Pressan - 26.04.1990, Blaðsíða 13

Fimmtudagur 26. apríl 1990
13
TÆPLEGA 5.000 í ORLOFSFERÐIR STÉTTARFÉLAGANNA:
ÓÁNÆGJA VEGNA
KORTAGIALDS
Á timabilinu 25. febrúar til 3. april
flykktust hátt i tvö þúsund félagsmenn i
samtökum launafólks til skrifstofa Sam-
vinnuferða-Landsýnar til að verða sér
úti um ódýrar orlofsferðir til Evrópu. Ein-
stök félög höfðu sina skammta af sætum
til að sel ja og sina eigin söludaga og fyrr
en varði höfðu 4.T00 sæti selst — sam-
dægurs hjá flestum félögunum.
EFTIR: FRIÐRIK ÞÓR GUÐMUNDSSON - MYND: EINAR ÓLASON
skylda hvíldi á Samvinnuferð-
um-Landsýn að auglýsa, enda ferða-
skrifstofan aðeins milliliður í um-
boði stéttarfélaganna. í félagsblöð-
unum var ekki tekið fram að kort-
hafar ættu að borga ,,skatt“. Það var
síðan ekki fyrr en á söludegi, þegar
fólk var mætt í biðraðirnar, að fólk-
inu var greint frá því að það væri
annaðhvort staðgreiðslufólk eða
kortafólk.
Um 1,3 milljónir í
kortaskatt
Óánægðir korthafar benda ekki
síst á að þeir telja sig hafa staðgreitt
vöruna í raun eins og aðrir, þ.e.
greitt „vöruna" áður en hún er af-
hent; borgað ferðina upp áður en
hún er farin.
Samkvæmt heimildum blaðsins
gætti almennrar óánægju með
þetta gjald hjá korthöfum og höfðu
margir samband við Alþýðusam-
bandið, verðlagseftirlit verkalýðsfé-
laganna, Verðlagsstofnun og Neyt-
endasamtökin.
Samkvæmt þeim upplýsingum
sem PRESSAN hefur aflað sér voru
seldir alls 4.700 miðar, nær allir og
til helminga til Lúxemborg eða til
Kaupmannahafnar. Skotið er á að
nálægt fimmtungur miðanna sé á
barnafargjöldum. Loks lætur nærri
að um þriðjungurmiðanna hafi ver-
ið greiddur með greiðslukortum.
Nánari skipting liggur ekki fyrir á
þessari stundu, en ofangreindar
nálganir eru samkvæmt upplýsing-
um frá Samvinnuferðum-Landsýn.
Þetta þýðir að um 74 milljónir
króna hafi verið innheimtar í far-
gjöldum og ofan á þessa upphæð
komu um 5,4 milljónir króna í flug-
vallargjald. Greiðslukorthafar voru
síðan rukkaðir um alls um 1,3 millj-
ónir króna.
Fyrst og fremst
mistök og
klaufaskapur
Það skal strax tekið fram að ekk-
ert er ólöglegt við gjaldtöku þessa,
enda engin sérstök lög í gildi um
slíka viðskiptahætti. Þetta eru í raun
frjálsir samningarog korthafar gátu
einfaldlega neitað að greiða þetta
sérstaka gjald og þá hætt við ferð-
ina. Mönnum ber hins vegar ekki
saman um hverjum það er að kenna
að gjald þetta var ekki auglýst eða
kynnt greinilega, hverjum hafi bor-
ið að gera það og almennt hvers
vegna gjaldið er innheimt.
Ferðir þessar höfðu ekkert verið
auglýstar í hinum hefðbundnu fjöl-
miðlum, aðeins kynntar í fagblöð-
um stéttarfélaganna. Enda gerðist
þess engin þörf að auglýsa ferðirn-
ar, þær ruku fyrirhafnarlaust út.
Launafólkið las í félagsblöðum
sínum að ferð fyrir einstakling kost-
aði 17.800 krónur til Lúxemborgar
(8.900 krónur fyrir börn) og 16.600
krónur til Kaupmannahafnar
(11.300 fyrir böm). Fleiri áfanga-
staðir voru í boði, en langflestir
pöntuðu ferðir til þessara staða og
skiptingin þeirra á milli varð nokk-
urn veginn til helminga.
Tekið var fram að hægt væri að fá
ferðirnar á raðgreiðslum með
greiðslukortum. 1.150 króna flug-
vallargjald á mann var ekki innifal-
ið. Hvergi var minnst á að sérstakt
gjald fylgdi notkun greiðslukorts.
Korthafar upplýstir
í biðröðinni
Það er út af fyrir sig eftirtektar-
vert að svo margir launþegar skyldu
treysta sér til að skella sér í þessar
ferðir og bíða jafnvel tímunum sam-
an í biðröð. Á hinn bóginn eru þetta
vissulega ódýrar ferðir. Hjón með
tvö börn undir tólf ára að aldri gátu
t.d. fengið flug, bíl og sumarhús í
Warsberg í Þýskalandi í þrjár vikur
og greitt fyrir það á bilinu 161—194
þúsund krónur.
Það kom hins vegar flatt upp á
margan væntanlegan ferðalanginn í
biðröðunum hjá Samvinnuferð-
um-Landsýn þegar upplýsingablaði
var dreift, þar sem tekið var fram að
þeir sem ætluðu sér að greiða með
greiðslukorti þyrftu að inna af hendi
sérstakt 5% gjald af upphæðinni.
Sá kurr sem kom upp var og er af
ýmsum ástæðum skiljanlegur. Ferð-
irnar höfðu ekki verið auglýstar á
hefðbundinn hátt, heldur aðeins
kynntar i félagsblöðum. Engin
I biðröðunum var væn*anlequm fferðo^
löngwm með qreiðslwkort saqt frá 5%
qialdi> Þettq qialdl hafði aldrei verið
lcynn*. Það var ekki i samninqi. Stéttarfé«
löqin voru a móti bvi. Kortatfyrirtækin vor J
á moti bvi» Samvinnuferðir-Landsyn tölda
ekki sitt aö bera kosftnaöinn. Korthaffar
telia siq hafa stadareitt ferð sina, Annað-
hvor* varð ad banna notkun kortanna eda
að korthafar qreiddu 1#3 milljona krona
qjald sem aldrei var auqlyst.
Talsmenn Alþýðusambandsins og
eins kortafyrirtækisins hafa greint
PRESSUNNI frá því að gjaldtaka
þessi hafi ekki verið með blessun
þessara aðila og því síður er hún að
frumkvæði þeirra. í samningi stétt-
arfélaganna við Samvinnuferð-
ir-Landsýn er ekkert kveðið á um
slíka gjaldtöku. Framkvæmdastjóri
eins kortafyrirtækjanna tók það
fram að það væri hans skilningur að
gjaldtaka þessi væri tilkomin að ósk
Alþýðusambandsins, en þar er
þessu snarlega neitað.
Á eitt fallast menn þó; það voru
mistök og klaufaskapur að auglýsa
þetta gjald ekki skilmerkilega eða
gera skýra grein fyrir því á einhvern
hátt. Mönnum ber hins vegar ekki
saman um hver hefði átt að sjá um
þá kynningu. Sem fyrr segir voru
ferðirnar ekki auglýstar yfirhöfuð
og í félagsblöðunum kom ekkert
fram um slíkt gjald, enda byggðu
þær greinar á samningnum, þar
sem ekkert var kveðið á um slíkt
gjald. Launþegasamtökin telja að
það liaíi verið hlutverk söluaðilans,
ferðaskrifstofunnar, að koma þessu
á framfæri.
Annaðhvort
kortabann eða
kortagjald
Hjá Samvinnuferðum-Landsýn
urðu fyrir svörum' þeir Helgi Jó-
hannsson forstjóri og Kristján Gunn-
arsson fjármálastjóri. Kristján sagði
að gjald þetta væri ofureðlilegt
vegna kostnaðar sem fylgdi því að
greiða með korti.
„Þetta kom hins vegar ekki nógu
skýrt fram í stéttarblöðunum. Það
er rétt út af fyrir sig að þetta fólk er
að greiða ferð sina áður en það fer
hana, en við, sem erum milliliðir
fyrir stéttarfélögin, áttum um leið
að gera upp við Flugleiðir löngu fyr-
ir brottför. Það gefur augaleið að
þessu fylgir kostnaður. Þann kostn-
að voru stéttarfélögin ekki tilbúin til
að greiða og það vorum við heldur
ekki. En ég skil að einhverjir kort-
hafar hafi orðið reiðir, því auðvitað
átti þetta að liggja skýrt fyrir," sagði
Kristján.
Svör Helga voru hin sömu. „Þetta
er tvenns konar verð og það höfum
við alltaf auglýst í öllum öðrum til-
fellum; almennt verð og síðan stað-
greiðluverð. Ástæðan fyrir því að
ferðirnar eru svona hagstæðar er að
þær ber að borga strax. Ef það er
ekki gert en greiöslukort reitt fram
fylgir því kostnaður. Spurningin
varð einfaldlega hvort ætti að
banna það, að greiða með kortum
eða ekki. í fyrra var ekki leyft að
nota kort við greiðslu orlofsferð-
anna, en við kusum að banna það
ekki nú,“ sagði Helgi.
Lög um
greiðslukort á
Alþingi
Það skal ítrekað að í raun er um
frjáls viðskipti að ræða og engin sér-
stök lög í gildi um hverjum beri að
greiða kostnaðinn við notkun á
greiðslukortum. Almenna reglan í
dag í verslunum er að kortafyrir-
tækin innheimta kostnaðinn af
verslununum sem hlutfall af korta-
viðskiptunum og verslanirnar mæta
kostnaðaraukanum með því að
hækka álagninguna. Þannig greiða
í raun allir viðskiptavinir kostnað-
inn, hvernig sem þeir greiða. Al-
gengt er á hinn bóginn að veita stað-
greiðsluafslátt. í frumvarpi við-
skiptaráðherra um greiðslukort,
sem nú er statt fyrir Alþingi, er hins
vegar kveðið á um að ráðherra geti
takmarkað þá þóknun sem korta-
fyrirtækin krefja verslanir um og al-
menna reglan á að verða að kostn-
aðurinn lendi fyrst og fremst á kort-
höfum, ekki á viðskiptavinum sem
heild.