Tíminn Sunnudagsblað - 12.08.1962, Qupperneq 2

ÞRJÚ ÍSLENZK
SENDIBRÉF
FRÁ
NÍTJÁNDU ÖLD
Hér birtast þrjú gömul bréf, mjög
sitt úr hverrí áttinni og harla ólík
ag efni og orðfæri. En þau hafa það
öll sameiginlegt, að fólki kann að
þykja gaman að þeim.
Vegabréf vinnukonunnar
Benedikt Gröndal lét vinnukonu
sinni einni, Vilborgu Sigurðardótt-
ur að nafni, í té svolátandi vegabréf,
er hún fór úr vist frá honum og konu
hans vorið 1886:
Hér með kunngerist, að stúlkan
Virborg Sigurðardóttir ætlar nú vist-
ferlum héðan úr bænum norður í
Húnavatnssýslu, og er hún til þess
fullkomlega frjáls, hvort hún vill
heldur fara norður. suður, austur og
vestur og eftir öllum strikum kom-
pássins, hvort hún vill heldur ganga
eða hlaupa, stökkva, klifra, skríða,
fara á handahlaupum, sigla eða
fljúga. Áminnast hér með allir karl-
menn um að fikta ekkert við hana,
frekar en hún sjálí leyfir, og engar
hindranir henni að gera, ekki bregða
henni hælkrók né teggja hana á klof-
bragði, heldur láta hana fara frjálsa
og óhindraða, húrrandi í loftinu, hvert
á land sem hún vill, þar eð hún hefur
hvorki stolig né rægt,. ekki drepið
mann né logið, ekki svikið né neitt
gert, sem á verði haft.
Lýsist hún því hér með frí og frjáls
fyrir öllum sýslumönnum og hrepp-
stjórum, böðlum og besefum, kristn-
um sem ókristnum, guðhræddum sem
hundheiðnum, körlum sem konum,
börnum og blóðtökumönnum, heldur
áminnast allir og umbiðjast að hjálpa
nefndri Borgu og greiða veg hennar,
hvort sem hún vill láta draga sig, aka
sér, bera sig á háhesti, reiða sig i
kláfum, reiða sig á merum eða múl-
ösnum, trippum eða trússhestum,
gæðingum eða graðungum, í hripum
eða hverju því, sem flutt verður á.
Þetta sé öllum til þóknanlegrar
undirréttingar, sem sjá kunna þenn-
an passa. Enginn sóknarprestur þarf
að skrifa hér upp á.
iteykjavík, 25. maí 1886.
B. Gröndal
Þingmaður skrifar bréf
Gömlu þingmennirnir voru ekki
allir miklir lærdómsmenn. Því til
sönnunar er bréfagerð þeirra sumra.
Þingmaður sá, sem skrifar bréf það,
er hér birtist stafrétt, sat á alþingi
samfleytt allan siðasta fjórðung nítj-
ándu aldar. Bréfið skrifaði hann 1.
júní 1895, og hafði hann þá sinnt
þingstörfum í tuttugu ár:
Herra, Bóndi. Jón Ólafsson. á Bú-
stöðum.
í tilefni af brieíi idar til min af 24
f.m. votta jeg idur ánægju mína
ýfir þvi ad þier hafid sagt idur ur
bunadar fielæi seltjarnar neshrepps
þvi mier sem formanni fielagsins, er
þad kært, að vera i öllu sem hag og
sóma fjelagsins snertir Laýs vid þá
menn sem anned hvert viljandi eda
óviljandi , misskilja álegtanir Sem
gjördar eru a adalfundi og þvi ekki
kunna ad færa Sier i nit hlunnindi
þaýg Sem fjelæid veitir Limum sin-
um, T. a. m. tina tina verkfærum.
hrekja frá sjer nitustu búfrædinga
sem fielæid sendir þeim, til vinnu.
Rótvelska Guðmundar bílds
Guðmundur Pálsson bíldhöggvari
virðist hafa verið mikill hagleiksmað-
ur og enda hið mesta listamannsefni,
en ekki giftudrjúgur að sama skapi.
Mörg fögur handaverk hans eru enn
til, svo sem útskorinn rósabekkur um
'altaristöflu í Þingeyrakirkju, vind-
skeiðar, dyraskraut og veðurvitar.
Hann skar meðal annars æðarfugla,
sem voru yfir dyrum í Höfnum á
Skaga, Efra-Haganesi i Fljótum og
Laufási vig Eyjafjörð, og lax, sem
prýddi bæinn á Laxamýri i Þingeyj-
arsýslu.
Guðmundur bíldur var lengi erlend-
is og stundaði þar tréskurðarnám.
Hann þótti þai „komisk personlig-
hed“, eins og sagt er í bréfum. Málfar
hans var hið furðulegasta. Eftir að
hann kom heim til íslands, eignaðist
hann bátkænu, sem hann var oft
einn að svamla á meðfram ströndum
Norðurlands á sumrin.
Um skeið var hann í Svíþjóð, og
segir Árni Jónssori frá Geitareyjum
svo af honum i bréfi frá 1865:
„Hann hefur verið hér hjá mér
nokkrum sinnum Hann talar nú
hreina rótveisku, og það er ómögu-
legt að skiljá hana Eg hef skammazt
mín mikið fyrrí hann, því allir, sem
heyra hann eða sjá, halda. að hann
sé einn komplett idíót. Hann er mik-
ið lurfulega til fara og drekkur líka.
Eg rég honum að fara heim. en hann
sagðist forakta allt, hvað íslenzkt
heitir. og þess vegna. að hann fékk
ekki svo mikla peninga sem hann
vildi hjá íslenzku stjórninni."
í Kaupmannahöfn var Guðmundur
um skeið í tygjum við danska stúlku,
án sérlegrar blessunar vandafólks
hennar. En þar kom, að hann skrif-
aði henni uppsag?narbréf Nú átti
stúlkan erfitt með að lesa bréfið og
leitaði því meg það til Islendings,
sem hún þekkti. Hann gerðj af því
stafrétt afrit og þess vegna er þetta
dæmi um „rótvelsku" Guðmundar
bílds enn til:
Det er mig óforglemelig deres hoffli
og artiheider nór man besuger dem
sjerdeilis, Mód ein som har gjört dem
Litt gott i forveygen jæ kune nokk
si det sidste gang, Man kune antage
fra den furde kenskav vi hade paa
deres Muers tale, heners Guslige
hovnheid Man kune Sturte ved at
hure paa de av soddan ein ofordanet
jeg vil omtrent sigje SkarnbiTtte Man
kune ende vere bekjent vid ad koma
med dem nogen Steder Latteri og
alleslags odanelse, jæ har saa mange
orlie Meneske bekjendskav derfor
vilde jæ aldrig nogensteder go med
dem og de var aldrei mín meining
ad gifte eda trulova mig dem jæ vil
nu ende tale meire den gang
til jomfru Mile Christensen
Balsamgade 463 3 dje S
GPsen.
554
T í 111 I N N — SUNNUDAGSBLAÐ