Tíminn Sunnudagsblað - 27.05.1962, Blaðsíða 21

S JÖUNDÁRMÁL
Framhald af bls. 295
hann sat á vagninum, umkringdur svo
miklu föruneyti, sennilega berhöfðað-
ur, með snöru um hálsinn og hendur
bundnar á bak aftur.
Tveir bátar voru til reiðu við
bryggju. Var Bjarni fluttur yfir Otru
á öðrum þeirra, ásamt því liði, er hon-
um fylgdi, en Lahn bæjarfógeti á hin-
um. Steig bæjarfógetinn síðan á hest-
vagn við lendinguna hinum megin ár-
innar og ók til aftökustaðarins á hæð-
inni. En ekki verður séð, að neinn til-
kostnaður hafi verið hafður við að
koma Bjarna þangað. Hann hefur
sennilega verið látinn ganga þennan
siðasta spöl til Gálgahæðarinnar, enda
oft boðizt brattara á Barðaströnd og
Rauðasandi.
Hvergi er þess getið i embættisskjöl
um, hvernig aftakan fór fram, nema
hvað ráðið verður af reikningum böð-
ulsins. En liklegt má telja, að hann
hafi reynzt embætti sínu vel vaxinn,
og engum getum þarf að því að leiða,
að margmenni hefur verið á Gálga-
hæð á slíkum degi. Róðrarkarlarnir
á Kristjánssandi hafa drjúgum hagn-
azt á bóndanum frá Sjöundá.
En þótt skjallegar heimildir um af-
tökuna séu fáorðar, má eigi að síður
gera sér glögga hugmynd um það, er
fram fór. Aftökur fóru fram eftir ná-
kvæmum fyrirmælum. Það var skylda
séra Hjartar að tala við fangann, svo
að síður setti að honum kvíða og hug-
arangur. Hann átti að segja honum,
að nú gengi hann í spor frelsarans til
sinnar aftökuhæðar og minna hann á
að biðja með Davíð konungi:
„Vertu ánægð, sála mín, því drott-
inn veitir þér hið góða. Sálu minni
hefur þú útrykkt úr dauðanum, aug-
um mínum af táraföllunum og fótum
mínum frá hrösuninni. Nú vil ég
ganga fyrir drottin á landi enna lif-
andi.“
Á milli þess, sem presturinn talaði
þvílíkum orðum, átti hann að syngja
sálma og þylja bænir.
Þegar á aftökustaðinn kom, átti
fanginn að krjúpa á kné, géra þar
sína síðustu játningu og þylja trúar-
játninguna í heyranda hljóði. Síðan
spurði prestur hann sex spurninga —
hvort hann vildi fúslega láta hér lok-
ið lífi sínu, kannast við að vera stór-
syndari, er hefði móðgað guðr og verð
skuldaði að deyja, hefði fundið náð
hjá guði og vissi, að aftakan væri inn
ganga í sælurxkið, fyrirgæfi öllum,
sem hann hefði átt við að skipta, yfir
völdum jafnt sem öðrum, og loks
hvort hann væri reiðubúinn að deyja
í Jesú nafni fyrir drýgðar syndir. Þeg
ar fanginn hafði játað þessu öllu,
lagði prestur hönd á höfuð honum og
mælti:
„Svo vil ég þá í herrans Jesú nafni,
til enn meiri styrkingar þessarar yðar
trúar og frekari vissu og staðfestu um
guðs náð, eftir þeirri makt og mynd-
ugleika, sem guð sjálfur hefur gefið
mér hér að ofan, að hvað ég fyrirgef
hér á jörðu, skuli á himnum fyrir-
gefið verða, tilsegja yður þessara yðar
drýgðra morðsynda, og allra annarra
yðar synda, fyrirgefningu í nafni
guðs föður, sonar og heilags anda.“
Síðan var flutt stutt bæn, og að
henni lokinni reis fanginn á fætur.
Söng þá prestur sálm, en mælti síðan
við fangann:
„Látið þér nú sjást, að þér fyrir
kraft anda drottins svo huggið og
háldið yður, að þér forsmáið alla van-
virðu veraldarinnar, sem þér hér meg-
ið útstanda, en festið hugann við þá
eilífu himnaríkisgleði, hvar þér með
yðar Jesú dýrðlegir verða munuð,
þegar þér fyrir sáluhjálplegan dauða
eruð laus við þetta mæðufulla líf.“
Enn var sálmur sunginn, og á-
minnti prestur þá fangann að syngja
með sér. Að svo búnu mælti hann
enn fáein orð:
„Svo vona ég þá, að þér séuð nú
tilreiddir að ganga til móts við yðar
guð, en hræðizt ekki dauðann, sem
liggur á vegi fyrir yður. Tilreiðið
yðar sinni, sál og hjarta fyrir guði
og meðtakið blessun guðs.
Drottinn sé með yður, drottinn
blessi þig og varðveiti . . . Gakk héð-
an í friði drottins. Amen.“
Þessu næst bjó böðullinn fangann
til aftöku, en prestur hélt áfram á-
minningum til hans um það að „auð-
sýna sig sannan Samson og sundur-
rykkja dauðans fjötrum og segja:
Dauði, hvar er þinn broddur? Helvíti,
hvar er þinn sigur?“ Þá átti prestur
einnig að áminna alla um að biðja
fyrir hinum auma syndara, og áður
en aftakan fór fram var að síðustu
lokabæn yfir fanganum, krjúpandi á
kné.
Á meðan böðullinn vann verk sitt,
hrópaði presturinn svo hárri röddu:
„Herra Jesú, miskunna þú þig yfir
mig. Heilagur herra guð — heilagur
herra guð — heilagur herra guð —
miskunna þú mér. Herra Jesú, ég fel
mína sálu í þínar hendur."
Þau orð, sem séra Hjörtur Jónsson
mælti á Gálgahæð 4. októbermánað-
ar 1805, hafa verið öllum sem he-
breska, er þar voru staddir, nerna
Sjöundárbóndanum. Og þegar hin
síðustu angistarköll hans bárust í
haustkyrrðinni út yfir granítklappirn
ar norsku, var þar ekki framar nein
hlust, sem nam, hvað þessi liempu-
klæddi Rangæingur var að hrópa.
XXXI I
Næstu daga fóru þeir, sem sýsiað
höfðu um mál Bjarna á Kristjáns-
sandi, að semja reikninga sína. Allir
vildu þeir fá nokkuð fyrir snúð sinn,
jafnt bæjarfógeti og böðull, tukthús-
ráðsmaður og fangaverðir, næturverð
ir og lögregluþjónar. Böðullinn var
að sjálfsögðu frekastur til fjárins,
enda hafði hann mest lil matarins
unnið. Auk efniskaupa og verkalauna
við undirbúninginn, fékk hann átta
dali fyrir að höggva af Bjarna höfuð-
ið, fjóra fyrir höndina, sjö fyrir að
láta líkamann á hjól og steglu, fjóra
fyrir að setja höfuð og hönd á stjaka
og loks sjö dali fyrir ýmist handarvik
á aftökustaðnum eftir fullnægingu
dómsins. Enn má geta þess, að hann
fékk matarpeninga þá daga, er hann
vann að undirbúningnum, og nokkra
dali í uppbót sökum þess. að hér hafði
verið höggvinn maður, sem ekki átti
heima i embættisumdæminu, „hvað
ég fyrr í slíkum tilfellum hef fengið“.
Budeson stiftamtmaður var strang-
ur herra. Hann rengdi að sönnu ekki
reikning böðulsins, en á reikningum
bæjarfógetans og tukthúsráðsmanns-
ins lækkaði hann marga liði, svo að
alls varð komizt af með um sjötíu
dali. Samt þótti stjórnardeildunum í
Kaupmannahöfn nóg um kostnaðinn
við að senda Bjarna til höggs í Nor-
egi, enda narn hann talsvert á annað
þúsund ríkisdala, er var stórfé. Er
þá ótalinn allur kostnaður við mála-
tilbúnað, varðhald og gæzlu a íslandi.
Þótti ekki fært að leggja kostnaðinn
við aftöku Bjarna á íslendinga, held-
ur var sú ráðstöfun gerð, að hann
skyldi greiddur úr konungssjóði.
XXXII
Sagmr herma, að Bjarni hafi borizt
vel af og orðið karlmannlega við
dauða sínum, enda vanur válegum
hlutum. Konungur hafði og fellt nið-
ur pyndingar þær, sem sagt var fyrir
um í dómnum, svo sem þá var títt
orðið, að hann gerði, þótt þeim á-
kvæðum refsilaganna, er gerðu ráð
fyrir slíku, hefði ekki enn verið
breytt. Við höfum fyrir satt að
Bjarni hafi hvorki bliknað né blánað
við höggstokkinn, heldur tekið hörð-
um örlögum sínum með mæðuró þess
manns, er hefur sætt sig við allt.
Séra Hirti varð aftur á móti tals-
vert um það, er hann tók þátt í á
Gálgahæð við Otrumynni. Honum
mun hafa þótt sem fullkeypt væru
þau þrjú hundruð dala, er hann bar
úr býtum fyrir Noregsförina. Það er
sagt, að hann hafi lengi síðan ekki
verið samur maður, og alla ævi var
honum minnisstæð morgunstundin, er
hann mælti hin síðustu orð við morð-
ingjann Bjarna frá Sjöundá, og sá
svart höfuð hans velta undan öxinni
með blóðugan strjúpann.
T t M I N N
SUNNUDAGSBLAÐ
309