Pressan - 13.09.1990, Síða 9

3
OSP r Y'Cií Pf -.1 ir,f.hi .trnrr.iO
Fimmtudagur 13. sept. 1990
KVÓTAKERFIÐ HEFUR SKAPAÐ 44 MILLJARÐA KRÓNA „NÝJA" EIGN:
Kvótahœsta skip landsins er Guðbjörg, skip Hrannar hf. á
Isafiröi, þar sem aðaleigandi er Ásgeir Guðbjartsson —
Geiri á Guggunni. Kvótahœstu fyrirtœkin eru Grandi og Út-
gerðarfélag Akureyringa, sem til samans eiga tíunda hvern
þorsk í sjónum — fyrir tilstilli kvótakerfisins.
Kvótahæsta skip landsins er Guðbjörg
frá Isafirði og um leið telst aðaleigandi
skipsins og útgerðarfélagsins Hrannar
hf., Asgeir Guðbjartsson — gjarnan kall-
aður Geiri á Guggunni, kvótakóngur ís-
lands. Kvóti skipsins er skráður 4.421
tonn „þorskígilda“. Miðað við gangverð á
varanlegum kvóta um þessar mundir, 120
krónur kílóið, er verðgildi kvóta Ásgeirs
og sameigenda um 510 milljónir króna.
EFTIR FRIÐRIK ÞÓR GUÐMUNDSSON
MYNDIR EINAR ÓLASON, BÆJARINS BESTAO.FL.
20 KVÓTAHÆSTU ÚTGERÐARAÐILARNIR
fyrirtæki, fjöldi skipa, tonn þorskígilda, virði (millj. kr.)
1. Grandi, Reykjavík 8 skip 17.184 t. 2.060
2. Útgerðarfélag Akureyringa 8 skip 16.101 t. 1.930
3. Samherji, Akureyri 5 skip 8.577 t. 1.030
4. Síldarvinnslan, Neskaupstað 5 skip 6.867 t. 825
5. Samtog hf., Vestmannaeyjum 3 skip 6.769 t. 810
6. Skagstrendingur, Skagaströnd 4 skip 6.622 t. 795
7. Ogurvík, Reykjavík 3 skip 6.424 t. 770
8. Útgf. Skagfirðinga, Sauðárkróki... 3 skip 5.681 t. 680
9. Einar Guðfinnsson o.fl. Bolungarv.. 4 skip 5.554 t. 665
10. Bergur/Huginn/Smáey, Vestmeyj... 6 skip 5.524 t. 665
11. Miðnes, Sandgerði 4 skip 5.366 t. 645
12. Haraldur Böðvarsson, Akranesi.... 3 skip 5.242 t. 630
13. Þormóður rammi, Siglufirði 3 skip 5.197 t. 625
14. Sæberg, Ólafsfirði 4 skip 4.594 t. 550
15. Hraðfrhús Fáskrúðsfjarðar 2 skip 4.589 t. 550
16. Fáfnir, Þingeyri 2 skip 4.464 t. 535
17. Þorbjörn, Grindavík 4 skip 4.4191. 530
18. Hrönn, Isafirði 1 skip 4.2411. 510
19. Sjólastöðin, Hafnarfirði 2 skip 4.046 t. 485
20. Krossvík, Akranesi 2 skip 3.9161. 470
ALLS............................... 76 skip 131.377 t. 15.765
Hlutfall........................... 12,04% 36,07% 36,07%
Heild..............................631 skip 364.214 t. 43.710
ALLS............................... 76 skip 131.377 t. 15.765
Hlutfall........................... 12,04% 36,07% 36,07%
Heild..............................631 skip 364.214 t. 43.710
Heimild: Sjávarútvegsráöuneytið. Skýringar: Um er að rpeða aflamark og miðað
viö slœgðan fisk. „Þorskígildi'’er samanlagður botnfiskkvótiþannig að þorskur
er með ígildið 1,0, ýsa 1,19, ufsi 0,56, karfi 0,53 og grálúöa 0,8. Við verðlagningu
er gengið út frá upplýsingum frá LIÚ um að gangverö á varanlegum kvóta sé
u.þ.b. 120 krónur kílóið.
20 KVÓTAHÆSTU SKIPIN
skip, fyrirtæki, heimahöfn, tonn þorskígilda
1 Guðbjörg Hrönn hf. Isafirði 4.241
2. Örvar Skagstrendingur hf. Skagaströnd 3.957
3. Akureyrin Samherji hf. Akureyri 3.245
4. Páll Pálsson Miðfell hf. Hnífsdal 3.141
5. Sturlaugur Böðvarss. H. Böðvarss. hf. Akranesi 3.061
6. Kaldbakur Útgf. Akureyringa Akureyri 3.054
7. Dagrún Baldur hf. Bolungarvík 2.773
8. Breki Samtog hf. Vestmeyjum 2.773
9. Gullver Gullberg hf. Seyðisfirði 2.658
10. Júlíus Geirmundsson Gunnvör hf. ísafirði 2.630
11. Harðbakur Útgf. Akureyringa Akureyri 2.610
12. Viðey Grandi hf. Reykjavík 2.601
13. Snorri Sturluson Grandi hf. Reykjavik 2.601
14. Bessi Álftfirðingur hf. Súðavík 2.577
15. Svalbakur Útgf. Akureyringa Akureyri 2.555
16. Ottó N. Þorláksson Grandi hf. Reykjavík 2.548
17. Gyllir Útgf. Flateyrar Flateyri 2.546
18. Bjartur Síldarvinnslan hf. Neskaupstað 2.493
19. Sigurbjörg Magnús Gamal. hf. Ólafsfirði 2.458
20. Sléttanes Fáfnir hf. Þingeyri 2.467
Alls 20 skip af 631 (3,17%) - ails 56.999 tonn eða 15,65%
Hæstu 100 skipin (15,85%) eru með 209.918 ton eða 57,65%
Heimild: Sjávarútvegsráðuneytið. Heildarþorskigildi 364.214 tonn. Þar af
þorskur 199.408 tonn, ýsa 50.986 tonn, ufsi 70.705 tonn, karfi 79.832 tonn og
grálúða 27.782 tonn. Sjá margföldunarstuöul neðanmáls í hinni töflunni.
Varanlegur og tímabund-
inn kvóti er með tilkomu laga
um stjórnun fiskveiða orðinn
að verðmætri verslunarvöru,
sem færir eigendum vörunn-
ar mikil verðmæti, eign sem
áður var ekki til sem slík.
Magn ,,þorskígilda“ sem út-
hlutað hefur verið í ár, þ.e.
þorskur og annar botnfisk-
afli, er 364.214 tonn. Miðað
við 120 krónur fyrir kílóið er
heildarverðmæti ails kvótans
43,7 milljarðar króna.
Flytur Geiri suður
og lifir á
vöxtunum?
Kvótakerfið hefur fært ein-
staklingum og fyrirtækjum
landsins sem stunda útgerð
þessi verðmæti til ráðstöfun-
ar. Þannig gætu Geiri á
Guggunni og sameigendur
hans selt kvóta sinn fyrir
rúmar 500 milljónir króna og
ávaxtað andvirðið. Miðað við
10% raunvexti gætu Geiri og
aðstandendur Hrannar hf. á
Isafirði þá lifað góðu lífi á 50
milljónum króna á ári og
haldið höfuðstólnum óskert-
um. Að vísu myndi það bitna
ansi hartá atvinnulífinu á Isa-
firði, en Geiri og fólkið hans
ættu náðuga daga — t.d. fyrir
sunnan!
Kvótahæstu bæjarfélög
landsins eru Vestmannaeyjar
(38.191 tonn þorskígilda),
Reykjavík (30.967), Akureyri
(28.407), Grindavík (16.761),
Isafjörður/Hnífsdalur (16.
188), Hafnarfjörður (14.695)
og Þorlákshöfn (12.563).
Það eru hins vegar geysi-
1. Súðavík 14,02 t.
2. Þingeyri 11,62 t.
3. Tálknafjörður 11,16 t.
4. Bíldudalur 10,96 t.
5. Þorlákshöfn 10,57 t.
6. Skagaströnd 10,26 t.
7. Breiðdalsvík 9,80 t.
8. Grenivík 9,55 t.
9. Hrísey 9,17 t.
10. Vestmannaeyjar 7,96 t.
Upplýsingarnar um kvót-
ann og skiptingu hans á skip
og rekstraraðila fékk PRESS-
AN hjá sjávarútvegsráðu-
neytinu. Um er að ræða
skiptingu alls kvóta botnfisks
á rekstraraðila og einstök
skip, með öðrum orðum
þorsks, ýsu, ufsa, karfa og
grálúðu. Hver tegund hefur
sitt vægi, en til samans
mynda þær svokallað þorsk-
ígildi. Hafa ber í huga að
mörg félaganna og skipanna
eru að auki með sérveiði-
heimildir sem ná til annarra
tegunda.
Grandi og
Útgerðarfélag
Akureyringa kljást
um titilinn
Það fyrirtæki landsins sem
hefur mestan kvóta á bak við
sig er hins vegar Grandi hf.
í Reykjavík, átta skip fyrir-
tækisins eru með 17.184 tonn
þorskígilda, sem samkvæmt
gangverðinu samsvarar ríf-
lega 2.000 milljónum króna.
Grandi komst reyndar mjög
nýlega í efsta sætið með því
að ganga í eina sæng með
Hraðfrystistöðinni í
Reykjavík hf. og fá þaðan
4.239 tonna kvóta. Um leið
lega mismunandi mörg tonn
„þorskígilda” á bak við hvern
íbúa í bæjarfélögunum. Eftir-
farandi listi sýnir „ríkustu”
bæjarfélögin, þ.e. þorskígildi
á mann og verðgildi á hvern
íbúa miðað við 120 krónur
fyrir kílóið af varanlegum
kvóta.
1.682.400 kr.
1.394.400 kr.
1.339.200 kr.
1.315.200 kr.
1.268.400 kr.
1.231.200 kr.
1.176.000 kr.
1.146.000 kr.
1.100.400 kr.
955.200 kr.
lenti í öðru sæti Útgerðarfé-
lag Akureyringa hf„ hvers
átta skip eru með 16.101
tonns kvóta, sem samsvarar
1.930 milljónum króna.
Aðaleigendur Granda eru
nú Hvalur hf. (u.þ.b. 35%),
Hraðfrystistöðin / Agúst
Einarsson (u.þ.b. 17%),
Hampiðjan hf. (u.þ.b.
14,5%), Ingvar Vilhjáhns-
son sf. (u.þ.b. 9%) og Sjó-
vá-Almennar hf. (u.þ.b. 6%).
Aðaleigendur Útgerðarfé-
lags Akureyringa eru Akur-
eyrarbær (66%), Kaupfélag
Eyfirðinga (9%), Slippstöð-
in á Akureyri (7%) og
Hampiðjan hf. í Reykjavík
(5,5%). Þetta er með öðrum
orðum fyrirtæki bæjarbúa og
tilnefnir bæjarstjórnin í öll
fimm stjórnarsætin.
Ásgeir Guðbjartsson, aðal-
eigandi Hrannar hf., hvers
skip, Guðbjörg, er kvóta-
hæsta skip landsins. Ás-
geir og sameigendur gætu
selt kvótann fyrir hálfan
milljarð og lifað á 50 millj-
ónum króna á ári — 10%
ársávöxtun — með óskert-
an höfuðstól.
„Hættur að hugsa
um þetta
leiðindamál“
Kvótakóngurinn, Ásgeir
Guðbjartsson frá ísafirði,
var ekki ýkja hrifinn af titlin-
um þegar PRESSAN átti tal
við hann.
„Eg verð satt að segja leið-
ur í skapinu þegar talað er
um þennan kvóta. Ég hef spil-
að á þetta, keypti talsvert
magn fram að síðustu ára-
mótum, en er nú hættur að
hugsa um þetta leiðindamál.
Ég fæ ekki að sigla með
karfa, kann sjálfsagt ekki á
kerfið — kann ekki að
svindla! Ég sakna skrapdag-
anna, þegar dagarnir réðu
magninu. Það væri ekkert
mál fyrir okkur að ná 8—9
þúsund tonnum á land. Mað-
ur verður víst að halda að
kvótakerfið sé óhjákvæmi-
legt, en það hefur farið ákaf-
lega illa með Vestfirðinga,
sérstaklega í grálúðunni."
Ásgeir bætti við, að senni-
lega væru upplýsingarnar úr
ráðuneytinu þegar orðnar úr-
eltar, því menn væru að
kaupa kvóta í gríð og erg, t.d.
auglýsir Skagstrendingur
hf. nú grimmt eftir varanleg-
um kvóta.
Skagstrendingur
og Samherji ógna
Geira
Það er einmitt Örvar, skip
Skagstrendings, sem er ann-
að hæsta skipið á listanum,
með 3.957 tonn þorskígilda.
Fyrirtækið er samtals með
fjögur skip og lendir um leið
í sjötta sæti listans yfir kvóta-
hæstu fyrirtæki landsins,
með alls 6.622 tonn. Það sam-
svarar tæplega 800 milljón-
um króna. Aðaleigendur
Skagstrendings eru Höfða-
hreppur (37%), Hólanes hf.
(13%), Sveinn Ingólfsson,
framkvæmdastjóri fyrirtæk-
isins (6,5%), og hlutabréfa-
sjóðurinn (2,5%).
I næstu sætum yfir kvóta-
hæstu einstöku skipin koma
Akureyrin hjá Samherja á
Akureyri (eigendur bræðurn-
ir Þorsteinn og Kristján Vil-
helmssynir og frændi þeirra
Þorsteinn Baldvinsson), Páll
Pálsson hjá Miðfelli hf. á
ísafirði (eigendur meðal ann-
arra Jóakim Hjartarson og
Jóakim Pálsson) og Stur-
laugur H. Böðvarsson hjá
Haraldi Böðvarssyni hf. á
Akranesi.
Grandi og Útgerðarfélag
Akureyringa eru sem fyrr
segir kvótahæstu fyrirtæki
landsins. Þessi tvö fyrirtæki
eru með til samans nær 10%
af öllum kvótanum. Ef litið er
á einstaka eigendur þessara
fyrirtækja má t.d. segja að
Ágúst Einarsson og fjöl-
skylda, aðaleigendur hrað-
frystistöðvarinnar, eigi per-
sónulega um 350 milljóna
króna virði af kvóta.
Oft sömu menn á
bak við mörg
fyrirtæki
I næsta sæti yfir kvóta-
hæstu útgerðarfélögin kem-
ur Samherji hf. á Akureyri.
Aðaleigendur fyrirtækisins
eru fyrrnefndir bræður og
frændi, Þorsteinn og Krist-
ján Vilhelmssynir og Þor-
steinn Baldvinsson. Miðað
við títtnefnt gangverð á var-
anlegum kvóta telst kvóta-
eign þessara frænda vera
1.030 milljónir króna eða ríf-
lega 340 milljónir króna „á
mann".
í næstu sætum koma Síld-
arvinnslan hf. í Neskaup-
stað, sem að mestu er í eigu
bæjarfélagsins, með 6.867
tonn (825 milljónir), Samtog
hf. í Vestmannaeyjum
(stjórnarformaður Guð-
mundur Karlsson) með
6.769 tonn (810 milljónir),
Skagstrendingur á Skaga-
strönd, sem fyrr var minnst á,
Ögurvík hf. í Reykjavík
(stjórnarformaður Björn
Þórhallsson, fv. varaforseti
Alþýðusambandsins) með
6.424 tonn (770 milljónir) og
Útgerðarfélag Skagfirð-
inga á Sauðárkróki, með
5.681 tonn (680 milljónir).
Þess ber að gæta, að víða
eru tvö eða fleiri fyrirtæki í
eigu sömu aðilanna, sérstak-
lega á stöðum eins og í Vest-
mannaeyjum, á ísafirði og í
Bolungarvík. í áttunda sæti
listans yfir fyrirtæki koma
saman þrjú fyrirtæki afkom-
enda Einars Guðfinnsson-
ar á Bolungarvík, Einar
Guðfinnsson hf„ Baldur
hf. og Völusteinn hf„ til
samans með 5.554 tonn eða
sem svarar um 665 milljón-
um króna. Strax á eftir koma
í einn hatt fjögur fyrirtæki í
Vestmannaeyjum, Bergur
hf„ Huginn hf„ Berg-
ur-Huginn sf. og Smáey hf„
með samtals 5.524 tonn eða
sem svarar um 665 milljón-
um króna.
Til samanburðar má síðan nefna að á bak við hvern Reykvík-
ing eru „aðeins” 0,32 tonn (320 kíló), eða um 38.400 krónur.
Til að finna út verðgildið á bak við hverja fjölskyldu er ágætt
að miða við vísitölufjölskylduna og margfalda ofangreindar
tölur með 3,8.
HVERSU MARGIR ÞORSKAR Á MANN?