Pressan - 15.04.1993, Qupperneq 8

8 PRESSAN
F R E TT I R
Fimmtudagurinn 15. apríl 1993
ÓVISSAINNAN HSÍ
VEGNAHM1995...
Forráðamenn hand-
J knattleikshreyfingar-
innar bíða þessa dag-
ana mjög spenntir eftir fundi
tækninefndar Alþjóðahand-
knattleikssambandsins (IHF),
sem haldinn verður 17. apríl. Þá
kemur í ljós hvort íslendingar
fá að halda keppnina og það
sem meira er; hvort okkur
verður yftrhöfuð gert kleift að
halda hana. Ágreiningur hefur
verið milli Islendinga og IHF
um keppnistímann. Hér vilja
menn að keppnin fari fram í
apríl en þeir hjá IHF hafa meiri
hug á sumrinu, þá júní eða júlí.
Ef tækninefndin ákveður að
keppnin verði í júní þá er hún
svo gott sem búin að útiloka ís-
lendinga frá því að halda hana,
þar sem allur grundvöllur fyrir
henni er brostinn. Meðal ann-
ars yrði ómögulegt að útvega
nægt hótelrými fyrir keppnislið
og blaðamenn. Sem dæmi má
taka að álíka mörg hótelher-
bergi eru á Akureyri og leik-
menn og föruneyti sex keppnis-
liða þurfa, þ.e. einn keppnisrið-
ill. Það þýðir að enginn ferða-
maður mætti vera í bænum
þann tíma sem keppnin stæði
yjar, sem er, eins og allir vita,
hápunktur ferðamannatímans.
Svo má guð vita hvar blaða-
menn og aðrir aðdáendur lið-
anna ættu að gista. Samkvæmt
þ.essu bíða Hákon Gunnars-
son, framkvæmdastjóri HM
’95, og aðrir aðstandendur
keppninar með öndina í hálsin-
um eftir fundinum og þar með
hvort störf þeirra hingað til hafi
verið unnin fyrir gýg.
STARFSMAÐUR
SJÓNVARPSINS
HYGGSTKÆRATIL
JAFNRÉTTISRÁÐS...
/Jj»fcVíðar er karpað um
j mannaráðningar inn-
an Ríkissjónvarpsins
en á æðstu stöðum, en skipan
Ágústs Tómassonar, fyrrum
dagskrárritstjóra hljóðvarps, í
stöðu forstöðumanns texta-
varps er umdeild. Hefur annar
umsækjandi, Anna Hinriks-
dóttir, fullan hug á að kæra
starfsráðninguna til Jafnréttis-
ráðs þar sem hún telur kynferði
hafa haft úrslitaáhrif á ákvörð-
un Péturs Guðfinnssonar,
fyrrum framkvæmdastjóra
Sjónvarps. Anna telur hvorki
menntun sína né starfsferil
standa sér fyrir þrifum en hún
hefur lokið prófi í fjölmiðla-
fræði auk þess sem hún hefur
gegnt stöðu aðstoðarmanns
umsjónarmanns textavarps
(deildarsérfræðings) nánast frá
upphafi og unnið að fleiri verk-
efnum innan sjónvarpsins.
Ennfremur gekk Anna í starf
Geirs Magnússonar, fyrrum
forstöðumanns textavarps, sem
hætti störfum fyrir skömmu og
gekk til liðs við íþróttadeild
Stöðvar 2. Anna hefur nú sagt
upp störfum hjá Sjónvarpinu
og segist ekki telja sér fært að
sitja sem undirmaður manns
sem hún telur
síst hæfari til
að gegna stöð-
unni en hún
sjálf.

jldbindingarui

ijtdmmtÆ-'''

§ jfe
Staða lífeyrissjóðanna hefur batnað vegna
góðrar ávöxtunar síðastliðin fjögurár, auk
þess sem réttindi hafa verið skert og viðmiðun-
araldur hækkaður. Marglr lífeyrissjóðanna
munu þó aðeins lifa með aðstoð skattgreið-
enda og/eða áframhaldandi verulegri skerð-
ingu á réttindum sjóðfélaga.
Varlega áætlað nemur gatið í
núverandi kerfi lífeyrissjóða á
bilinu 160 til 165 milljörðum
króna. Miðað við stöðu flestra
lífeyrissjóða, sem voru til
skamms tíma 88 talsins, í árslok
1991 er þegar fyrirliggjandi gat
upp á 125 til 130 milljarða, en
þá eru reiknaðar með áfallnar
skuldbindingar umffarn hreinar
eignir til greiðslu lífeyris. Við
þetta má síðan bæta halla
ókominna ára, þ.e. þeim halla
sem bætist við næstu áratugina
að óbreyttu, en þar er um 30 til
35 milljarða króna að ræða. Hér
er miðað við 3 prósenta árs-
vexti.
Dulin en allveruleg
vísitöluskerðing
réttinda
Þessar tölur kunna að breyt-
ast talsvert á næstu árum.
Breytingar hafa þegar orðið all-
nokkrar með fjögurra ára góð:
æri hjá lífeyrissjóðunum, þar
sem ávöxtun hefur verið allgóð.
Staða flestra lífeyrissjóða hefur
þannigbatnað til muna.
Annað sem sett hefur og mun
áffarn setja strik í reikninginn er
skerðing lífeyris-, örörku- og
makalífeyrisréttinda. Flestir líf-
eyrissjóðanna hafa þegar skert
réttindi sjóðfélaga-verulega.
SAL-sjóðirnir svokölluðu
breyttu um áramótin 1991/92
viðmiðunarvísitölu lífeyris úr
launavísitölu yfir í lánskjaravísi-
tölu. Reynslan undanfarið
bendir til þess að laun hækki að
meðaltali um eitt prósent á ári
umfram lánskjaravísitölu og
þetta eykur framtíðarraun-
ávöxtun sjóðanna. Þetta þýðir
með öðrum orðum að reikni-
stuðullinn fyrir útgreiddan líf-
eyri er lægri sem þessu eina
prósenti á ári nemur.
Auk þessa rná nefna að sjóð-
irnir hafa hækkað viðmiðunar-
aldur lífeyrisþega úr 67 í 70 ára
aldur. Unt leið hefur réttur
maka til makalífeyris verið
skertur verulega og margir sjóð-
ir hafa að undanförnu íhugað
að skerða réttindi til örorku-
bóta.
Hinir ríkistryggðu
bjóða best og
standa verst
Staða einstakra lífeyrissjóða
er mjög mismunandi og ekki
ofsögum sagt að þar breyti
mestu hvort sjóður nýtur
ábyrgðar ríkissjóðs, ríkisbanka
eða sveitarfélaga. Slíkir sjóðir
hafa ekki haff þann hvata á við
aðra sjóði að styrkja innviði
sína til að geta sjálfir mætt
skuldbindingum sínum. Með
öðrum orðum hafa þeir boðið
upp á bestu kjörinvbæði éftir-
launakjör og lánskjör, og ávísað
óhjákvæmilegum halla yfir á
ríkissjóð og sveitarfélögin; til
skattgreiðenda. ^
Þannig má áætla að af áður-
nefndu 160 til 165 milljarða
króna gafi megi rekja 90 til 95
milljarða til-17 lífeyrissjóða sem
háfa á bakVið sig'ábyrgð ríkis-
sjóðs1, ríkisbanka eða sveitarfér
■ laga. • •• -•»- >«
Þetta eru- um leið verst stæðu
sjóðirnir. Lífeyrissjóður starfs-
manna-ríkisins-á rúmlega 1-6
milljarða eignir (árslok 1991) en
áfallnar skuldbindingar hljóð-
uðu upp á tæplega 84 milljarða,
reyndar miðað við 2 prósenta
vexti. í þessum eina lífeyrissjóði
er því fyrirliggjandi stórt gat
upp á um 67 milljarða króna,
gat sem almennir skattgreið-
endur fjármagna að fullu, mið-
að við óbreyttar reglur og kerfi.
Nýlega er lokið trygginga-
fræðilegri úttekt á stöðu Lífeyr-
issjóðs starfsmanna Reykjavík-
urborgar og þegar reiknað er
með halla ókominna ára (aukn-
ing skuldbindninga umfram
aukningu iðgjalda) sést gat upp
á 10,5 milljarða króna, við 3
prósenta vexti. Nánar tiltekið
hljóðaði höfuðstóll sjóðsins upp
á 242,5 milljónir og verðmæti
iðgjalda framtíðarinnar upp á
1.220 milljónir, en fyrirliggjandi
og áætlaðar skuldbindingar
voru 10,5 milljörðum hærri. Sé
miðað við 2 prósenta ársvexti
stækkar gatið upp í 13,2 millj-
arða. Það er vert að bæta því
við, hvað þennan sjóð varðar,
að gagnvart þessu stóra gati
skilaði sjóðurinn 11,4 prósenta
raunávöxtun árið 1991, sam-
kvæmt samantekt Vísbending-
ar, sem má heita ótrúlega gott,
því 85 prósent eigna sjþðsins
voru fólgin í Iánum til sjóðsfé-
laga og hefur þessi sjóður ekki
verið þekktur fyrir vaxtaokur í
því sambandi.
Skuldbindingar allt
að fímmtán-faldar
eignirnar
I sömu andrá er rétt að nefha
Lífeyrissjóð sjómanna, sem er
með fyrirliggjandi gat upp á 7,5
milljarða, en gat upp á yfir 20
milljarða þegar iðgjöld og
skuldbindingar framtíðarinnar
bætast við.
Þetta eru þeir sjóðir sem hafa
stærstu götin tölulega séð, en
um þá má þó segja að einhverj-
ar eignir liggja að baki. Ólíkt er
því farið hjá Lífeyrissjóði al-
þingismanna og Lífeyrissjóði
ráðherra. Þessir sjóðir eiga eng-
ar eignir, en fyrirliggjandi
skuldbindingar hljóða upp á
um 2,5 milljarða króna. Sú tala
mun hækka linnulítið næstu ár-
in og áratugina og ávísast beint
á skattgreiðendur. í árslok 1991
fengu úr Lífeyrissjóði ráðherra
14 fyrrum ráðherrarog 11 mak-
ar, en úr Lífeyrissjóði alþingis-
manna 62 fyrrum þingmenn og
40 makar.
Stór göt í krónum talið segja
ekki alla söguna. Lífeyrissjóðir
þingmanna og ráðherra eiga
engar eignir og því ekki hægt að
reikna út hversu margfalt
skuldbindingarnar eru meiri en
eignirnar. í yfirliti bankaeftirlits
Seðlabanka sést að nokkrir
sjóðir, sem tölur liggja fýrir um,
eru með skuldbindingar á bak-
inu sem eru margfalt hærri en
eignirnar. Versta hlutfallið í
yfirlitinu var að finna hjá Lífeyr-
issjóði starfsmanna Vest-
mannaeyjakaupstaðar, en um
gantlar tölur var að ræða eða ffá
1987. Þá töldust skuldbindingar
sjóðsins fimmtán sinnum hærri
stær
- J-cTÍ
■

\j.eynssj. sxansmanna hkisi,
ífeyrissj. sjömanna

ífeynssj. starfsmanna Rkv.
: Lífeyrissj. hjúkrunarkvenna
6.400: Lífeyrissj. Dagsbr. og Frams
QXQQrLífí
3.900: L$
3.600: Lífeyrissj. má
3.400: Íífeyrissj,
Samviiíhulí

na
■sm
• K-' **
en eignir. Lífeyrissjóður starfs-
manna Reykjavíkur, Lífeyris-
sjóður starfsmanna ríkisins og
lífeyrissjóður hjúkrunarkvenna
skulduðu á bilinu sex tii átta
sinnum meira en eignir voru
fyrir og Lífeyrissjóður sjó-
manna, Lífeyrissjóðurinn
Skjöldur, Eftirlaunasjóður
Hafnarfjarðar og Eftirlauna-
sjóður Keflavíkur skulduðu á
bilinu þrefaldar til fimmfaldar
eigur sínar.
Batnandi ástand, en
sumum ekki við
bjargandi
Sem fyrr segir hefur hagur
flestra lífeyrissjóða vænkast á
síðustu fjórum árum. „Staðan
hefur batnað geysilega mikið á
þessum árum og gamli hallinn
minnkað mikið,“ segir Guðjón
Hansen tryggingafræðingur,
sem gert hefur úttekt á stöðu
margra sjóða.
„Það hafa komið nokkur góð
ár í röð með mjög góðri ávöxt-
un um leið og gjaldstofhinn hef-
ur hækkað. En staða sjóðanna
er eftir sem áður mjög mismun-
andi; sumir hafa lofað meiru en
aðrir og standa því verr að vígi
en aðrir, ef þeir þá ætla að
standa við loforð sín. Með sama
áframhaldi má búast við að
margir sjóðanna nái því að eiga
fyrir skuldbindningum sínum,
en ekki allir. Það eru til sjóðir
sem standa svo illa að góð
ávöxtun dugir ekki til. Þeir sem
búa við eðlilegar aðstæður
munu flestir ná sér upp, að því
tilskildu að þeir dragi eitthvað
úr réttindum," segir Guðjón.
. Að lokum má geta þess að
góð ávöxtun er ekki alls staðar
mergurinn málsins. Víða þýðir
~góð ávöxtun það sama og- háir
vextir á lánum til sjóðfélaga og í
mörgum lífeyrissjóðum hefur í
því sambandi ríkt kynslóða-
stríð. Slíkt stríð leiddi til „hallar-
byltingar“ innan Lífeyrissjóðs
verkfræðinga og í kjölfarið var
ákveðið að Iána sjóðfélögum
með aðeins 3,5 prósenta vöxt-
um, en flestir sjóðanna lána nú
á 6 til 7 prósenta vöxtum. Þessi
ákvörðun verkfræðinga jafn-
gildir því að sjóðfélagar taka líf-
eyrinn sinn út að hluta til fýrir-
ffam; þeir fá nú lán á betri kjör-
um gegn skertum réttindum í
ffamtíðinni.________________
Friörik Þór Guðmundsson