Pressan - 03.10.1991, Qupperneq 38

38
FIMMTUDAGUR PRESSAN 3. OKTÓBER 1991
'Jííljnr
télcitéítrtf
jíjóöðöflttf
Sagan segir aö Albert
Guðmundsson, núverandi
sendiherra í Paris, hafi eitt
sinn verið að borða á einum
af betri veitingastöðum
Reykjavíkur. Þegar þjónn-
inn kom með nautasteik Al-
berts skar Albert í sneiðina
og sagði kjötið of mikið
steikt og bað um nýja steik.
„Ekkert sjálfsagðara,"
sagði þjónninn og gekk
burt með steikina.
Mikið var að gera á veit-
ingastaðnum og kokkarnir
allir i óðaönn að elda mat
fyrir gestina. Þjónninn vildi
ekki ónáða kokkana vegna
kvörtunar Alberts Hann
sneri steikinni við á diskin-
um og gekk aftur fram í sal
og að borði Alberts. Lét
diskinn fyrir framan hann
og sagði; „gjörið þér svo
vel."
Albert skar í steikina og
sagði þetta allt annað og
þakkaði skjót og góö við-
brögð.
(Úr þjónasögum)
Verið var að taka upp
kvikmynd í Reykjavík um
miðja nótt. Snögglega
gerði leikstjórinn sér grein
fyrir að hann vantaði stóran
og mikinn vindil til að full-
komna áherslu á eina per-
sónu myndarinnar. Nú voru
góð ráð dýr, því engai
sjoppur eða verslanir voru
opnar.
Þá datt einum starfs-
mannanna i hug að fara
heim til Alberts Guð-
mundssonar, þáverandi
fjármálaráðherra, og leita
hjálpar hjá honum. Albert
er sennilega kunnasti
vindlareykingamaður þjóð-
arinnar.
Bankað var upp á hjá Af-
bert um miðja nótt. Ráð-
herrann kom til dyra
klæddur náttslopp og
spurði hvað gesturinn vildi.
Þegar ráðherrann hafði
heyrt erindið brást hann vel
við, gekk inn í íbúðina og
kom til baka með vindil,
sem var stærri en kvik-
myndatökufólkið hafði get-
að látið sér detta í hug.
Myndatökunni var bjargao.
(Úr mannbfssögum)
Markvörður í einu af
neðrideildarliðunum greip
boltann eitt sinn öruggum
höndum. í sömu mund
braust sólin undan skýjun-
um. Markvörðurinn sá að
hann varð að sækja húfu
sína, sem geymd var í
markinu.
Hann gekk inn í markið,
tók upp húfuna og setti á
kollinn á sér. Þá flautaði
dómarinn og dæmdi mark.
Að sjálfsögðu, þar sem
markvörðurinn hélt enn á
boltanum og var inni í
markinu.
(Úr markmannasogum)
..Jón J. Vídis, födurbrúdir
minn, uur uppliufsmudur uö
lirini’sjám liér ú landi. Hann
Itannadi fyrslu liringsjána er
hér uur setl upp árid 193H á
Valliúsuhæd á Selljarnur-
nesi. Á árunum li)5(>—11175
uar ét> adsloflarmaóur lians
og hann kenndi mér lil
rerku," sugfli Jakob Hálf-
dánarson, læknifræflingur
hjá Vegagerflinni, en hann
hefur sell upp <>g hannufl
hringsjár um margra ára
skeifl.
Flestir kannast við hrini<-
sjárnar á Kambabrún og við
Almannagjá á Þingvöllum.
Þær haía þjónað því hlut-
verki að gefa landslaginu
nöfn, og í augum margra er
það ötrúlega mikilvægt; án
nafna eru fjöllin varla til.
,.Jón, föðurbróðir minn,
lést árið 1975 og þá fór ég að ,
teikna og hanna sjálfur og
þær eru orðnar nokkrar sem
ég hef gert. Núna er ég að
gera hringsjár fyrir Perluna.
Þær verða þrjár, ein er komin
upp en hinar tvær koma í okt-
óber. A flestum sjám eru ein-
göngu nöín og örvar, en á
hringsjárnar á Perlunni er
fjallahringurinn teiknaður.
Það var dóttir mín, Þórný,
sem teiknaði fjallahringinn.
Sonur minn er aðstoðarmað-
ur minn við þetta, en hann
heitir einmitt Jón Víðis.
Ég er einnig að vinna að
þremur öðrum sjám núna.
sem settar verða upp úti í Við-
ey. á Áfangafelli á Kili og á
Þverfellshorni á Esju."
En huernig eru hringsjárn-
ar unnar?
,,Fyrr á árum var farið með
teikniborð á staðinn, það sett
upp þar sem hringsjáin átti að
vera-og svo var teiknað á
staðnum. Þetta gat verið erf-
itt í okkar veðráttu. Seinni ár
er farið og mælt með þar til
gerðum tækjum, síðan teikna
ég heima."
Jakob segir að sér finnist
gaman að þessu. Þegar hann
var mælingamaður hjá
föðurbróður sínum,
Jóni eldri, ferðaðist
hann um allt landið.
Hann bjó meðal
annars í tjaldi í
heil tíu sumur.
Hann þekkirþví
landið vei og hefur farið víða,
fyrir utan ferðalög sín vegna
hringsjánna.
,,í dag eru á öllu landinu
um fimmtíu hringsjár en ég
hef nú ekki verið viðriðinn
þær allar. Ein sú skemmtileg-
asta er á vatnstanki þeirra í
Borgarnesi, efst á honum er
útsýnispallur, um það bil sex
metrar í þvermál. Á pallinum
miðjum er útsýnisskífan sjálf
á upphækkuðum palli og þar
getur fólk verið. Á
veggnum allan
hringinn eru
plötur sem
benda á merka staði, þannig
að fleiri en einn getur notað
þetta í einu.
Á þessum venjulegu er það
þannig, eins og augljóst er, að
standi fleiri en einn við hring-
sjána sjá menn lítið annað en
hver annan. Þannig að þessi
hringsjá þeirra Borgnesinga
hefur sérstöðu."
Heldurflu afl sonur þinn
komi lil mefl afl laka uifl af
bér uifl þennan starfa?
„Ég veit það ekki, en það
gæti allt eins verið."
Einhuer barnabörn farin
afl sýna þessu áhuga?
„Barnabarn mitt er nú ekki
nema eins árs enn, en það
veit enginn hvað gerist,”
sagði Jakob Hálfdánarson
hringsjársmiður.
SJÚKDÓMAR OG FÓLK
Brjóst og brjóstadýrkun
Brjóstin (mammae) eru
eitt af kyneinkennum kon-
unnar. Aðaltilgangur þeirra
er þó aö búa til mjólk handa
nýfæddum einstaklingum
en á Vesturlöndum gegna
þau líka öðru hlutverki, því
að brjóstastór kona er kyn-
tákn. Stór hluti kvenna hef-
ur þungar áhyggjur af stærð
brjósta sinna og sköpulagi.
Sá kvíði er sambærilegur
við óróleika fjölmargra karla
útaf stærð og lögun limsins.
Þessi óróleiki er eðlilegur
þegar brjóstaáhugi þjóðfé-
lagsins er hafður í huga. í
hvert skipti, sem ég fer á
hjólbarðaverkstæðið mitt
uppi á Ártúnshöfða, blasa
við ótal stórbrjósta konur of-
an af veggjunum. Strákarnir
vilja hafa slíkar myndir fyrir
augunum, þegar þeir skipta
um dekk og negla vetrar-
hjólbarða, enda eru stór
brjóst tákn kynorku og kyn-
töfra. Allar bókaverslanir
eru fullar af blöðum með
myndum af fallegum stúlk-
um sem spenna og bera
brjóstin. En áhugi karl-
manna á brjóstum er skiljan-
legur; „því að maðurinn er
fyrst og síðast spendýr", eins
og Magnús Þór Jónsson
vinur minn sagði eitt sinn.
Brjóstin breytast á kyn-
ÓTTAR
GUÐMUNDSSON
þroskaskeiði, stækka og
þroskast og eru mikið
áhyggjuefni, hvort sem þau
eru of lítil eða í stærra lagi.
Unga stúlkan með stóru
brjóstin uppgötvar að hún
dregur að sér óskipta athygli
karlmanna og það fyllir
hana óöryggi. Smábrjósta
stúlkunni líður líka illa, og
finnst sér áfátt sem vaxandi
konu. Brjóst kvenna eru
ákaflega mismunandi eins
og allir sjá á dagatölum bif-
reiðaverkstæðanna. Sum
eru stór og stinn, önnur
minni, sum slöpp og hang-
andi. Klæðaburður og
brjóstahaldarar ráða miklu,
enda veldur tíska hvers tíma
áhuga og áliti manna á
brjóstum og útliti þeirra. Á
árunum kringum 1920 voru
stór brjóst alls ekki í tísku og
konur reyndu að klæða þau
af sér með þröngum undir-
fötum. Tískan veldur því nú
að reynt er að gera brjóstin
eins áberandi og hægt er,
enda lifum við á tímaskeiði
brjóstatilbeiðslu.
SAGA
BRJÓSTADÝRKUNAR
Víða eru brjóstin frjósem-
istákn og gegna stóru hlut-
verki í frumstæðum trúar-
brögðum. í Grikklandi var
mikil hrifning á brjóstunum.
í bókmenntum Grikkjanna
eru frásagnir af Phryne og
Helenu hinni fögru. Phryne
var fyrir rétti, ákærð um
hryllilegan glæp, og dómur-
inn var að falla, þegar verj-
andinn svipti hana klæðum.
Fegurð brjósta hennar var
slík að dómararnir gátu ekki
dæmt hana seka. Þegar
Menelaus fékk Helenu sína
aftur, eftir styrjaldir og
stímabrak Trójustríðsins,
ætlaði hann að hefna ófara
sinna og hótaði Helenu líf-
láti með sverði. Hún sýndi
honum þá brjóst sín og hann
kastaði frá sér sverðinu,
hugfanginn af glæsileika
þeirra, og tók hana í faðm-
inn. Brjóstin tengdust lífi og
dauða. Kleópatra hin fagra
fyrirfór sér með því að láta
slöngu bíta sig í brjóstið. í
mannkynssögu Vesturlanda
hafa brjóstin gegnt veiga-
miklu hlutverki. Kirkjufeð-
urnir bönnuðu að konur ber-
uðu líkama sinn, en á 13. öld
var farið að brjóta gegn
þessum boðum. Konur
sýndu brjóstin og máluðu oft
geirvörturnar á næstu öld-
um, svo að þær væru meira
áberandi. Brjóstin voru falin
á 18. og 19. öld en eru nú aft-
ur orðin fyrirferðarmikil
kyntákn.
STÓR/LÍTIL BRJÓST
Brjóst geta orðið ákaflega
stór og til vandræða fyrir
konuna. Stundum er gripið
til þess ráðs að minnka þau
með einfaldri skurðaðgerð
og finnst mörgum konum
þungu oki af sér létt þegar
búið er að létta á brjóstun-
um. Á hinn bóginn láta
margar flatbrjósta konur
stækka brjóst sín, vegna
þrýstings frá umhverfinu. Þá
er silikoni dælt undir húð-
ina og reynt að skapa falleg
brjóst. Ég hef stöku sinnum
rætt við fólk á stofu sem hef-
ur haldið í alvöru, að brjósta-
stærð konunnar skipti sköp-
um fyrir framtíð hjóna-
bandsins. Bara ef konan léti
stækka eða minnka á sér
brjóstin félli allt í Ijúfa löð og
allir yrðu hamingjusamir á
nýjan leik. Þetta varð þó
aldrei raunin, af skiljanleg-
um ástæðum. En brjóstin
halda áfram að heilla menn
og trylla, eins og þau hafa
gert um aldir.