S.A.) að þessi hugmynd um
að Iesbíur séu súperelskhugar sé
einnig alröng. Lesbíur hafi alist upp
við sömu félagsmótun og aðrar
konur. Það eru því til lesbíur sem
eiga við fullnægingarerfiðleika að
striða, geðjast ekki að eigin líkama
og hafa ekki lært að þekkja sig með
sjálfsfróun. Konur eru heldur ekki
allar eins í sambandi við það, sem
örvar þær kynferðislega. Lesbíur
þurfa líka, líkt og allir aðrir, að
ræða kynt'erðislegar þarfir sínar í
sambandinu.
Vandamál lesbía er heldur ekki
það að þær hafi ekki tippi, vilji vera
karlmenn eða eitthvað, sem hægt er
að „lækna“ með góðum karlkyns-
elskhuga. Það er ekki hægt að
breyta kynhneigð. Vandamálið sem
blasir við samkynhneigðu og tví-
kynhneigðu fólki er viðhorf annar-
ra í þjóðfélaginu, sem einkennast af
vanþekkingu og þarafleiðandi oft
geysilegum fordómum.