Pressan - 16.11.1989, Blaðsíða 8

8
Fimmtudagur 16. nóv. 1989
Deilur hafa spunnist innan kaþólsku
kirkjunnar i Reykjavik. Þær snúast m.a.
um biskup kaþólikka, dr. Alfred Jolson,
um harðsnúðið trúboð sem svokallað
Maríu-legion stendur fyrir og um sölu ó
húseign kirkjunnar til fjölskyldu innan
safnaðarins.
EFTIR ÓMAR FRIÐRIKSSON MYND: EINAR ÓLASON
I raun er sagt að tvær fylkingar
hafi myndast innan kirkjunnar.
Annars vegar er hinn gamli kjarni
kaþólikka — stundum kallaður
„Landakotsklíkan" — íslendingar
og kaþólikkar af erlendum uppruna
sem hafa aðlagast íslenskum að-
stæðum — hins vegar eru svo eink-
um írskir prestar og fylgismenn
þeirra, svonefnt Maríu-legíon, sem
vilja harðsnúið trúboð með því að
fara á heimili og vinnustaði og veiða
sálir í söfnuðinn.
„írska trúboðið#/
Þrír írskir prestar innan kaþólska
safnaðarins, undir forystu séra Ro-
berts Bradshaw, hafa undanfarin
ár staðið fyrir miklu trúboði á Is-
landi sem mætt hefur mikilli gagn-
rýni annarra kaþdlikka. Auk þeirra
er einn hollenskur prestur við
Premítaklaustrið í Hafnarfirði í
þessari hreyfingu. „Menn eru marg-
ir mjög ósammála þessum aðferð-
um,“ segir Torfi Ólafsson, formað-
ur félags leikmanna innan kaþólsku
kirkjunnar. Að hans sögn kemur
fólk hingað til lands frá íriandi og fer
hús úr húsi til að breiða út trúna.
Fyrir þessu standa írsku prestarnir,
en nokkrir fundir hafa verið haldnir
um málið innan kaþólska safnaðar-
ins þar sem hart er deilt á þessa að-
ferð. Síðast var slíkur fundur hald-
inn sl. vor. „Ég held að biskupinn sé
þessu samþykkur, a.m.k. leyfir hann
þetta og það gerði síðasti biskup, dr.
Henrik Frehen, líka. En það eru
ekki allir ánægðir með þetta. Allra
síst á sama tíma og verið er að tala
um samkirkjulega starfsemi því þá
er ekki viðeigandi að vera að senda
fólk af stað til þess að krækja í fólk
úr þjóðkirkjunni," segir Torfi.
„Það er ekkert leyndarmál að ég
hef alla tíð verið andvígur þessari
starfsemi," segir séra Hjalti Þor-
kelsson, prestur kaþólska safnað-
arins í Hafnarfirði. Að sögn séra
Hjalta hafa írsku prestarnir haft hér
töluverðan hóp fólks frá írlandi í
lengri eða skemmri tíma sem
stunda trúboðið. Að hans áliti hefur
þetta starf skaðað starfsemi kirkj-
unnar fremur en hitt.
Maríu-legíon-hreyfingin á rætur
að rekja til þriðja áratugarins á ír-
landi. Hún beindist fyrst og fremst
að utangarðsfólki. Því er talið að
hún eigi alls ekki við hér á landi.
„Hér áður fyrr, þegar við störfuð-
um með Maríu-legíon, unnum við
þannig að ef einhver óskaði eftir að
við kæmum og fræddum um kaþ-
ólska trú, þá gerðum við það. Það
hentar ekki Islendingum að láta
banka upp á hjá sér og að reynt sé
að snúa þeim frá sinni trú,“ segir full-
orðin kona sem verið hefur í kaþ-
ólska söfnuðinum í áratugi.
„Það er mikill meirihluti í kaþ-
ólska söfnuðinum á móti þessu
starfi. Báðar fylkingar skýrðu mál
sitt á fundi í vor en ekkert breyttist.
Biskuparnir hafa ekki viljað hlusta á
rök okkar sem erum mótfallin
þessu. Að vísu hafa menn haft skiln-
ing á því að dr. Alfred Jolson þurfi
að setja sig inn í mál hér á íslandi og
menn vonast til að hann geri eitt-
hvað, en ef hann gerir ekkert þá get-
ur þetta orðið mjög hatrömm deila,"
segir Sigmar B. Hauksson, sem
starfað hefur innan kaþólska safn-
aðarins um tveggja áratuga skeið.
„Menn eru orðnir langþreyttir á
þessu. Ég er að hugleiða að safna
undirskriftum hér í söfnuðinum sem
yrðu sendar til Rómar þar sem við
mótmælum þessu starfi," segir Sig-
mar B. Hauksson. „Ég vil þó taka
það fram,“ segir hann, „að þetta
írska fólk gerir margt gott en við er-
um að mótmæla því að farið sé i
heimahús óg á vinnustaði og fólk
truflaö með trúboði. Það hefur alltaf
verið mjög góð samvinna á milli
kaþólsku kirkjunnar hér og þjóð-
kirkjunnar, sem sannaðist best við
páfaheimsóknina sem var þjóð-
kirkjumönnum til mikils sóma. En
við höfum orðið vör við að þessi
starfsemi Maríu-legíóna fer fyrir
brjóstið á sumum prestum þjóð-
kirkjunnar og við viljum ekki lenda
í útistöðum við hana,“ segir hann.
Illskiljanlegar
ræður í Landakoti
Annað deilumál sem sprottið hef-
ur upp snertir tilflutninga presta á
milli safnaða. Margir urðu mjög
ósáttir við það er séra Hjalti Þorkels-
son var sendur í Hafnarfjörð, en
hann hafði áður starfað í fimm til
sex ár við Landakot við miklar vin-
sældir. I Hafnarfirði stendur til að
byggð verði kirkja. Söfnuðurinn, að
meðtöldum Garðabæ og Suðurnesj-
um, telur um 300 manns, og telja
margir að séra Hjalti sé manna hæf-
astur til að taka við því verki. En því
miðar hægt. Að sögn séra Hjalta er
þó von til að þýsk stofnun samþykki
sem strandað hefur á fjárskorti.
í Landakoti eru nú eingöngu
prestar af erlendu bergi brotnir að
séra Sæmundi Vigfússyni undan-
skildum. Finnst mörgum safnaðar-
meðlimum erfitt að hlýða á þessa
menn við messur og helgihald þar
sem þeir tala fæstir íslensku. „Eftir
að séra Hjalti fór skilur maður varla
ræðurnar. Al Jolson biskup flæmdi
hann í burtu. Hann ræður þessu
auðvitað en ég ræð hvað mér finnst
um kirkjuna mína," segir eldri kona
í söfnuðinum sem ekki vildi láta
nafns getið. „Foreldrar leggja tölu-
verða áherslu á að börnin gangi til
íslensks prests — án þess að verið sé
að halla á þessa erlendu menn," seg-
ir Sigmar B. Hauksson.
Skiptar skoðanir
um biskup
Meðal margra viðmælenda
PRESSUNNAR var hreyft gagnrýni
á biskupinn, Alfred Jolson, sem hér
hefur starfað í um tvö ár. „Jolson
kemur úr amerísku menningarum-
hverfi inn í evrópskt. Það tikkar
ekki alveg saman eins og skot.
Hann hefur önnur viðhorf þar sem
hann kemur úr stórríku samfélagi
inn í litinn, fátækan söfnuð. Því er
ekki að neita að það eru ekki allir
ánægðir," segir áhrifamaður innan
kirkjunnar í samtali við blaðið, en
leggur mikla áherslu á að deilumál
af því tagi séu mjög viðkvæm og
menn vilji ekki bera þau á torg.
Annar kaþólikki í Reykjavík er á
öndveröum meiði: „Mér er afskap-
lega vel við A1 Jolson biskup og hef
enga ástæöu til að vera óánægður
með hann. írskum prestum hefur
fjölgað í kaþólsku kirkjunni og ef-
laust hefur það farið fyrir brjóstið á
einhverjum," segir Leifur Þórar-
insson tónskáld.
Meðal þeirra sem rætt var við og
gagnrýndu hversu lítið biskup og
hinir erlendu prestar reyndu að taka
tillit til íslenskra aðstæðna var kona
sem sækir Landakotskirkju: „Þeir
vilja ekki hafa neitt sem er íslenskt.
Það er almenn óánægja með þetta.
Þegar ég gekk í kirkjuna töluðu
margir góða íslensku, en þeir eru
allir farnir burt," segir hún.
Heimsókn pófa
Þá er sagt að íslenskir safnaðar-
meðlimir hafi orðið óánægðir þegar
á heimsókn páfa stóð, með að að-
gangur þeirra að Landakotskirkju
var takmarkaður við móttöku páfa.
Hins vegar hafi fjölmargir Amerík-
anar sem komu í hópferð til landsins
til að hitta páfa fengið aðgang að
kirkjunni. Þetta sýni að ekki sé tekið
nægilegt tillit til íslendinganna.
„Þetta er eitt af viðkvæmu málun-
um,“ segir einn viðmælenda. „Það
er ekki hægt að neita þessu," segir
Torfi Ólafsson. „Ég veit um menn
sem komust ekki að en ég veit líka
að það var amerískur ferðamanna-
hópur þarna. Hversu stór hann var
veit ég ekki, en það var ekki ánægja
með þetta."
Sala ó eign
kirkjunnar
Þá ríkir reiði vegna sölu á raðhúsi,
sem er í eigu kirkjunnar, til banda-
rískrar fjölskyldu sem hér er búsett
og starfar í söfnuðinum. Biskup stóð
fyrir þessu á síðasta ári en gagnrýn-
in beinist að því að selt hafi verið
langt undir sannvirði. Þetta mál hef-
ur farið hljótt en heimildir herma að
þarna hafi eignin verið seld fyrir um
3 milljónir, en hún sé metin á
átta/níu milljónir. „Þetta eru stórar
upphæðir sem fara þarna í súginn
og jafngilda árstekjum kirkjunnar í
sóknargjöldum," sagði áhrifamaður
innan kirkjunnar.
Þrátt fyrir ítrekaðar tilraunir tókst
ekki að fá staðfest hverskonar sala
þarna hefur átt sér stað sem svo
mjög er gagnrýnd. „Ég veit það eitt
að þessi húseign var seld fjölskyld-
unni og það hefur hleypt illu blóði í
marga. Éinkanlega þegar haft er í
huga að við fáum hluta fjármagns til
rekstrar kirkjunnar frá Þýskalandi.
Ég er ekki vel inni í þessu máli en
þessi húsakaup eru óskiljanleg,"
segir Sigmar B. Hauksson. Torfi Öl-
afsson staðfesti einnig að húsið
hefði verið selt og að ágreiningur
væri um hvort það hefði farið fyrir
sannvirði, en vildi að öðru leyti ekki
tjá sig um það mál. Vísaði á fjárhags-
nefnd kirkjunnar. Séra Hjalti Þor-
kelsson er gjaldkeri kaþólsku kirkj-
unnar. Hann kannaðist einnig við
þessa sölu: „Þetta heyrir undir bisk-
up og fjármálanefnd kirkjunnar.
Nefndinni ber að taka slíkar ákvarð-
anir og biskupi ber að hafa samráð
við hana. Mér hafa ekki borist nein
plögg um þessa sölu þannig að eign-
in er ennþá, í mínu bókhaldi, talin
eign kaþólsku kirkjunnar." Gunnar
J. Friðriksson, einn þriggja full-
trúa i fjárhagsnefnd kirkjunnar,
kannaðist hins vegar ekkert við
þessa sölu; „Fjárhagsnefndin er ráð-
gefandi hópur og þetta hefur ekkert
komið inn á okkar borð. Reikningar
kirkjunnar eru lagðir fyrir einu sinni
á ári. Það hefur því ekkert komið til
okkar um þetta, a.m.k. ekki ennþá,
hvað sem seinna kann að verða,"
segir hann. PRESSAN hafði sam-
band við dr. Alfred Jolson biskup og
spurði hann um þessa gagnrýni og
sölu raðhússins: ,,Mér er ókunnugt
um nokkurn ágreining," svaraði Al
Jolson. „Ég staðfesti að eignin var
seld vegna þess að kirkjan hafði
ekki not fyrir hana." Aðspurður
sagðist hann hafa endanlegt vald til
að ákveða svona nokkuð. „Þetta er
einkamál og átti sér stað fyrir rúmu
ári. Fjárhagsnefndin er aðeins ráð-
gefandi og þeir höfðu ekki haldið
fund þegar salan átti sér stað." Að-
spurður um ástæður þess að eignin
væri enn bókuð í eigu kirkjunnar
svaraði biskup því að það væri
vegna þess að ekki væri búið að
ganga endanlega frá sölunni að
forminu til. Hann vildi ekki gefa upp
söluverð íbúðarinnar og ítrekaði að
þetta væri einkamál.
Mönnum ber ekki saman um
hvort biskup hafi vald til sölunnar
skv. kirkjulögum. „Skv. þeim lögum
eru hið andlega vald og fjárhags-
lega valdið aðskilin. Biskup er ekki
einráður. Hann verður að hlíta til-
mælum fjárhagsráðsins," sagði einn
viðmælandi. Annar benti á að bisk-
upi væri skylt að hafa samráð við
fjármálanefndina, sem hann hefði
ekki gert. Sjálfur segist Alfred Jol-
son biskup hafa hið endanlega vald
og undir það tóku fleiri viðmælend-
ur blaðsins, en málið hefur engu að
síður vakið upp gagnrýni og ýtt
undir deilur innan kaþólsku kirkj-
unnar.
Deilt um erlend áhrif i kaþolska starfinu á
íslandi.
Sala a húseign kirkjunnar vekur gagnrýni.
„íhuga aö safna mótmælaundirskriftum og
senda til Rómar vegna truboðs írsku
kaþólikkanna," segir Sigmar B. Hauksson.
að leggja til fjármagn í bygginguna,