Pressan - 16.11.1989, Page 28

28
Fimmtudagur 16. nóv. 1989
Langur vinnutimi eiginmanna virðist
ekki endilega haffa neikvæðar aff leiðing-
ar i för með sér. Mikið vinnuálag getur
meira að segja bætt kynlifið — a.m.k. i
sumum tilvikum.
EFTIR JÓNÍNU LEÓSDÓTTUR
' " , ,
IMourstöour könnunar Gylfa
Asmundssonar sálfræðings
og Sigrúnar Júlíusdóttur fé-
lagsráðgjafa sýna jákvæö
áhrif langs vinnutíma karla
á kynlíf innan hiónabands-
llr«l

Nú er í prentun bók um fjölskyldu-
líf á Norðurlöndum, byggð á rann-
sóknum sem framkvæmdar voru
sem samnorrænt samstarfsverk-
efni. Spurningalistarnir voru ekki
nákvæmlega eins í hverju landi, en
þó er hægt að bera þar saman
ákveðin atriði og fá þannig hald-
bæran samanburð. Á íslandi mótast
líf fólks mjög af löngum vínnutíma
og þess vegna var m.a. lögð áhersla
á það séríslenska fyrirbrigði í könn-
uninni hér á landi. Niðurstöðurnar
koma þó óneitanlega svolítið á
óvart.
Jafnvel óhófleg
vinna bætir
hjónabandið
Það voru þau Gylfi Ásmundsson
sálfræðingur og Sigrún Júlíusdóttir
félagsráðgjafi, sem stóðu að frarm
kvæmd íslensku rannsóknarinnar. í
grein í Geðvernd, riti Geðverndarfé-
lags Islands, segja þau m.a.:
„Eitt af því sem einkum greinir ís-
lenskar fjölskyldur frá fjölskyldum á
hinum Norðurlöndunum og trúlega
flestum öðrum löndum í hinum
vestræna heimi er hinn óhemju
langi vinnutími heimilisföðurins og
oft reyndar beggja hjónanna. Því
var ákveðið að leggja sérstaka
áherslu á þetta atriði í íslensku rann-
sókninni. Tilgáta okkar var sú að
lengd vinnutímans leiddi til ófull-
nægjandi samveru og tengsla hjón-
anna og barna þeirra og kæmi fram
í auknum vandamálum i hjónalífi og
fjölskyldulífi almennt."
Þegar rýnt er í íslensku þjóðarsál-
ina virðist þessi tilgáta þeirra Gylfa
og Sigrúnar mjög rökrétt. Sú var þó
ekki raunin, þegar niðurstöður
könnunarinnar lágu fyrir. Þvert á
móti bentu þær „til þess að mikil og
jafnvel óhófleg vinna heimilisföður-
ins stuðli að betra hjónabandi,
minni hjúskaparvandamálum og
meira og betra kynlífi", eins og segir
í fyrrnefndri grein í Geðvernd.
Tlðari og betri
kynmök hjó þeim
vinnuþjökuðu
I könnuninni var spurt að því
hvort fólkið teldi vinnu sína of
mikla, hæfilega eða of litla. Svörin
voru notuð sem mælikvarði á það
hversu miklu vinnuálagi viðkom-
andi telur sig vera undir. Flestar
konurnar töldu sig vinna hæfilega,
en rúmur helmingur karlanna taldi
sig vinna of mikið. Enginn taldi sig
vinna of lítið.
Listinn innihélt líka spurningar,
sem áttu „að leiða í Ijós tilfinninga-
leg tengsl og samstöðu á ýmsum
sviðum í hjónabandinu, svo sem að
hve miklu leyti ást, traust og gagn-
kvæm virðing væri fyrir hendi".
Svör við þessum spurningum voru
notuð sem mælikvarði á hjóna-
bandsvandamál. Einnig var spurt
um tíðni kynmaka og átti fólkið þar
að auki að meta hversu gott kynlífið
væri.
Niðurstöðurnar urðu í stuttu máli
þessar, svo vitnað sé enn í fyrr-
nefnda grein Gylfa og Sigrúnar:
1. „Eiginkonurnar telja vandamál-
in að jafnaði minni þar sem karl-
arnir unnu lengri vinnudag. Eig-
inkonur þeirra karla, sem töldu
vinnuálagið of mikið, telja sömu-
leiðis að vandamálin séu að jafn-
aði minni."
2. „Því lengri vinnutími og því
meira vinnuálag á eiginmannin-
um, því oftar hafa hjónin kyn-
mök.“
3. „Því lengur sem eiginmaðurinn
vinnur og þvi meira sem hann
telur vinnuálag sitt vera, — því
betra kynlíf, og þó sérstaklega
betra hjónaband að mati kon-
unnar."
Svarhópurinn
mjög vel settur
Rannsóknin var framkvæmd á
þann hátt að spurningalistar voru
sendir til 225 hjóna og sambýlisfólks
á höfuðborgarsvæðinu, sem upp-
fyllti þau skilyrði að vera 25 til 44
ára og eiga a.m.k. tvö börn undir 16
ára aldri. Meðalaldur karlanna var
36,5 ár, en kvennanna 35,2 ár.
Svör bárust frá 113 hjónum eða
rúmlega helmingi þátttakenda og
voru það nokkru minni heimtur en
á hinum Norðurlöndunum. Ymsar
ástæður geta verið fyrir því að svör-
unin varð ekki meiri, t.d. var spurn-
ingalistinn langur og spurningarnar
mjög persónulegar. Og í jafnlitlu
þjóðfélagi og við búum í hér á ís-
landi er fólk vart um sig, þegar það
er beðið um upplýsingar um kynlíf
og annað í einkalífinu — þó svo að
fyllsta trúnaði sé heitið.
Niðurstöður könnunarinnar geta
því verið ónákvæmar, ef mikill
munur er á því fólki sem svaraði og
hinum, sem ekki sendu spurninga-
listann til baka. Þau Gylfi og Sigrún
könnuðu málið og telja þau svar-
hópinn betursettan fjárhagslega, fé-
lagslega og menntunarlega en hjón
eru almennt á þessu aldursbili. Yfir
30% karlanna höfðu t.d. menntun á
háskólastigi og 25% kvennanna.
Nær 60% karlanna og 30% kvenn-
anna voru líka í stjórnunar-, ábyrgð-
ar- og sérfræðistöðum í þjóðfélag-
inu og um helmingur hjónanna bjó
í einbýlishúsum.
Reynslan sýnir að þeir, sem hafa
vandamál á þeim sviðum sem um er
spurt í könnunum, hafa tilhneigingu
til að svara síður en hinir. Fólk, sem
á við áfengisvanda að stríða, er t.d.
litt hrifið af því að taka þátt í rann-
sókn um áfengisnotkun, svo dæmi
sé nefnt. Séu allir vísindalegir fyrir-
varar í hávegum hafðir endurspegla
niðurstöðurnar því ekki endilega
ástandið hjá öllu venjulegu hjóna-
fólki í landinu.
Tafla 2. Mat eiginkvenna á nokkrum þáttum
hjónabandsins í samanburði við vinnutíma og
vinnuálag eiginmannanna
Vinnustundir eigin- Vinnuálagað
manns á viku mati eiginmanns
of
.55 st. > 56 st. hæfil. mikið
Fjöldi 61 43 47 58
Vandamál 2.79 2.10 2.91 2.11
Kynmök pr. mán. 7.94 8.26 7.54 8.48
Ánægja m. kynlíf!) 1.64 1.57 1.66 1.52
Ánægja m. hjónab.0 1.40 1.32 1.55 1.19*
* t= 3.29, p< 0.01
u matskvarði frá l=mjög ánægð til 4=mjög óánægð
Tafla 1. Skipting vinnustunda á viku utan heimilis
Karlar Konur Hjón
Fj- Fj. Fj.
Heimav. eingöngu 18
1-19 stundir 17
20-39 stundir 2 66
40-59 stundir 62 12 9
60-79 stundir 36 47
80-99 stundir 3 33
100 st. eða fleiri 1 15
Ósvarað 9 9
Samtals 113 113 113
Meðaltal 55.8 21.5 77.8
Þessar töflur birtust með grein Gylfa Ásmundssonar og Sigrúnar
Júlíusdóttur i Geðvernd í upphafi þessa árs.