Pressan - 17.12.1992, Blaðsíða 7

Pressan - 17.12.1992, Blaðsíða 7
FIMMTUDAGUR PRESSAN 17. DESEMBER 1992 B 7 PRESSAN/JIM SMART ^ „Með þessari bók verða sættir inni í hausnum á mér." BOKUM ER HENT, ORÐUM ER HENT - OG FÓLKI Vigdís Grímsdóttir í viðtali Mérfinnst eins ogþú hafir ver- ið lengi að skrifa þessa bók. „Já, það getur vel verið að ég hafi verið að því allan tímann. Þess vegna get ég ekki sagt hvort ég var þijá mánuði að skrifa hana eða þrjú ár. Ég var að skrifa hana allt frá upphafi. Mér finnst eins og ég hafi verið að ljúka við eitthvert ferli með þessari bók. Og eftir þessa bók mun ég skrifa öðruvísi. Ég get ekki alveg útskýrt þetta en égveitþetta.“ Viltu skilgreina það nánar, ef þúgetur. „Ég á eftir að skrifa um annað efni en áður. Það verður ekki þessi sífellda barátta milli draums og veruleika. Nú hef ég losað mig við þá baráttu eða átök. Með þessari bók verða sættir inni í hausnum á mér.“ Þú ert þá ánœgð með bókina? „Ég sé grænt tún þegar ég hugsa um þessa bók. Ég er sátt við hana. Já. Ég er ánægðust með þessa bók.“ Efnið heillaði mig mjög, það að bœkur skipti svo miklu máli. „Já, menningin. Ég held að við lifúm á tímum þar sem við verð- um að gæta alveg sérstaklega vel að henni. Það er bæði raunsætt og óraunsætt að finna bækur í ruslatunnu. Bókum er hent, orð- um er hent — og fólki. Það verður að huga að því hvort ekki sé ástæða til að henda einhverju öðru í tunnumar en því sem gerir okkur að manneskjum hér í þessu landi. Kannski kemur betri tíð með blóm í haga og syngjandi kúm og þá verður gaman að lifa. Ég trúi því.“ Hvernig fékkstu hugmyndina að konu sem leitar að bókum í ruslatunnum? „Það er hér fólk sem fer í tunn- ur. Sjálfsagt er það að leita að ein- hveiju að éta. Ég hef séð það. En bók er fóður. Og þegar maður ótt- ast að það séu að koma tímar þar sem menningunni er ógnað, tung- unni er ógnað og okkur er ógnað þá kemur svona hugmynd. Og svo er það eins og Kárason sagði um daginn, hvað kallaði hann það, að hann væri hlerari. Það er fyrir- mynd að aðalpersónunni, hún er tiL“ Nú hefurðu fengið mjög lof- samlega dóma fyrirþessa bók. „Mér finnst vitanlega mjög gott að fá lofsamlega dóma. Mér finnst bara gott að fólk segi það sem því finnst og ég kippi mér ekkert upp við það þótt það sé ekki eintómt hallelúja." Jafnvel þótt þú hafir lagt mikla vinnu í verkið? „Já, jafnvel. Ég er hreint ekki fufikomin frekar en aðrir og ég ætlast ekki til að öðrum finnist það. Ég er ánægð með þá gagn- rýni sem ég fæ ef hún er heiðar- lega unnin. Og ég finn ef hún er það.“ Lestu eldri bcekur þínar aftur? „Já, ég les þær með reiði. Ég bæti við og strika út í huganum. Ég les þær til að læra af þeim að gera betur, ekki til að emja af ánægju yfir eigin ágæti.“ Falleg, djörfog ógleymanleg VIGDfS GRfMSDÓTTIR STÚLKAN (SKÓGINUM IÐUNN 1992 ★★★★ QAðalpersónan í skáld- sögu Vigdísar Gríms- dóttur Stúlkan í skógin- um heitir Guðrún Magnúsdóttir. Hún er á fimmtugsaldri, er krypp- lingur og stendur utan samfélags. Guðrún skapar sér eigin heim, með aðstoð bóka og drauma. Og það má með sanni segja að í þeim heimi ríki fegurð ein. Draumheimur Guðrúnar er skógur þar sem rauðir fuglar flögra um. Og þar býr fuglastúlk- an sem Guðrún kallar til sín þegar hún þarf á félagsskap mannveru að halda. Og þá eiga þær stöllur saman kankvíslegar viðræður. f þrá sinni eftir fegurð sækir Guðrún einnig til bóka sem hún finnur í ruslafötum. Hún hirðir þær og lærir utan að nokkrar línur úr hverri þeirra. Setningar úr skáldverkum er víða að finna á síðum bókarinnar og eru þær prentaðar með ská- letri. Höfúnda er ekki getið en þama má meðal annars finna brot úr skáldskap eftir Stein Steinar, Hrafri Jökulsson, Dante, Þorstein frá Hamri, Hannes Pétursson, Svövu Jakobsdóttur og Jakobínu Sigurðardóttur. Og Grámosi Thors Vilhjálmssonar er hylltur í verkinu í skemmtilega unnu sam- tali tveggja manna. Þetta er verk sem fjallar um mátt orða og vald listarinnar. Verkið fjallar reyndar um æði margt, en ekki síst um þennan mátt, þetta vald. Guðrún er aðalpersóna verks- ins og hún segir söguna. Söguna af kaffiboðinu sem Hildur ná- grannakona hennar býður henni til og þeim eftirleik sem af því leiðir. Hildur er að flestu andstæða Guðrúnar, fögur, grimm og metn- aðargjöm brúðugerðarkona. Hún þráir að drottna yfir öðrum og listsköpun færir henni það vald. „... minn vilji er sterkasti vilji heimsins af því ég er skaparinn," segir hún við Guðrúnu. f full- „Stúlkan ískógin- um er ákaflega vel skrifuð bók, áber- andi best skrifaða verk Vigdísar. “ komnu miskunnarleysi hyggst Hildur notfæra sér líf annarrar manneskju til að fullkomna list- sköpun sína. Guðrún verður strengjabrúða í leik hennar — og reyndar einnig höfundar eins og bréfið undir bókarlok sýnir. Verkið er stef við effirlætis- söguefni skáldkonunnar, hin óljósu skil draums og veruleika. Þetta er einnig, eins og áður hefúr komið fram, verk sem fjallar um tilgang listarinnar, ábyrgð lista- mannsins. Og lesandinn spyr sig hvor er meiri listamaður, sá sem miðlar öðrum af græðgi vegna þess að hann þráir viðurkenningu eða hinn sem skapar eigin heima í þrá eftir fegurð og til þess eins að njóta? Það má endalaust leika sér að því að ráða í söguna, hún býður upp á óteljandi túlkunarmögu- leika. Eru Guðrún og Hildur ein og sama persónan, tvær ólíkar hliðar sömu persónu eða per- sónugervingar ólíkra viðhorfa? Lesandinn er knúinn til að svara þeirri spurningu, seinni hluti verksins gengur ekki upp nema hann finni sitt svar. Stúlkan í skóginum er ákaflega vel skrifuð bók, áberandi best skrifaða verk Vigdísar. Stíllinn er ljóðrænn og býr yfir myndrænni fegurð. Frásögnin er afar hæg en þar sem verldð er svo fallegt og áleitið verður hún aldrei leiði- gjöm. Staðar- og dagsetningar em afar nákvæmar og kunna að virka truflandi því það liggur ekki ljóst fýrir hvers vegna þessarar ná- kvæmni er þörf en það skýrist í lokalínum verksins. Vigdís Grímsdóttir hefúr ævin- lega verið ástríðumanneskja í skáldskap í jákvæðustu merkingu þess orðs. Lesandinn skynjar ætíð miklar tilfinningar bak við text- ann, djúpa réttlætiskennd og sam- úð með þeim sem minna mega sín. Þetta er mjög áberandi ein- kenni á fsbjörgu og Stúlkan í skóginum býr að þessum sömu eiginleikum. En þar sem fsbjörg leið nokkuð fyrir óagaðan stíl höf- undar þá er það aðaf þessa verks hversu stíllinn er slípaður og fágaður. Þegar gagnrýnandi hrífst af verki leynist ætíð sú hætta að um- fjöllun hans minni á ástarhjal, sem vandræðalegt verði fyrir lesendur. En ég get ekki álasað öðrum gagn- Verk Vigdísar Grímsdóttur Tíu myndir úr lífi þinu 1983 ★★ Smásögur sem dansa og skransa á mörkum úrvinda sósíalrealisma (sem um þetta leyti var að ganga sér til húðar í íslenskum bókmennt- um) og þeirrar Ijúfu og kankvlslegu grimmdar sem átti eftir að einkenna verk höfundar. Tónar sem síðar áttu eftirað óma ílsbjörgu. Eldur og regn 1985 ★★★ Smásögur með mystísku yfirbragði. Stíllinn er knappur og krefjandi. Bók- in minnir á vandaða stílæfingu. Kaldaljós 1987 ★★★ Fyrsta skáldsaga höfundar er metn- aðarfullt verk sem fylgir söguhetju frá æsku til fullorðinsára. Margt er afar fallegt, heillandi og eftirminni- legt en sagan er fullorðmörg og fyrri hluti verksins er áberandi betri en sá seinni. Ég heitl fsbjörg. Ég er Ijón 1989 ★★ Dálltið banalt sálfræðidrama sem er að vísu afar áhrifamikið fyrir þá sem hrlfast með. Stíllinn kemur helst I veg fyrir að það geti orðið. Hann er fullur af endurtekningum og kemst of oft hættulega nærri því að verða þvælukenndur. Minningabók 1990** Ljóðabók I minningu föður skáld- konunnar. Einlægnin er á köflum hrífandi en sumt er svo persónulegt og innhverft að lesandinn kemur að læstum dyrum. Lendar elskhugans 1991 ★ Langur samfelldur erótískur Ijóöa- bálkur. Verkar tilgerðarlega. Skáld- konan er ótrúlega margmál og end- urtekningarsöm. rýnendum fyrir að hafa lofað verkið hástöfiim. Þetta er afar sér- stök bók, falleg, djörf og ógleym- anleg. Kolbrún Bergþórsdóttir

x

Pressan

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Pressan
https://timarit.is/publication/298

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.