Pressan - 31.05.1990, Side 19

Fimmtudagur 31. maí 1990
19
t FOLK SEM VILL GEFA SER MEIRITIMA TIL AÐ SINNA LIFINU

dagskvöldi og fram á mánudags-
morgun, en þá tekur við stutt vinnu-
vika og síðan stutt helgi. Aftur eru
það svo aðeins tveir vinnudagar, og
það er eins og lífið verði að einni
endalausri helgi.
Þegar þar við bætist svo að marg-
ir frídagar eru annaðhvort á mánu-
dögum eða fimmtudögum skapast
enn nýir möguleikar. Með því að
taka þá einn viðbótarfrídag af sum-
arfríinu eða vetrarorlofinu er hægt
að ná enn lengri helgum. Sumar-
dagurinn fyrsti verður þá ekki að-
eins einn frídagur, heldur má með
því að taka aukafrí á föstudeginum
ná þarna í fimm daga helgi.
Gerir skammdegið
bærilegt
Þetta hljómar kannski í fyrstu eins
og reikningsgaldur, en svo er alls
ekki. Þetta dæmi gengur mjög vel
upp, og-byggist einfaldlega á því að
hafa vinnudagana færri en lengri.
Margir vinna þegar í dag alltof lang-
an vinnudag og vilja gjarnan eign-
ast meira frí til að sinna hugðarefn-
um og fjölskyldu. Þarna er komin
kjörin leið. Það að stytta ekki vinnu-
daginn, heldur fækka þeim. Mið-
vikudagsfrídagur gæti orðið hrein-
asta paradis fyrir fjölskyldulífið og
gert skammdegismánuðina mun
bærilegri.
Geta sofið út í miðri viku, farið að
verslá um miðjan daginn og losnað
við föstudagsamstrið, gert þessa
hluti sem aldrei vinnst tími til. Og
hverju fórnar hinn dæmigerði
launamaður? Jú, í stað þess að koma
heim úr vinnunni klukkan fimm
kemur hann klukkan sjö. Þetta eru
einhverjir tveir leiöinlegustu tímar
sólarhringsins hvort eð er vegna
umferðarteppu m.a. Með því að
margir tækju upp þetta nýja tíma-
kerfi myndi umferðarálagið milli
klukkan fimm og sex minnka, og
þannig yrði lífið líka bærilegra fyrir
þá sem þurfa að vera á heimleið á
þeim tíma.
Menning og ástalíf
Þessi hugmynd gæti í framkvæmd
líka órðið til þess að draga úr streitu
og fækkað sjúkrafjarvistardögum.
Góð áhrif hennar á ýmsa þjónustu-
starfsemi má líka nefna. Til dæmis
myndu viðskipti við veitingastaði
örvast þar sem fólk fengi tvær helg-
ar í hverri viku. Aukafrídagarnir
gæfu tíma og svigrúm til að fara í
Ijós og leikfimi, stunda námskeið
eða sækja menningarviðburði, og
það væri tilvaliö að fara út aö borða
á þriðjudagskvöldum eftir langan
vinnudag og með miðvikudagsfrí-
dag framundan. Fflaust gæti þetta
orðið blessun fyrir ástalífiö og bætt
öll mannleg samskipti.
Sáttari mæður
Hugmyndin um miðvikufrídag fer
líka að nokkru saman við tvenn ein-
kenni breytinga á lifnaðarháttum í
vestrænum iðnríkjum, sem hvor
tveggja tengjast óskum ungra for-
eldra á að geta variö meiri tíma með
börnum sínum ungum. Annars veg-
ar er um að ræða að þaö færist í
Það geta vitaskuld ekki allir breytt
vinnulagi sínu til þess að eignast
tvær helgar í viku. Þó er það eflaust
oftar spurning um vilja, því á flest-
um stöðum eru það afköst sem
skipta máli en ekki viövera. Fyrst og
fremst eru það að sjálfsögðu þeir
sem vinna sjálfstætt, sem geta kom-
■ •rm
ið slíkum breytingum á. En þar fyrir
utan er hægt að koma á breytingum
þar sem afköst geta verið mælanleg
á annan hátt en með stimpilklukku.
Verslunarfólk er hvort sem er á
góðri leið með að veröa vaktavinnu-
fólk, þannig aö þar verður í framtíð-
inni hægt að koma á tveggja helga
kerfi. í mörgum þjónustugreinum,
svo sem á veitingastöðum og hót-
elum, er þegar unnið á afbrigðileg-
um tímum, og þar er auðvelt aö
koma á breytingum, þótt þar gildi
hið sama og í verslunum framtíðar-
innar, að þar geta ekki allir átt frí
alla laugardaga og sunnudaga. En
hvað er þá á móti því aö eiga eina
helgina mánudag og þriðjudag og
þá næstu á föstudegi?
Opinberir starfsmenn gætu
margir hverjir tekiö upp hina nýju
háttu með því að eiga vinnufrið og
næði til að Ijúka verkefnum eftir
fimm á daginn, en bætt sér auka-
vinnuna upp með miðvikudagsfríi.
Og ekkert er auðveldara í iðnaði og
framleiðslu en að raða vikudögun-
um upp á nýtt. Það er aðeins í .stór-
iðju og vélafrekum greinum, sem
, og þeim má þá líka
að allir geti eignast
vikur.
HVERJIR GETA NOTIÐ
MIÐVIKUFRÍDAGSINS?
vöxt að hjón, sem bæði vinna úti,
skipti með sér verkum þannig að
annað starfar úti í fullu starfi, hitt í
hlutastarfi eða sem verktaki og ræð-
ur því starfslengd.
Að sögn bandarísku konunnar
Charlene Canape, höfundar bók-
arinnar ,,The Part-Time Solution:
The New Strategy for Managing
Your Career While Managing
Motherhood" (Hlutastarfslausnin:
Taumhald á framabraut og foreldra-
hlutverki), færist það t vöxt að móð-
irin sinni fullu starfi meöan faöirinn
vinnur sem verktaki í hlutastarfi.
Viðtöl hennar við fólk sem hefur
reynt þetta leiða líka í Ijós, aö þar
sem mæöur vinna hlutastarf eru
þær ánægðari og sáttari viö hlut-
skipti sitt en hinar sem vinna í fullu
starfi utan heimilis, eða þær sem
sinna húsmóðurstarfinu einu.
Orkuhlöður sálarinnar
Meö hlutastarfinu gefst líka tæki-
færi til að eignast það sem banda-
rískir kalla „quality tirne" — og við
getum kallaö „ánægjustundir".
Þaö er sá tími þegar við sinnum
hugðarefnum okkar. Það gefur
stundir án streitu, gefandi samveru-
stundir sem hlaða upp orkulindir
líkama og sálar.
I nýlegum flokkunaraðferðum
markaðsfræðinga á eðli feröaþjón-
ustu er vökutími okkar gjarnan skil-
greindur sem svo að hann skiptist í
bundinn tíma og frjálsan tíma. Með
bundnum tíma er bæði átt við
vinnustundir okkar og þann tíma
sem fer í aö sinna skyldustörfum
vegna fjölskyldu eöa félaga. Þaö er
hinn frjálsi frítímj (ekki sá bundni)
sem gefur fyrirtækjum í ferða- og
frístundaþjónustu markaðsmögu-
leika.
Greindargengið
Enn ein flokkunin á fólki eftir lifn-
aðarháttum hefur leitt af sér hóp
sem stundum er á ensku kallaður
„The Smart People". Greindar-
gengið er sá hópur sem hefur kom-
ist að raun um það að eina auðlind-
in, sem það getur ekki bætt sér meö
peningum, er tími. Öllum er í meg-
inatriðum skammtaður svipaður
tími, en menn verja honum misjafn-
lega. Greindarfólkið er yfirleitt vel
menntaö og getur liaft góðar tekjur
og komist vel af. En í stað þess aö
vinna öllum stundum, eins og upp-
arnir (upphaflegu upparnir: Yupp-
ies, unga vel menntaða, harðdug-
lega og.barijlausa fólkið, sem lifði
fyrir starfið, fjárfestinguna og list-
viðburðiha), þá vinnur greindar-
fólkið aðeins nægjanlega mikið til
þess aö geta leyft sér þaö sem þaö
vill. Það er tíminn sem er þess mesti
munaður. Enginn tími til að sinna
eigin hugðarefnum, þroskaleit og
samveru við sína nánustu.
Þetta fólk hefur ákveðið að njóta
tímagnóttar elliáranna strax á unga
aldri. Það fyrirli’túr hvorki vinnu né
peninga, en metur hvort tveggja
sem nauðsynlegt verkfæri til að ná
öðrum og mikilvægari áföngum:
Því aö njóta lífsins meðan það fer