Tíminn Sunnudagsblað - 12.08.1962, Page 5

REYKHÓLAR og SKARÐ á Skarðsströnd voru lengi frægust höfðingjasetur á
Vesturlandi. Meðal þeirra hlunninda, sem gerðu þessar jarðir eftirsóknarverðar,
var selveiðin. — Efri myndin er af gamla bænum á Reykhólum, en neðri af
Skarði. (Ljósm.: Þorsteinn Jósepsson).
ur maður, kom þar að, sem menn
drógu upp veiðina, og kvað:
„Veifaði hnellinn hvössum dör,
hreifadrellir missti fjör“.
Og bað þá botna stökuna. Ari
Steinsson svarar samstundis:
„Sveif að velli köld með kjör,
kleif eru svell á feigra skör“.
Nú eru menn hættir a<5 fara í slík-
ar veiðiferðir, skinnin eru verðlítil
af fullorðnum útselum. Kjötið fæst
enginn til að eta nú orðið, síðan allt
matarkyns er metið á útlendan móð.
Lýsið er verðlaust að heita má. Þetta
eru uppgangstímar hjá útselnum,
enda fjölgar honum mikið. En mann-
fólkið veikist af meltingarsjúkdóm-
um vegna fjörefnaskorts.
Ein sú veiðiaðferð við láturselinn,
sem ég nefndi í upphafi, er nú einn-
ig alveg lögð niður, nefnilega írekstr-
arveiðin. Vonandi verður hún aldrej
tekin upp aftur. Þess vegna ætla ég
nú þeim til fróðleiks, sem lesa vilja
þessar línur, að skýra nokkuð frá
því, hvernig hún var framkvæmd,
enda var ég sjálfur þátttakandi í
þeirri ferð, sem frá verður sagt.
Hergilsey er ein mesta selveiði-
jörðin á Breiðafirði. Þar veiddust ár-
lega kringum síðustu aldamót 180—
200 selir, kópar og fullorðnir.
Það var á sjálfan kóngsbændadag-
inn vorið 1925. Ég var þá nýfluttur
í Hergilsey til búskapar, og voru tveir
aðrir bændur í eynni, bróðir minn,
Árni Einarsson, bátasmiður, og Snæ-
björn Kristjánsson hreppstjóri, sem
•kenndur er við Hergilsey, en hann
var þá orðinn gamall maður, rétt
sjötugur, en hafði búið lengi í eynni,
orðlagður sjósóknari og aflamaður.
Veðrið var yndisblítt þennan morg-
un, logn og vor í lofti. Ég stóð á
stéttinni fyrir framan bæinn minn
og andaði að mér sjávarseltunni og
ilmi jarðar. Sé ég þá, hvar Snæbjörn
kemur heiman frá bænum sinum, en
sá bær stóð, og stendur enn, uppi
við brekkuna á sama stað og álitið
er, að bær Hergils og Ingjalds hafi
staðið.
Karlinn gekk hraðar en hann var
vanur og raulaði vísu fyrir munni
sér. Það gerði hann einatt. Hann
bauð mér góðan daginn um leið og
hann gekk fram hjá mér og lét þess
getið, að gott væri nú veðrið, og tók
ég undir það. Síðan hélt hann áfram
niður að hjöllum, sem stóðu nokkr-
um föðmum neðar á tanganum, hvarf
þar inn, en kom að vörmu spori út
aftur og hélt á tveimur selakeppum,
sem hann reisti upp við hjallvegg-
inn. Síðan gekk hann heim aftur
og sagði svona eins og af tómi um
leið og hann gekk fram hjá mér:
„Við erum að hugsa um að fara
út í sker“.
Gekk hann svo inn í bæ bróður
míns, en sá bær var áfastur mín-
um, — og kallaður Suðurbær.
Fara út í sker. Það gat ekki þýtt
annað en að fara í írekstrarferð, það
vissi ég þó, því að ég var svo sem
ekki ókunnugur í Hergilsey, þótt ég
hefði ekki búið þar áður.
Oddbjarnarsker er yzt allra hólma
í Breiðafirði vestanverðum. Þar var
mikil veiðistöð í gamla daga og róið
þaðan haust og vor. Þaðan gengu til
fiskjar þrjátíu og þrír bátar árið
1703. Og þangað var það, sem Eggert
ríki í Hergilsey flutti sjötíu vesalinga
í Móðuharðindunum og bjargaði þeim
frá hungurdauða. Oddbjarnarsker er
lítill sandhólmi um flæðar, einn til
háJfur annar hektari að flatarmáli.
En um fjörur er þetta geysimikið
flæmi, því að grunnsævi er mikið þar
í kring. Norðvestan við skerið er
annað sker, sem nefnt er Laugasker.
Þar sprettup heitt vatn upp, þegar
fellur út. Svo er víöa á skerjum, sem
tilheyra Hergilsey, en verður til
engra nota. Sundið milli Oddbjarnar-
skers og Laugaskers heitir Leiðar-
T I M I N N
SUNNUDAGSBLAÐ
557